Kim. Au-22 guruxi Ismoilova Oltinoy Mavzu: Sezgi turlari va uning qonuniyatlari Reja

2. Sezgilar uchun quyidagi xususiyatlar xos – adaptatsiya, sensibilizatsiya, senesteziya.

2. Sezgilar uchun quyidagi xususiyatlar xos – adaptatsiya, sensibilizatsiya, senesteziya.

Adaptatsiya - sezgi organlarini ularga ta’sir etuvchi stimullarga moslashishi, bunda ularning aks etilishini yaxshilashni yoki ortiqcha og`irlikdan xolos etilishi nazarda tutiladi (Qorang`ulik, yorug`likka moslashish).

Sensibilizatsiya - analizatorlar o`zaro munosabati va mashq qilish natijasida sezgi organlarining sezuvchanligini ortishidir (Masalan: ovoz ta’sirida ko`rishni o`tkirlashishi). Analizatorlarning markaziy bulmalari joylashgan bosh miya kobigida kuzgalishning tarkalishi va tuplashishi jaraenlari sezgilari uzaro munosabatning fiziologik mexanizmi bulib xisoblanadi.

Sinesteziya - bir analizatorning kuzgalish ta’siri ostida boshka analizatorga xos sezgining xosil bulishidir. Ushbu xolat sezgilarning xar-xil turlarida kuzatiladi. Tovush kuzgatuvchilari ta’sir kilganda sub’ektda kurish obrozlari paydo bulganda kupincha kurish, eshitish sinesteziyasi uchraydi.

Sinesteziya - bir analizatorning kuzgalish ta’siri ostida boshka analizatorga xos sezgining xosil bulishidir. Ushbu xolat sezgilarning xar-xil turlarida kuzatiladi. Tovush kuzgatuvchilari ta’sir kilganda sub’ektda kurish obrozlari paydo bulganda kupincha kurish, eshitish sinesteziyasi uchraydi.

Sezgi a’zolari sezuvchanligining oshishiga olib boradi va ikki sohani ajratib ko`rsatish mumkin. 1. Sensor nuksonlar ko`rlik va karlikning o`rnini to`ldirish zaruratidan stixiyali tarzda kelib chiqadigan sentsibilizatsiya. 2. Sub’ekt faoliyati tufayli kasbga xos talablardan kelib chiqadigan sentsibilizatsiya. Ko`rish yoki

eshitish sezgisining yo`qotilganligi ma’lum darajada sezuvchanlikning boshqa turlarini rivojlantirish hisobiga to`ldiriladi.

eshitish sezgisining yo`qotilganligi ma’lum darajada sezuvchanlikning boshqa turlarini rivojlantirish hisobiga to`ldiriladi.