“Kimyoviy texnologiya” kafedrasi “Energotexnologiya” fanidan Kurs loyihasi

Qin = 709789.5 + 320275.5 + 21168229.93 + 17181125 + 12262225 + 320275.5 + Qts.p = 54701017.89 + Qts.p, kJ.
Issiqlik sarfi
Olib ketilgan issiqlik issiqliklarning yig'indisi: filtrlash uchun yuborilgan pulpa (Qp); ekstraktordan chiqadigan gazlar (Qg); sovutish (Q'ts.p) va issiqlik yo'qotish (Qpot) uchun ekstraktordan vakuum bug'latgichga tushadigan aylanma pulpa .
Keling, bu issiqliklarni aniqlaylik.
Filtrlash uchun qoladigan pulpa ekstraktorining issiqligi 69 °C ga teng
Qp = (5600 · 35) · Sp · 69,
bu yerda 196000 - pulpa miqdori, kg;
69 - harorat, ° C;
Sp - pulpaning solishtirma issiqlik sig'imi, kJ/(k K), formula bilan aniqlanadi:
Cn = Czh · Hzh + Stv · Htv.
Bu yerda Czh va Stv - pulpadagi suyuq va qattiq fazalarning issiqlik sig'imlari kJ/(kg). · K) F
Khzh va Khtv - pulpadagi suyuq va qattiq fazalarning massa ulushlari.
Biz pulpaning suyuq fazasini fosfor kislotasining eritmasi (ifloslarni hisobga olmagan holda) va qattiq faza gips deb hisoblaymiz, keyin:
Sp = (4,2324 - 0,02968 · 44,8) · = 2,392 kJ/(kg ),
bu yerda 4,2324 - 0,2968 · 44,8 - 44,2% H ₃ PO ₄ yoki 30% P ₂ O ₅ konsentratsiyasi bo'lgan fosfor kislotasining o'ziga xos issiqlik sig'imi ;
4000/5600 - L / S nisbati = 2,5: 1 bo'lgan pulpa tarkibidagi fosfor kislotasi;
1600/5600 - pulpa tarkibidagi gips miqdori;
1,072 - gipsning issiqlik sig'imi.
Qp = 196000 2,392 69 = 32349,408 kJ ≈32349,4 MJ/soat.
Ekstraktordan chiqadigan gazlarning issiqligi 40 °C, havo va suv bug'iga asoslangan
Qg = 5000 1,004 1,29 40 + kJ ≈
897,0 MJ/soat.
Bu yerda 5000·1,004·1,29·40 - ekstraktorga kiradigan havo tomonidan kiritilgan issiqlik;
7373 Pa - 40 da to'yingan gazdagi suv bug'ining qisman bosimi °C;
0,8 - havoning nisbiy namligi;
2568,6 – suv bug’ining issiqligi, kJ/kg [6].
Vakuum bug'latgichga yuborilgan aylanma pulpa tomonidan olib ketilgan issiqlik
Q'ts.p = 1176000 2,392 69 = 194096448 kJ ≈194096,45 MJ.
Amaliy ma'lumotlarga ko'ra, Qpot issiqlik yo'qotilishi issiqlik iste'molining boshqa moddalarining ~ 1,8% ni tashkil qiladi, ya'ni:
Qpot = (32349,4 +194096,45 + 897) ·0,018 = 4092,17 MJ.
Ekstraktordan jami issiqlik iste'moli quyidagicha bo'ladi:
Qexp = 4,92,17 + 897 + 194096,45 + 32349,4 = 231435,02 MJ/soat.
Umumiy oqim tezligini bilib, ekstraktorga kiradigan aylanma pulpa tomonidan kiritilgan issiqlikni aniqlaymiz; u teng:
Qts.p = 231435.0200 - 054701.0 = 176734.02 MJ.
Biz fosfor kislotasini olish bo'limining soatlik issiqlik balansini taqdim etamiz (3.2-jadval).
3.2-jadval - Soatlik issiqlik balansi

Kelyapti	MJ/soat	Iste'mol	MJ/soat
Apatit konsentrati bilan 78% H 2 SO 4 bilan Suyultirilgan eritma bilan Apatitning parchalanish reaksiyasi issiqligi H 2 SO 4 suyultirish issiqligi Kiruvchi havo bilan Aylanma pulpa bilan	710 3059.4 21168.3 17181.1 12262.2 320,0 176734.02	Pulpa filtrlash bilan Ekstraktordan chiqadigan gazlar bilan Ekstraktordan chiqadigan aylanma pulpa bilan Issiqlik yo'qotilishi	32349.4 897,0 194096.45 4092.17
Jami	231435.17	Jami	231435.02

Mehnat muhofazasi
Ishlab chiqarish korxonalarida fuqarolarni, ya’ni ishchilarni favqulotda vaziyatlardan ximoyalash uchun fuqaro muxofazasi shtabi tashkil etilgan. Bu shtabni vazifasi ob’ektni xavfli deb xisoblangan nuqtalarni kuzatish va nazorat qilishdan iborat.
1) Jamiyatni asosiy rivojlantiruvchi va ishlab chiqarish tizimining boshqaruvchi kuchi "inson" ekanligini hisobga olib, uning ishlab chiqarishdagi faoliyatini va sog’ligini saqlash ijtimoiy taraqqiyot yo’lidagi muhim faktor-omil hisoblanadi. SHuning uchun ham sanoat korhonalarida sifatli mahsulot ishlab chiqarish jarayoni va mehnat sharoitini yahshilash, jarohatlanish, kasb kasalliklarini kelib chiqarish manbalarini yo’qotish, charchash, toliqish bo’lmasligiga taalluqli chora-tadbirlarini qo’llashga bog’liqdir.
Korxonada mehnatni muhofaza qilishni ahamiyati ishlab chiqarishda yuz berishi mumkin bo’lgan bahsiz hodisalarni oldini olish, ogohlantirish, mehnat sharoitini yaxshilash, ishlab chiqarish jarayonlarining havf-hatarsiz o’tishini ta’minlash va havfsizlik tadbirlarini amalga oshirishdan iborat. Bu tadbir-choralar tehnika va tehnologiyaning to’htovsiz rivojlanayotganligini hisobga olgan holda olib boriladi.
2) Barcha sanoat korxonalari atmosferaga chiqaradigan ishlab chiqarish zararli chiqindilari (gaz, tutun, chang va b.k.)ga qarab SN 245-71 ga asosan besh sinfga bo’linadi. Loyihadagi korhona chiqindi chiqarish bo’yicha 5- sinfga kiradi.
1)-1000m, 2)-500m, 3)-300m, 4)-100m, 5)-50m tanlab aniqlanib olinadi.
3) Texnologik jaroyonlarni havfsizligini ta’minlashda ishlab chiqarish turini tanlash, homashyo va materiallarni agregat holati, jarayonni fizik kimyoviy shartlari, jarayonni davri, uskunalarni yig’ish va sozlash, isitish va sovutish turlari, texnologik reglamentga rioya etish va boshqa tadbirlarni amalga oshirish muhim ahamiyatga egadir.


Xulosa

Jahon amaliyotida (shu bilan birgalikda bizning mamlakatimizda ham) Ekstraksion fosfat kislota ishlab chiqarish nisbatan sodda va ishonchli bo’lganligi sababli ko’pchilik hollarda digidratli usulga asoslangan. O’zbekistondagi «Ammofos» ishlab chiqarish birlashmasi (Olmaliq) va Samarqand kimyo zavodi texnologik sistemasi har bir navbatining loyiha quvvati 136 ming t/yil P₂O₅ ga teng. Bu ishlab chiqarish korxonasida Qoratog’ va Qizilqum fosforitlaridan Ekstraksion fosfat kislota va undan ammmofos olinadi.

Respublikamiz iqtisodiyoti o’sishi bilan turli soha ko’rsatkichlari ham o’sib bormoqda jumladan kimyo sohasi ham jadallik bilan rivojlanmoqda. Bunga misol qilib “Ammofos-Maksam” AJni olishimiz mumkin.
Men ham ushbu kurs ishimda eksraksion fosfat kislotasini ishlab chiqarishni loyihalashni bilib oldim va o’rgandim. Buning uchun men Prezdentimiz asalaridan, shu sohadagi adabiyot va qo’llanmalardan hamda internet ma’lumotlaridan foydalandim. Bu kurs ishimda men asosiy qurilma sifatida tezkor ammoniylashtiruvchi bug’latgichni oldim. Shu sababli men loyihamda bu qurilmanii ishlab chiqarish texnologiyasi, qo’llaniladigan xom ashyolar, unga qo’yiladigan taolablar, mahsulotning xossalari, uning iqtisodiy samaradorligi, moddiy, issiqlik balanslarini, mahsulotni ishlab chiqarishda qatnashadigan jihozlar va boshqa bo’limlarni yoritganman. Mehnat muxofazasida ishchilarga yaratilgan sharoitlar davlat standartlari asosida bo’lishi kerakligi to’g’risida ma’lumot keltirganman.