Kirish II. Asosiy qism Madaniy-ma’rifiy faoliyat vazifasi, faoliyat ta’sirchanligi, boshqa sohalar bilan aloqadorligi

II. Asosiy qism
1. Madaniy-ma’rifiy faoliyat vazifasi, faoliyat ta’sirchanligi, boshqa sohalar bilan aloqadorligi.
Madaniy tadbirlar kishilarning ishdan bo‘sh vaqtida ularga kerakli axborotlar berish, badiiy-estetik zavqlantirish, madaniy-ijodiy ishga jalb qilish hamda ularning mazmunli hordiq chiqarishlari uchun yordam beradi. Bu tadbirlar, asosan, og‘zaki jurnal, klub kechalari, badiiy kompozitsiyalar, badiiy agitbrigada va diskoklub programmalari, teatrlashtirilgan kontsert va tomoshalar, xalq an’analari, ommaviy bayramlar va sayllar kabi shakllardan tashkil topadi. Badiiy-ommaviy tadbirlar o‘z ichiga madaniy-ma’rifiy muassasalarning asosiy va ko‘p shakllarini qamrab oladi.
Madaniy tadbirlarning eng afzallik tomoni shundaki, ular o‘zida madaniy-ma’rifiy muassasalar faoliyatini ko‘proq mujassamlashtiradi. Jumladan, ularda agitatsiya va propaganda ishi, havaskorlik ijodi, bo‘sh vaqtni mazmunli tashkil qilish kabi faoliyatlar birlashib ketadi. Badiiy-ommaviy tadbirlarning har bir shakli (ommaviy bayramlar, an’anaviy marosimlar, teatrlashtirilgan tomoshalar, har xil kechalar, namoyishlar)ga murojaat etsak, ularda agitatsiya-propaganda xarakteridagi mazmunni, havaskorlik ijodining natijalarini, badiiy-estetik zavqlanish va hordiq chiqarish uchun yaratilgan qulayliklarni yaqqol sezish mumkin. SHu sababli, badiiy-ommaviy tadbir madaniy-ma’rifiy muassasalardagi barcha faoliyatning umumlashtirilgan ko‘zgusidir.
Madaniy tadbirlarni amaliy tashkil qilish nazariya va metodika asosida konkret ish shakllarini ijodiy uyushtirishdir. Amaliy ishga kirishish – bu uchinchi jarayondir.
Shunday qilib, badiiy-ommaviy tadbirlarni tashkil qilishga erishish quyidagi jarayonlarni o‘z ichiga oladi:

1. 
   Nazariy va ilmiy asoslarni (jumladan, ish tajribani ham) o‘rganish.
   
2. 
   Umumiy va spetsifik metodikani (jumladan, ilg‘or ish tajribani ham) o‘zlashtirish.
   
3. 
   Ishga ijodiy yondashish, amaliy tashkil qilish malakasiga ega bo‘lish.
   

Madaniy-ma’rifiy ishlar, eng avvalo, madaniy-ma’rifiy muassasalar — klub, park, muzey, kutubxona hamda madaniy komplekslarning faoliyatidir.
Madaniy-ma’rifiy ishlar bilan klub, park, kutubxona muassasalari hamda madaniy-komplekslargina emas, balki bunday ishlar bilan boshqa ijtimoiy muassasa va tashkilotlar ham shug‘ullanadi.
Madaniy-ma’rifiy faoliyat bilan yuqorida tilga olingan barcha davlat muassasalari, kasaba soyuzlari, komsomol tashkilotlari, ko‘ngilli jamiyatlar, ommaviy axborot vositalari, san’at muassasalari, o‘quv yurtlari, sanoat korxonalari va boshqa ko‘plab tashkilotlar o‘z ishining bir bo‘lagi sifatida shug‘ullanadilar. Demak, madaniy-ma’rifiy ishlar barcha kollektivlar hayotida madaniy-tarbiyaviy ish sifatida muhim o‘rin egallaydi.
Madaniy-ma’rifiy faoliyat ko‘p qirrali ijtimoiy-madaniy jarayon bo‘lganligi sababli, u hayotning deyarli barcha sohalari bilan bog‘liq. Avvalo, u kishilarnnng mehnat faoliyati va bo‘sh vaqti bilan aloqadordir. Madaniy-ma’rifiy ishlar kishilarning bo‘sh vaqtini mazmunli tashkil qilish, mazmunli dam olishini ta’minlash va ishlab chiqarishda yaxshi natijalarga erishishlari uchun yordam beradi. Mehnatda qo‘lga kiritilgan g‘alabalarini nishonlaydi, ilg‘or ish tajribalarini omma orasida targ‘ib qiladi.
Ikkinchidan, u xalq madaniyatining tarkibiy qismidir. Madaniy-ma’rifiy ishlar insoniyat yaratgan eng yaxshi progressiv xalq an’analarini saqlaydi, rivojlantiradi, targ‘ib qiladi. U ommani faqat madaniyat namunalaridan bahramand bo‘lishiga sharoit yaratibgina qolmay, uning madaniy hayot quruvchisiga aylanishiga ham ko‘maklashadi, madaniy qiyofasi – xulq-atvori, odobi va axloqining shakllanishida qulayliklar yaratadi.
Uchinchidan, u san’at bilan bog‘liqdir. Madaniy-ma’rifiy ishlar xalq san’atini targ‘ib qilish bilan birga, ommani rang-barang badiiy havaskorlik faoliyatiga jalb etadi, ularning ijodkorlik qobiliyatini rivojlantiradi.
Klub muassasalarida aholi uchun ko‘pgina havaskorlik uyushmalari: to‘garaklar va studiyalar ishlab turadi. Ular xalqning haqiqiy san’at namunalarini yaratishga imkoniyatlar yaratib beradi.
To‘rtinchidan, u turmush tarzi va mahalliy hayot bilan bog‘liqdir. Madaniy-ma’rifiy ishlar muayyan muassasa, kollektiv, oila va shaxs hayotini real aks ettiradi. Ularning oldida turgan muammolarni echishga yordam beradi. Mahalliy hayotni ma’naviy mazmun bilan boyitadi, badiiy jihatdan bezaydi.
Beshinchidan, u fizkul’tura va sport bilan bog‘liqdir. Ayniqsa, qishloq madaniy-ma’rifiy muassasalari fizkul’tura va sport ishlari bilan bevosita shug‘ullanib, aholini jismoniy chiniqtirish va sog‘lomlashtirishda katta rol’ o‘ynaydi.
Madaniy-ma’rifiy ishlar faqatgina ijtimoiy-madaniy hayotning barcha tomonlari bilan aloqador bo‘libgina qolmay, balki u ko‘pgina fanlar bilan ham bevosita bog‘liqdir.
Madaniy-ma’rifiy ishlar sotsiologiya, pedagogika, psixologiya, san’atshunoslik fanlarining ilmiy asoslari, yutuqlari, tajribalaridan foydalanadi. Sotsiologiyadan jamoat o‘rtasida uning har xil uyushmalar, gruppalar tabaqalari ehtiyojlarini o‘rganishni; umumiy pedagogikadan ta’lim va tarbiya ishlarini qay darajada olib borishni; psixologiyadan shaxsning kayfiyatiga, ongiga qanday ta’sir o‘tkazishni; san’atshunoslikdan badiiy san’at sirlarini, ijodiy jarayonni tashkil etish va boshqalarni o‘rganadi.
Shunday qilib, madaniy-ma’rifiy ishlar ko‘p qirrali madaniy-ijtimoiy hodisa bo‘lib, ijtimoiy fanlarning ilmiy asoslaridan foydalangan holda, o‘z nazariyasini vujudga keltiradi.
Madaniy-ma’rifiy ishlarning o‘z ob’ekti, predmeti va ish faoliyati mavjud.
Madaniy-ma’rifiy ishlar, asosan, quyidagi faoliyatlardan tashkil topadi:

1. 
   Tashviqot va targ‘ibot ishlarini olib borish.
   
2. 
   Xalq havaskorlik ijodini o‘stirish.
   
3. 
   Mehnatkashlarning dam olishini tashkil qilish.
   

Ushbu ish faoliyatlari madaniy-ma’rifiy ishlarning shakllarini vujudga keltiradi. Madaniy-ma’rifiy faoliyat kishilarning ijtimoiy, madaniy va ma’naviy ehtiyojlarini qondirishga qaratilgani uchun undan foydalaniladigan ish shakllari rang-barangdir. Bularga lektsiya, doklad, axborot, suhbat, obzor, siyosiy o‘qish, konsultatsiya, seminar, munozara, konferentsiya, ijodiy uchrashuvlar, savol-javob kechalari, og‘zaki jurnal, tematik kecha, kontsert, spektakl, ommaviy tomosha, xalq sayllari, bayramlar, karnaval, raqs kechalari, festival, diskotekalar, ekskursiya, madaniy sayr (kultpoxod), viktorina, ko‘rgazma, konkurs va hokazolar kiradi.
Bundan tashqari, madaniy-ma’rifiy ish shakllariga klub uyushmalari, badiiy va texnik havaskorlik to‘garaklarining mashg‘ulotlari hamda badiiy agitbrigada, diskoklub tomoshalarini kiritish mumkin.
Ko‘rinib turibdiki, madaniy-ma’rifiy faoliyatning ish shakllari xilma-xil va juda ko‘p. Ular haqida to‘liq va sistemali tushunchaga ega bo‘lish uchun maxsus klassifikatsiya zarur. Maxsus adabiyotlarda bir necha xil klassifikatsiya (tasniflash) mavjud: Ular ichida ikki xil tasniflash ko‘proq diqqatga sazovordir: birinchi tur klassifikatsiyaga madaniy-ma’rifiy ish shakllarida qatnashadigan kishilarning soni asos qilib olinadi. U quyidagilarga bo‘linadi: individual, gruppali va ommaviy shakllar.

1. 
   Individual shakllar — mutaxassis va tinglovchi o‘rtasidagi konsultatsiya, individual (yakka) suhbat, amaliy mashg‘ulotlardan tashkil topadi.
   
2. 
   Truppali shakllar – taxminan 15-30 kishi qatnashadigan tadbirlar, ya’ni munozara, seminar, suhbat, ekskursiya, badiiy havaskorlik kollektivlari mashg‘ulotlarini o‘z ichiga oladi.
   
3. 
   Ommaviy shakllar – soni cheklanmagan, katta auditoriyaga mo‘ljallangan lektsiyalar, savol-javob kechalari, og‘zaki jurnallar, tematik kechalar, ommaviy tomosha, bayramlar va hokazolardan vujudga keladi. Ommaviy shakllar madaniy-ma’rifiy ishlarning asosiy qismini tashkil qiladi.
   

Ikkinchi tur klassifikatsiyalash, madaniy-ma’rifiy ish shakllarida qanday ta’sirchan vositalar va metodlardan foydalanish asosida vujudga keladi? Bu xil klassifikatsiya ko‘proq madaniy-ma’rifiy muassasalardagi agitatsiya va propaganda ishlariga mansubdir. Bu borada ham ish shakllari uchga bo‘linadi: monologik, dialogik, va kompleks shakllar.

1. 
   Monologik shakllar — bu notiqning og‘zaki, «jonli» so‘zi xamda boshqa ta’sirchan vositalar orqali auditoriyaga axborotlar beradigan tadbirlar. Masalan: lektsiya, doklad, axborot va hokazo.
   
2. 
   Dialogik shakllar – bu tadbirlar, asosan, muloqot, suhbat, fikr almashishlardan iborat bo‘lib, unga suhbat, munozara, uchrashuv, savol-javob kechalari kiradi.
   
3. 
   Kompleks shakllar deganda, monologik va dialogik nutqlar ishlatilishi bilan bir qatorda, ko‘plab boshqa ta’sirchan vositalardan foydalanish mumkin bo‘lgan tadbirlar tushuniladi. Masalan: og‘zaki jurnal, tematik kecha va boshqalar.
   

Hozirgi madaniy-ma’rifiy ishlarda keng tarqalgan shakllar birinchi xil klassifikatsiyadagi ommaviy va ikkinchisidagi kompleks shakllardir. Ular birlashib, «badiiy-ommaviy tadbirlar»ni vujudga keltiradi. «Badiiy-ommaviy tadbirlar» tushunchasi madaniy-ma’rifiy muassasalardagi ham ommaviy, ham kompleks ish shakllarining mohiyatini yaxshiroq ochishga yordam beradi. Shuni ta’kidlab o‘tish kerakki, hanuzgacha badiiy-ommaviy tadbirlar amaliyotda «madaniy-ommaviy tadbirlar», «ommaviy tadbirlar», «ommaviy shakllar» deb ham yuritiladi.
Madaniy tadbirlar kishilarning ishdan bo‘sh vaqtida ularga kerakli axborotlar berish, badiiy-estetik zavqlantirish, madaniy-ijodiy ishga jalb qilish hamda ularning mazmunli hordiq chiqarishlari uchun yordam beradi. Bu tadbirlar, asosan, og‘zaki jurnal, klub kechalari, badiiy kompozitsiyalar, badiiy agitbrigada va diskoklub programmalari, teatrlashtirilgan kontsert va tomoshalar, xalq an’analari, ommaviy bayramlar va sayllar kabi shakllardan tashkil topadi. Badiiy-ommaviy tadbirlar o‘z ichiga madaniy-ma’rifiy muassasalarning asosiy va ko‘p shakllarini qamrab oladi.
Madaniy tadbirlarning eng afzallik tomoni shundaki, ular o‘zida madaniy-ma’rifiy muassasalar faoliyatini ko‘proq mujassamlashtiradi. Jumladan, ularda agitatsiya va propaganda ishi, havaskorlik ijodi, bo‘sh vaqtni mazmunli tashkil qilish kabi faoliyatlar birlashib ketadi. Badiiy-ommaviy tadbirlarning har bir shakli (ommaviy bayramlar, an’anaviy marosimlar, teatrlashtirilgan tomoshalar, har xil kechalar, namoyishlar)ga murojaat etsak, ularda agitatsiya-propaganda xarakteridagi mazmunni, havaskorlik ijodining natijalarini, badiiy-estetik zavqlanish va hordiq chiqarish uchun yaratilgan qulayliklarni yaqqol sezish mumkin. Shu sababli, badiiy-ommaviy tadbir madaniy-ma’rifiy muassasalardagi barcha faoliyatning umumlashtirilgan ko‘zgusidir.
Madaniy tadbirlarni amaliy tashkil qilish nazariya va metodika asosida konkret ish shakllarini ijodiy uyushtirishdir. Amaliy ishga kirishish – bu uchinchi jarayondir.
Shunday qilib, badiiy-ommaviy tadbirlarni tashkil qilishga erishish quyidagi jarayonlarni o‘z ichiga oladi:

4. 
   Nazariy va ilmiy asoslarni (jumladan, ish tajribani ham) o‘rganish.
   
5. 
   Umumiy va spetsifik metodikani (jumladan, ilg‘or ish tajribani ham) o‘zlashtirish.
   
6. 
   Ishga ijodiy yondashish, amaliy tashkil qilish malakasiga ega bo‘lish.
   

Madaniy-ma’rifiy muassasalar — bu ideologik va tarbiyaviy ishlar sistemasining asosiy zvenolaridan biri bo‘lib, ular xalqning ijtimoiy-madaniy hayotida, mehnatkashlarning bo‘sh vaqtini mazmunli tashkil qilishda muhim rol’ o‘ynaydi. Ular shaxsning har tomonlama rivojlanishi va ijtimoiy-madaniy aktivligini oshirish jarayonini o‘ziga xos vazifalar, ya’ni uzluksiz ta’lim-tarbiya berish, havaskorlik ijodiga jalb qilish va mazmunli dam olish, hordiq chiqarishini uyushtirish orqali olib boradi.
Madaniy-ma’rifiy ishlar, eng avvalo, madaniy-ma’rifiy muassasalar — klub, park, muzey, kutubxona hamda madaniy komplekslarning faoliyatidir.
Madaniy-ma’rifiy ishlar bilan klub, park, kutubxona muassasalari hamda madaniy-komplekslargina emas, balki bunday ishlar bilan boshqa ijtimoiy muassasa va tashkilotlar ham shug‘ullanadi.
Madaniy-ma’rifiy faoliyat bilan yuqorida tilga olingan barcha davlat muassasalari, kasaba soyuzlari, komsomol tashkilotlari, ko‘ngilli jamiyatlar, ommaviy axborot vositalari, san’at muassasalari, o‘quv yurtlari, sanoat korxonalari va boshqa ko‘plab tashkilotlar o‘z ishining bir bo‘lagi sifatida shug‘ullanadilar. Demak, madaniy-ma’rifiy ishlar barcha kollektivlar hayotida madaniy-tarbiyaviy ish sifatida muhim o‘rin egallaydi.
Madaniy-ma’rifiy faoliyat ko‘p qirrali ijtimoiy-madaniy jarayon bo‘lganligi sababli, u hayotning deyarli barcha sohalari bilan bog‘liq. Avvalo, u kishilarnnng mehnat faoliyati va bo‘sh vaqti bilan aloqadordir. Madaniy-ma’rifiy ishlar kishilarning bo‘sh vaqtini mazmunli tashkil qilish, mazmunli dam olishini ta’minlash va ishlab chiqarishda yaxshi natijalarga erishishlari uchun yordam beradi. Mehnatda qo‘lga kiritilgan g‘alabalarini nishonlaydi, ilg‘or ish tajribalarini omma orasida targ‘ib qiladi.
Ikkinchidan, u xalq madaniyatining tarkibiy qismidir. Madaniy-ma’rifiy ishlar insoniyat yaratgan eng yaxshi progressiv xalq an’analarini saqlaydi, rivojlantiradi, targ‘ib qiladi. U ommani faqat madaniyat namunalaridan bahramand bo‘lishiga sharoit yaratibgina qolmay, uning madaniy hayot quruvchisiga aylanishiga ham ko‘maklashadi, madaniy qiyofasi – xulq-atvori, odobi va axloqining shakllanishida qulayliklar yaratadi.
Uchinchidan, u san’at bilan bog‘liqdir. Madaniy-ma’rifiy ishlar xalq san’atini targ‘ib qilish bilan birga, ommani rang-barang badiiy havaskorlik faoliyatiga jalb etadi, ularning ijodkorlik qobiliyatini rivojlantiradi.
Klub muassasalarida aholi uchun ko‘pgina havaskorlik uyushmalari: to‘garaklar va studiyalar ishlab turadi. Ular xalqning haqiqiy san’at namunalarini yaratishga imkoniyatlar yaratib beradi.
To‘rtinchidan, u turmush tarzi va mahalliy hayot bilan bog‘liqdir. Madaniy-ma’rifiy ishlar muayyan muassasa, kollektiv, oila va shaxs hayotini real aks ettiradi. Ularning oldida turgan muammolarni echishga yordam beradi. Mahalliy hayotni ma’naviy mazmun bilan boyitadi, badiiy jihatdan bezaydi.
Beshinchidan, u fizkul’tura va sport bilan bog‘liqdir. Ayniqsa, qishloq madaniy-ma’rifiy muassasalari fizkul’tura va sport ishlari bilan bevosita shug‘ullanib, aholini jismoniy chiniqtirish va sog‘lomlashtirishda katta rol’ o‘ynaydi.
Madaniy-ma’rifiy ishlar faqatgina ijtimoiy-madaniy hayotning barcha tomonlari bilan aloqador bo‘libgina qolmay, balki u ko‘pgina fanlar bilan ham bevosita bog‘liqdir.
Madaniy-ma’rifiy ishlar sotsiologiya, pedagogika, psixologiya, san’atshunoslik fanlarining ilmiy asoslari, yutuqlari, tajribalaridan foydalanadi. Sotsiologiyadan jamoat o‘rtasida uning har xil uyushmalar, gruppalar tabaqalari ehtiyojlarini o‘rganishni; umumiy pedagogikadan ta’lim va tarbiya ishlarini qay darajada olib borishni; psixologiyadan shaxsning kayfiyatiga, ongiga qanday ta’sir o‘tkazishni; san’atshunoslikdan badiiy san’at sirlarini, ijodiy jarayonni tashkil etish va boshqalarni o‘rganadi.
SHunday qilib, madaniy-ma’rifiy ishlar ko‘p qirrali madaniy-ijtimoiy hodisa bo‘lib, ijtimoiy fanlarning ilmiy asoslaridan foydalangan holda, o‘z nazariyasini vujudga keltiradi.
Madaniy-ma’rifiy ishlarning o‘z ob’ekti, predmeti va ish faoliyati mavjud.
Madaniy-ma’rifiy ishlar, asosan, quyidagi faoliyatlardan tashkil topadi:

4. 
   Tashviqot va targ‘ibot ishlarini olib borish.
   
5. 
   Xalq havaskorlik ijodini o‘stirish.
   
6. 
   Mehnatkashlarning dam olishini tashkil qilish.
   

Ushbu ish faoliyatlari madaniy-ma’rifiy ishlarning shakllarini vujudga keltiradi. Madaniy-ma’rifiy faoliyat kishilarning ijtimoiy, madaniy va ma’naviy ehtiyojlarini qondirishga qaratilgani uchun undan foydalaniladigan ish shakllari rang-barangdir. Bularga lektsiya, doklad, axborot, suhbat, obzor, siyosiy o‘qish, konsul’tatsiya, seminar, munozara, konferentsiya, ijodiy uchrashuvlar, savol-javob kechalari, og‘zaki jurnal, tematik kecha, kontsert, spektakl’, ommaviy tomosha, xalq sayllari, bayramlar, karnaval, raqs kechalari, festival’, diskotekalar, ekskursiya, madaniy sayr (kul’tpoxod), viktorina, ko‘rgazma, konkurs va hokazolar kiradi.
Bundan tashqari, madaniy-ma’rifiy ish shakllariga klub uyushmalari, badiiy va texnik havaskorlik to‘garaklarining mashg‘ulotlari hamda badiiy agitbrigada, diskoklub tomoshalarini kiritish mumkin.
Ko‘rinib turibdiki, madaniy-ma’rifiy faoliyatning ish shakllari xilma-xil va juda ko‘p. Ular haqida to‘liq va sistemali tushunchaga ega bo‘lish uchun maxsus klassifikatsiya zarur. Maxsus adabiyotlarda bir necha xil klassifikatsiya (tasniflash) mavjud: Ular ichida ikki xil tasniflash ko‘proq diqqatga sazovordir: birinchi tur klassifikatsiyaga madaniy-ma’rifiy ish shakllarida qatnashadigan kishilarning soni asos qilib olinadi. U quyidagilarga bo‘linadi: individual, gruppali va ommaviy shakllar.

4. 
   Individual shakllar — mutaxassis va tinglovchi o‘rtasidagi konsul’tatsiya, individual (yakka) suhbat, amaliy mashg‘ulotlardan tashkil topadi.
   
5. 
   Truppali shakllar – taxminan 15-30 kishi qatnashadigan tadbirlar, ya’ni munozara, seminar, suhbat, ekskursiya, badiiy havaskorlik kollektivlari mashg‘ulotlarini o‘z ichiga oladi.
   
6. 
   Ommaviy shakllar – soni cheklanmagan, katta auditoriyaga mo‘ljallangan lektsiyalar, savol-javob kechalari, og‘zaki jurnallar, tematik kechalar, ommaviy tomosha, bayramlar va hokazolardan vujudga keladi. Ommaviy shakllar madaniy-ma’rifiy ishlarning asosiy qismini tashkil qiladi.
   

Ikkinchi tur klassifikatsiyalash, madaniy-ma’rifiy ish shakllarida qanday ta’sirchan vositalar va metodlardan foydalanish asosida vujudga keladi? Bu xil klassifikatsiya ko‘proq madaniy-ma’rifiy muassasalardagi agitatsiya va propaganda ishlariga mansubdir. Bu borada ham ish shakllari uchga bo‘linadi: monologik, dialogik, va kompleks shakllar.

4. 
   Monologik shakllar — bu notiqning og‘zaki, «jonli» so‘zi xamda boshqa ta’sirchan vositalar orqali auditoriyaga axborotlar beradigan tadbirlar. Masalan: lektsiya, doklad, axborot va hokazo.
   
5. 
   Dialogik shakllar – bu tadbirlar, asosan, muloqot, suhbat, fikr almashishlardan iborat bo‘lib, unga suhbat, munozara, uchrashuv, savol-javob kechalari kiradi.
   
6. 
   Kompleks shakllar deganda, monologik va dialogik nutqlar ishlatilishi bilan bir qatorda, ko‘plab boshqa ta’sirchan vositalardan foydalanish mumkin bo‘lgan tadbirlar tushuniladi. Masalan: og‘zaki jurnal, tematik kecha va boshqalar.
   

Hozirgi madaniy-ma’rifiy ishlarda keng tarqalgan shakllar birinchi xil klassifikatsiyadagi ommaviy va ikkinchisidagi kompleks shakllardir. Ular birlashib, «badiiy-ommaviy tadbirlar»ni vujudga keltiradi. «Badiiy-ommaviy tadbirlar» tushunchasi madaniy-ma’rifiy muassasalardagi ham ommaviy, ham kompleks ish shakllarining mohiyatini yaxshiroq ochishga yordam beradi. SHuni ta’kidlab o‘tish kerakki, hanuzgacha badiiy-ommaviy tadbirlar amaliyotda «madaniy-ommaviy tadbirlar», «ommaviy tadbirlar», «ommaviy shakllar» deb ham yuritiladi.
Badiiy-ommaviy tadbirlar kishilarning ishdan bo‘sh vaqtida, ularga kerakli axborotlar berish, badiiy-estetik zavqlantirish, madaniy-ijodiy ishga jalb qilish hamda ularning mazmunli hordiq chiqarishlari uchun yordam beradi. Bu tadbirlar, asosan, og‘zaki jurnal, klub kechalari, badiiy kompozitsiyalar, badiiy agitbrigada va diskoklub programmalari, teatrlashtirilgan kontsert va tomoshalar, xalq an’analari, ommaviy bayramlar va sayllar kabi shakllardan tashkil topadi. Badiiy-ommaviy tadbirlar o‘z ichiga madaniy-ma’rifiy muassasalarning asosiy va ko‘p shakllarini qamrab oladi.
Badiiy-ommaviy tadbirlarning eng afzallik tomoni shundaki, ular o‘zida madaniy-ma’rifiy muassasalar faoliyatini ko‘proq mujassamlashtiradi. Jumladan, ularda agitatsiya va propaganda ishi, havaskorlik ijodi, bo‘sh vaqtni mazmunli tashkil qilish kabi faoliyatlar birlashib ketadi. Badiiy-ommaviy tadbirlarning har bir shakli ommaviy bayramlar, an’anaviy marosimlar, teatrlashtirilgan tomoshalar, har xil kechalar, namoyishlar)ga murojaat etsak, ularda agitatsiya-propaganda xarakteridagi mazmunni, havaskorlik ijodining natijalarini, badiiy-estetik zavqlanish va hordiq chiqarish uchun yaratilgan qulayliklarni yaqqol sezish mumkin. SHu sababli, badiiy-ommaviy tadbir madaniy-ma’rifiy muassasalardagi barcha faoliyatning umumlashtirilgan ko‘zgusidir.