Кимёнинг асосий тушунчалари ва қонунлари. Кимё фанига кириш Reja: Kimyoning tarixi

Анорганик бирикмалар синфлари.

Anorganik moddalarning sinflanishi

Anorganik moddalar ikkiga bo’linadi: oddiy moddalar va murakkab moddalar: Oddiy moddalar molekulasining tarkibi faqat bir xil element atomlaridan tash- kil topgan.Oddiy moddalarga misol davriy jadvaldagi barcha elementlarni olish mumkin.

Murakkab moddalar molekulasining tarkibi har xil element atomlaridan tuzilgan. Bunday moddalar qatoriga KOH, H₂SO₄, H₂O, HCl, Al₂O₃ va boshqalar kiritiladi. Moddalar ikkiga bo’linadi: metallar va metallmaslar.Davriy jadvaldagi metall va metallmaslarni ajratish uchun 5 element bordan 85 element astatga diago­nal o’tkazish kerak. Shu diogonalni pastidagi barcha elementlar va yuqorisidagi bar­cha qo’shimcha guruh elementlari metallar jumlasiga kiradi.

Barcha metallmaslarni agregat holatiga qarab uchga bo’lish mum- kin:gazlar,suyuqliklar va qattiq moddalar.Gazlar davriy jadvalda o’ziga xos tartibda kelib, ularga N2, H2, O2, F2 va Cl2 kiradi.VI11 guruh elementlari ham gazlarga kirib ular alohida guruhga joylashgan.Odatdagi holda metallmaslardan faqat brom suyuqlik holatida uchraydi.Qolgan barcha metallmaslar qattiq moddalardir.

Barcha gazlar V11 guruhning asosiy guruh elementlari ikki atomli molekulalar hosil qiladi: bularga N2 ,H O2 F2, Cl2, ВГ2, I2 ва At2 kiradi.

Murakkab moddalar. Barcha murakkab moddalar to’rtga bo’linadi: oksi- dlar,kislotalar, asoslar va tuzlar kiradi.

Oksidlar molekulasining tarkibi ikki xil atomdan iborat bo’lib, ularning biri kisloroddan iborat.Oksidlarning umumiy formulasi RxOy.. X va Y indeks deyiladi.Oksidlarni formulasi valentlik orqali indeks topish bilan chiqaziladi.

1. H 11 11 Ш 11 1V 11 V 11 V1 11 Y11 11 8 2

   
   

R2O, R1O1 , R2O3 , R1O2 , R2O5 , R1O3 , R207, R04

Elementlarning valentligi

Kimyoviy birikmalar hosil qilishda atomlarning o’zaro bog’lanishlar soni valent­lik deyiladi.Masalan vodorod doimiy 1 valentli kislorod ikki valentli va hokazo. Asoslar. Metall va gidroksil guruhdan tashkil topgan murakkab moddalar asoslar deyiladi.

Asoslarning umumiy formulasi: Me(OH)n n=1,2,3,4. n metallning valentligi bo’lib 4 gacha qiymatlarni qabul qiladi.

Masalan, КОН, NaOH, RbOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2, Pb(OH)2, Pb(OH)4 ,

Fe(OH)2, Fe(OH)3, Mn(OH)2, Mn(OH)s, Mn(OH)4

Quyida eng muhim va ko’p ishlatiladigan kislotalarning ro’yxati keltirilgan:

№	Kislotalarning formulasi va angidridlari	Kislotalarning nomlanishi	Kislota qoldigi	Tuzlari
1	HC1	Xlorid kislota

C1^1
NaC1
2