Kinematika

Berilgan:
v=0,5 l,
V=3 l,
k=5,
p_o=10⁵ Pa.
Topish kerak: p=?
Yechish. Masala shartiga asosan nasosning ishlashi izotermik jarayonda yuz beradi. Boyl-Mariott qonuniga asosan
p_o(V+v)=p₁V, p₁(V+v)=p₂V,… p_k-1(V+v)=p_kV yoki
p_k=p_o((V+v)/V)^k
Bu ifodaga berilganlarni qo’ysak
p₅=10⁵((3+0,5)/5)⁵ =2,16∙10⁵ Pa
Javob: p₅=2,16∙10⁵ Pa .

3. 
   Diametri 1,5 mm bo’lgan temir simning qarshiligini aniqlang. Simning massasi 300 g, zichligi 7800 kg/m³, solishtirma qarshiligi 9,810^-8 Omm.
   

Berilgan:
D=1,5 mm=1,5∙10^-3m,
m=300 g=0,3 kg,
_t=7800 kg/m³,
=9,8∙10^-8 Om∙m.
Topish kerak: R=?
Yechish: Ma’lumli, o’tkazgichning qarshiligi
R=∙l/S
formula orqali aniqlanadi, bu yerda S=∙D²/4. Formuladagi kasrning sur’at va mahrajini S ga ko’paytiramiz va l∙S=V=m/_t ekaniligini etiborga olamiz:
R=∙l∙S/S²=∙m/S²_t
Berilganlarni o’rnigaqo’ysak,
S=3,14∙(1,5∙10^-3)²/4=1,76∙10^-6 m²,
R=9,8∙10^-8∙0,3/(1,76∙10^-6)²∙7,8∙10³=0,122 om
Javob: R=0,122 om

4. 
   Balandligi 1 m bo’lgan tayoqni ko’cha fonari osilgan yog’och ustundan ma’lum masofaga tiqib qo’yilganda soyasi 0,8 m bo’ldi. Agar tayoqni yana 1 m uzoqlashtirilsa, soya 1,25 m bo’ladi. Fonar qanday balandlikka osilgan?
   

Berilgan:
h=1 m,
s1=0,8 m,
l=1 m.
s2=1,25 m.
Topish kerak: H=?
Yechish: Masala shartidan foydalanib ikkala hol uchun rasmlarini chizamiz

Uchburchlarning o’xshashligidan
h/H=s₁/(s₁+x)=s₂/(s₂+x+l)
Bu qo’sh tenglamalarning o’ng tomondagi ikkitasidan noma’lum x ni topamiz:
x=s₁/(s₂-s₁)=0,8/(1,25-0,8)=16/9.
Endi chap tomondagi ikkitasidan noma’lum H ni topamiz:
H=h(s₁+x)/s₁= 1∙(0,8+16/9)/0,8=3,22 m.
Javob: H=3,22 m.

5. 
   Yuqoriga tik otilgan jism h balandlikdagi nuqtadan t vaqt oralig’i bilan ikki marta o’tadi. Jismning boshlang’ich tezligi va harakatlanish vaqti topilsin.