Kirish donatlar deluvial depozitlar xulosa adabiyotlar ro'yxati


Download 19.31 Kb.
bet2/4
Sana23.01.2023
Hajmi19.31 Kb.
#1113952
1   2   3   4

delyuvial konlar


Ular yon bagʻirlar etagida, pastliklarda, jarlarda, jarlarda ­tuproq zarralarini atrofdagi adirlardan yomgʻir va erigan suvlar bilan koʻchirish natijasida hosil boʻladi. Deluvium - bu vaqtinchalik suv oqimlari, kichik ­oqimlar yoki doimiy suv pardasi tomonidan ishlab chiqarilgan bir tekis tekis yuvish mahsulotidir. Deluviumning to'planishining bevosita sababi nishabning pastki yumshoq qismida suv oqimi tezligining keskin sekinlashishi hisoblanadi. Oqimlar va oqimlar bilan yuvilgan nurash va eroziyaning bo'sh mahsulotlari yon bag'irlarning pastki qismida to'planib, delyuvial plyuslarni hosil qiladi. Delyuvial qoplama tuzilishi jihatidan heterojendir. Plumning eng katta qalinligi qiyalik tagida joylashgan. Nishab yuqoriga va vodiyga qarab deluvium qalinligi asta-sekin kamayadi. Bu konlar nisbiy saralanish, ba'zan zaif ifodalangan to'shak bilan tavsiflanadi. Shu bilan birga, yomon saralangan va qatlamlanmagan cho'kindilar ham mavjud. Delyuviumlarning tarkibi xilma-xildir. Delyuviy bir qancha muhim omillarning hosilasi sifatida ko'rib chiqilishi kerak: zonal sharoit, jinslar, yon bag'irlarining shakli va o'lchami, qiyaliklarning suv yig'ish maydoni, o'simliklar, tuproq hosil bo'lish jarayonlari.
Nishablarda elyuviy va delyuviy hosil bo'lish jarayonlari parallel ravishda boradi va ko'pincha bu ikki turdagi konlarni ajratib bo'lmaydi. Shuning uchun ular elyuvial-delüvial deb ataladi.
qor erishi va yomg'ir suvlari bilan yaqin yon bag'irlaridan mayda tuproqning ko'chishi natijasida jarliklarda, soylarda, soylarning kam rivojlangan sellarida delyuvial konlar hosil bo'ladi . Ularda ­jar-to'sinli tuproqlar hosil bo'ladi . Ular yupqa qatlamli, turli granulometrik tarkibga ega va ko'pincha yaltiraydi. Ular odatda yaylov sifatida ishlatiladi.
Yassi maydonlarning deluviylarida zonal tuproqlar hosil bo'ladi va ularning xossalari delyuvial materialning tarkibiga bog'liq.

Alluvial konlar


Alluvium konlari ( aluvies - daryo toshqini so'zidan) suv toshqini paytida suv omborlari toshqinida cho'kadigan tuproq yoki tosh zarralaridan hosil bo'lgan suv toshqinlarida to'planadi. Ular tirnoq deb ataladi va doimo yangilanadi. Filetlar - allyuvial tuproqlarning tuproq hosil qiluvchi jinslari. Daryolar mavjud bo'lgan uzoq vaqt davomida allyuvial materiallarning qalin konlari to'planadi, ular daryoning tekisligi va uning tekislik ustidagi teraslarini hosil qiladi. Daryo vodiysidagi allyuvial yotqiziqlarning umumiy qalinligi 30–50 m ga, tekislik yotqiziqlariniki esa 3–10 m ga etadi.
Suv toshqinlarining intensivligi, uchastkalarning daryo sathidan balandligi va daryo o'zanidan uzoqlik darajasiga qarab, turli xil granulometrik tarkibdagi allyuviylar cho'kadi: qumli-shag'al - tog' yo'laklarida va plyajlarda, chang-qumli - quduqli. yaqqol qatlamlanish - tekislikning kanalga yaqin qismida, ko'proq bir hil gil - selning markaziy va terasli qismlarida.
Barcha allyuvial konlarning profili doimiy ravishda pastdan yuqoriga qarab har xil tezlikda o'sib boradi, bu toshqinning intensivligi va davomiyligiga va tekislik darajasiga bog'liq.
Har qanday tekislikning massivi ikki qavatli allyuvial ­materialdan iborat. Qumli va qumli-shag'alli kanal cho'kindilari allyuvial cho'kindilarning pastki qatlamini tashkil qiladi. Bu zamonaviy allyuvial konlar yotadigan tog 'jinsidir: qumli, loyli, gilli, ko'proq yoki kamroq gorizontal joylashgan.
Daryo vodiysining profili tekislikdan, tekislik ­ustidagi bir yoki bir nechta terrasalardan iborat. Yastiqlikdagi terrasa zamonaviy allyuvial yotqiziqlardan, tekislik ustidagi ayvon esa qadimgi qumli allyuviylardan tashkil topgan .

Download 19.31 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling