Kirish. Fizik kimyoning tekshirish ob’ekti

37.Kimyoviy potentsial.

termodinamik potentsiallarning ifodalari faqat kimyoviy jixatdan individual moddalarga (massa doimiy bo’lganda holati P, V va T asosiy termodinamik parametrlarning qiymati bilan belgilanuvchi) yoki tarkibi doimiy bo’lgan aralashmalargagina qo’llanilishi mumkin. Kimyoviy jarayonlar borishi davomida sistemadagi komponentlarning mollar soni o’zgaradi. Masalan, gomogen kimyoviy reaksiyaning borishida boshlang’ich moddalarning miqdori kamayadi, reaksiya mahsulotlarining miqdori esa ortadi. Fazaviy o’tishlarda komponent bir fazadan ikkinchisiga o’tadi va birinchi fazada ushbu komponentning miqdori kamayadi, ikkinchi fazada esa ortadi. kimyoviy reaksiyaning borishi, sistema tarkibining har qanday o’zgarishi kabi, alohida komponentlar massalarining qayta taqsimlanishi bilan bog’liq. Umumiy holda bunday taqsimlanish energiyaning o’zgarishi bilan kuzatiladi. Shuning uchun bunday holda ichki energiyaning o’zgarishi, ya’ni (9.30) tenglamadagi termodinamik funktsiyaning to’liq differentsiali xususiy hosilalar orqali quyidagicha ifodalanadi:

(9.34)

yoki

(9.35)

bu yerda birinchi va ikkinchi qo’shiluvchilar barcha komponentlar gramm-momlekulalarining o’zgarmas miqdorida olinadi, hosila esa V, S, va i-komponentdan tashqari barcha komponentlar mollarining doimiy miqdorida olinadi. Ushbu kattalik sistemaning cheksiz katta miqdoriga V, S va i-komponentdan tashqari barcha komponentlarning miqdori doimiy bo’lganda sistemaga 1 mol i-komponentdan qo’shilganda uning ichki energiyasining o’zgarishiga mos keladi. (9.35) tenglamadagi ichki energiyadan koordinatalar bo’yicha (boshqa koordinatalarning doimiyligida) olingan barcha xususiy hosilalar umumlashgan kuch fizikaviy ma’nosiga egadir. Shuning uchun ichki energiyaning i-komponentning mollar soni bo’yicha boshqa koordinatlarning doimiyligidagi xususiy hosilasini Gibbs kimyoviy potentsial deb atadi: