Kimyoda aхborot kommunikasion teхnologiyalari

Sonlarni bir sanoq sistemasidan ikkinchi sanoq sistemasiga o`tkazish. Biz o`rgangan o`nli sanoq sistemasidagi sonlarni boshqa sanoq sistemasidagi son ko`rinishiga o`tkazish uchun, uni butun va kasr qismilariga alohida usul qo`llaniladi. Sonni butun qismini boshqa sanoq sistemasi o`tkazish uchun, berilgan son, o`tkazilishi kerak bo`lgan sanoq sistemasi asosiga bo`linadi. Bo`linma qoldig`i belgilab qo`yiladi. Bo`linma yana sanoq sistemasi asosiga bo`linadi. Bu jarayon bo`linma sanoq sistemasi asosidan kichik bo`lguncha davom ettiriladi. Hosil bo`lgan qoldiqlar oxiridan boshlab navbati bilan yozib chiqiladi.
O`nli sanoq sistemasidagi sonlarni kasr qismini boshqa sanoq sistemasiga o`tkazish uchun, kasr qismini sanoq sistemasi asosiga ko`paytiriladi, hosil bo`lgan sonni butun qismi belgilab qo`yiladi va kasr qismi esa yana sanoq sistemasi asosiga ko`paytiriladi. Bu jarayon yetarli aniqlikda hisoblanguncha davom ettiriladi.
Misol-1.2. a) 267,68₁₀ →X₂ b) 267,68₁₀ →Y₈ c) 267,68₁₀ →X₁₆
Berilgan misoldagi sonlarni butun qismi Misol-1.1da aniqlangan. Shuning uchun ularni kasr qismi ustida amallarni bajaramiz.
a) _x 0,68 _x 0,36 _x 0,72 ….. Demak, 267,68₁₀=100001011,101₂
2 2 2
1,36 0,72 1,44
b) _x 0,68 _x 0,44 _x 0,52 ..... Demak, 267,68₁₀=413,534₈
8 8 8
5,44 3,52 4,16
c) _x 0,68 _x 0,88 _x 0,08 ….. Demak, 267,68₁₀= 10B,AE1₁₆
16 16 16
10,88 14,08 1,28
Boshqa sanoq sistemasidagi sonlarni o`nli sanoq sistemasidagi son ko`rinishiga o`tkazish uchun 1-formuladan foydalanamiz.
Misol-1.3. a) 100001011,101₂ →X₁₀ b) 413,534₈→Y₁₀ c) 10B,AE1₁₆→Z₁₀
a) 100001010,101₂=1*2⁸+0*2⁷+0*2⁶+0*2⁵+0*2⁴+1*2³+0*2²+1*2¹+1*2⁰+1*2^-1+0*2^-2+1*2^-3= 256+8+2+1+0,5+0,125=267,625₁₀
b) 413,534₈=4*8²+1*8¹+3*8⁰+5*8^-1+3*8^-2+4*8^-3=256+8+3+0,625+0,1725+0,0156≈267,68₁₀
c) 10B,AE1₁₆=1*16²+0*16¹+11*16⁰+10*16^-1+14*16^-2+1*16^-3=256+11+0,625+0,054+0,01 ≈267,68₁₀