Kimyo o’qitish jarayonida milliy istiqlol g’oyasi, vatavparvarlik, baynalminal, mexnat, ekologik tarbiyalarni shakllantirish

Dialogik metodlar
Dialogik metodlarga suhbatlling barcha turbri va seminarlar kiradi. Bularga o'qituvchilling o'quvchilar bilan dialogi, o'quvchilaming o'zaro baxslari va boshqalar misol ho'ladi. Suhbat - bu o'qituvchining o'quvchilar bilan o'zaro muloqotidir.Bunda o'qituvchi o'quvchilarga savol beradi, o'quvchilar javob qaytaradi.Ba'zida suhbat jarayonida o'quvchilarda savollar tug'iladi, bu savollarga o'qituvchi javob beradi yoki o'quvchilaming javob berishi tashkil qilinadi.Keyingi yillarda maktab amaliyotida ham seminarlar joriy qilinmoqda.Bu ham o'qitishning dialogik (o'zaro muloqot) usuliga kiradi.Maktabda seminar asosall yuqori sinf o'quvchilarini o'qitishda joriy qilinmoqda.O'quvchilar seminarga awaldan ishlab chiqilgan reja asosida tayyorlanadilar.Seminar darslik yoki o'quv dasturining asosiy bo'limi bo'yicha o'tkaziladi, undagi muammolarning yechimi muhokama shaklida olib boriladi.0' quvchilarning bilimlarini umumlashtirish asosida o'tkazilgan seminar foydali hisoblanadi.Seminarda suhbatga qaragallda o'quvchilarlling o'z fIkrlarini bayon qilishlariga ko'proq vaqt ajratiladi.Bundan tashqari, o'quvchining nutqi, javobdagi mantiqiy bog'lanishlarga, munozarada qatnashish ko'nikmasiga katta ahamiyat beriladi.Masalan, organik kimyo kursidan «Organik moddalamillg kimyoviy va elektron tuzilish nazariyalari» va «Polimerlanish va polikondensatlanish reaksiyalari» kabi rnavzularni seminar shaklida o'kazish mumkin.

An'anaviy o'qitish usullarini takomillashtirish
An'anavi yo'qitishga: ma'ruza, hikoya, tushulltirish, namoyish, illyustratsiya, video usul kabi metodlar kiradi.
Ma'ruza, hikoya, tushuntirish - o'quv materialini og'zaki bayon qilish usuli hisoblanadi. Odatda bular namoyish, videousul, ko' rgazmali usullar bilan birga olib boriladi. Bu usullar o'quvchilarning bilirnlarni o'zlashtirishlari hamda eslab qolishlariga, dars mazmunini to'liq tushunishiariga yordam beradi.Ma'ruza - katta hajmdagi o'quv materialini nisbatan uzoq vaqt davomida monolog tarzida bayon etish. Bu usulning asosiy vazifasi - ta'lim berish, o'rgatish va ko'proq ma'lumot berishdir. Belgilari: qat'iy tuzilmaga ega; nutqiymantiqiy bayon qilish, o'quvchiga berilayotgan axborotning ko'pligi. Ma'ruza o'quvchilar biroz tajribasizliklari tufayli yaxshi e'tibor bemlaydigan fanning eng muhim jihatlarini tushunib olishlariga yordam beradi. Ushbu faoliyat turini o'quvchilar bilan birga tashkil etish usulining samaradorlik shartlari quyidagilardan iborat:
- ma' ruzaning batafsil rejasini tuzish;
- ma'ruza rejasini o'qib eshittirish;
- rejaning har bir qismini yoritishdan so'ng qisqacha umumiy xulosa qilish;
- ma'ruzaning bir qisruidan boshqa qismi (bo'lirni)ga o'tishda mantiqiy bog'liqlikni ta'minlash;
- muammoli bayon qilish;
- yozib olish zarur bo'lgan joylami yozdirish;
- ma'ruzaning ayrim jihatlarini batafsil tahlil qilish irnkonini beruvchi seminar mashg'ulotlari va amaliy mashg'ulotlar bilan qo'shib olib borish.
Ma'ruzani bir tomonlarna aloqa ko'rinishida olib borish ham mumkin. Bunda o'qituvchi hikoya qiladi, o'quvchilar esajirn o'tirib tinglaydilar. Agar ma'ruza o'tkazishning faol uslublaridan foydalansak, ta'lim maqsadiga erishishning faol usulini ham tatbiq etish mumkin:
- muammolima'ruzalar;
- ma' ruza konferensiyalari;
- konspektsiz ma'ruzalar - fikrni so'z bilan ifodalash;
- mualliflik ma'ruzalari; - ma'ruza - munozaralar;
- qaytar aloqa texnikasi qo'llangan ma'ruzalar;
- aniq vaziyatni tahlil qilish ma'ruzalari.
Odatdagi usulni qo'llashga yangicha yondashishning mohiyati - ma'ruza shundan iboratki, unda materialni o'qish vazifasidan, materialni o'qishga o'rgatish vazifasiga o'tish, ma'lumotni xabar qilish maqsadidan «o'qitilayotgan kursda bilim olish faoliyatining tizimli yo'naltirilgan usullari bilan qurollantirish» maqsadiga o'tish lozim.Shuning uchun ma'ruza vaqtida o'quvchilarning unda ishtirok etish elementlarini kiritishingiz mumkin, agar:
- savol berib, tinglovchilarning javoblaridan foydalansangiz;
- vaqtincha erkin fikr almashishlarga ruxsat etsangiz;
- aniq vaziyatlarni tahlil qilsangiz;
- kundalik hayotdan misollar keltirsangiz;
- ularni savol berishga undasangiz;
- ilgari o'rganilgan fakt va vaziyatlarni yaugilari bililll taqqoslashni amalga oshirsangiz;
- materiaini qiziqarli qilih, jonli hayon etsangiz.
Buning uchun o'quvchilar ishtirok eti"hIarilli ta'minlaydigan pedogoglik texnikasidan foydalaning, ya'ni
- nutq ohangini o'zgartiring, auditoriya bo'ylab harakatda bo'ling, kerak bo'lganda imo-ishoradan foydalalling;
- jonli ma'ruza qilishingiz ularni qiziqtiradi va darsda faol ishtirok etishlarini ta'minlaydi.Agar o'z faningizni o'ta muhim deb hisoblashingizni, o'quvchilar nimani va qanday o'zlashtirishlari sizni befarq qoIdirmasligini isbotlay oisangiz, kasbingizga bo'lgan sadoqatingiz ularni ruhlantiradi;
- o'quv materialini bayon qilish sur'ati ham muhim ahamiyatga ega. U o'quvchilarning tayyorgarlik darajasiga, yoshiga mos kelishi kerak, o'quvchilar ma'ruzaning asosiy jihatlarini yozib olishlariga imkoniyat yaratish zarur. Ko'rgazmali qurollardan foydalanish ham mavzuni samarali qabul qilishga va tushinishga yordam beradi.