Kimyoviy reaksiya turlari. Kimyoviy energiya Darsning maqsadi: Ta’limiy maqsad

Yangi mavzu bayoni: REJA:
1.Kimyoviy reaksiyalarning turlari haqida ma’lumot berish
2Kimyoviy energiya va uning turlari haqida ma’lumot berish
Tabiatda sodir bo’ladigan yoki kimyoviy sanoatda ,kimyo laboratoriyalarida amalga oshiriladigan kimyoviy reaksiyalar turli xil belgilar asosida farqlanadi.Kimyoviy reaksiya uchun olingan boshlang’ich va reaksiya natijasida hosil bo’lgan moddalar soni hamda tarkibiga asoslanib ,kimyoviy reaksiyalarni asosiy turlarga ajratib olishimiz mumkin.
Kimyoviy reaksiyalar reaksiyaga kirishayotgan dastlabki moddalar(reagentlar) va reaksiya mahsulotlari sonining o’zgarishiga qarab sinflanadi.




2H₂+O₂=2H₂O CaO+CO₂=CaCO₃ 2Cu+ O₂=2CuO

2H₂O=2H₂+O₂ CaCO₃= CaO+CO₂

Zn+HCl=ZnCl₂+H₂ Fe+CuSO₄=FeSO₄+Cu

NaOH+HCl=NaCl+H₂O BaCl₂+Na₂SO₄=BaSO₄+2NaCl

Hayotiy misollar bilan tushuntirganda:

Kimyoviy reaksiyalarda ajralib chiqadigan energiya kimyoviy energiya deb ataladi.Kimyoviy energiyani issiqlik,nur,mexanik,elektr energiyasiga aylantirish mumkin.Ko’pincha kimyoviy energiya issiqlik energiyasiga,issiqlik energiyasi kimyoviy energiyaga aylanadi.

Kimyoviy reaksiyalarda ajraladigan yoki yutiladigan energiya miqdori reaksiyaning issiqlik miqdori deb ataladi va “Q” bilan belgilanadi.
Reaksiyaning issiqlik miqdori hosil bo’layotgan va uzilayotgan bog’lar energiyasi farqi bilan aniqlanadi va kilojoullarda (kJ) ifodalanadi.Kimyoviy reaksiyalar davomida issiqlik chiqishi yoki yutilishiga qarab ham ekzotermik va endotermik reaksiyalarni farqlash mumkin.
Issiqlik chiqishi bilan boradigan reaksiyalar ekzotermik r(ekzo-tashqari) reaksiyalar deb ataladi.Bu reaksiyalarda issiqlik miqdori “+” ishora bilan ko’rsatiladi
Fe+S=FeS +96kJ
S+O₂=SO₂+297kJ
C+O₂=CO₂+393 kJ
Issiqlik yutilishi bilan boradigan reaksiyalar endotermik(endo-ichkari) reaksiyalar deyiladi. Bu reaksiyalarda issqilik miqdori “-“ ishora blan ko’rsatiladi.
N₂+O₂=2NO-181 kJ
3O₂=2O₃ -289kJ