Kirish magistrlik dissertatsiyasi mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi

II.BOB Optik nurlanishlar va ularni qayd qilish usullari

2.1- §. Nurlanish manbalarining turlari va optik tadqiqotlarda nurlanish manbalariga qoʻyiladigan talablar.

Yorug‘lik mabalarining spektrlarida spektroskopiyaga asosan ikkita vazifa bajariladi. 1.Manba spektroskopik tadqiqot obekti vazifasini bajaradi.
2.Yorug‘lik manbasi yordamida biror obekt xaqida spektraskopik malumot olinadi.
Birinchi xolda yorug‘lik manbasi chiqarayotgan nurlanish manba xaqida ma’lumot olib keladi. Bu xolda spektroskopik analiz usullari manba xolatiga xech qanday tasir o‘tkazmaydi. Ikkinchi xolda yorug‘lik manbasi yordamida tekshirish obektiga biror ta’sir o‘tkazmaydi.Ikkinchi xolda yorug‘lik manbasi yordamida tekshirish obektiga biror ta’sir o‘tkaziladi va natijada xosil bo‘lgan nurlanish kuzatiladi.(Misol fotolyumensetsiya yutish spektri va boshqalar)
Birinchi xolda manbaga xar qanday tasvir olmaymiz, ya’ni manbani spektri yoki uni yorqinligini o‘zgartira olmaymiz.
Ikkinchi xolda biz manbani xaraktiristikalarini o‘zimizga qulay qilib tanlashimiz mumkin.
Yorug‘lik manbasi tasir vositasi sifatida ishlatilganda uni asosan ikki xaraktiristikasiga etibor beriladi.
1.Yorug‘lik manbasi quvvati va uni (quvvatini) vaqtga intensivlikning bog‘liqligi.
2.Spektral taqsimoti va uni (taqsimotni) vaqt bo‘yicha o‘zgarishi.
Manba o‘garmas deyiladi agarda nurlanish quvvati vaqt bo‘yicha o‘zgarmasa. Bu xaraktiristikani ko‘rsatgichi sifatida (stabillik ko‘rsatgichi)
M= -kattalik olinadi.
Bu yerda B- yorug‘lik

B= cос

I= =[ ]-yorug‘lik kuchi
S-manba yuzasi _{φ-manba sirtiga o‘tkazilgan} normal bilan kuzatish orasidagi burchak ɸ= -yorug‘lik oqimi w-nurlanish energiyasi.
Ideal stabillangan nurlanish manbasida M=0 bo‘ladi ko‘p xolda 3÷5% og‘ishlik spektral intinsivliklarni aniqlash xatoligiga ta’sir ko‘rsatmaydi .Bazi xolda obektga qisqa muddat ta’sir o‘tkazib, uni reyaksiyasi kuzatiladi.U xolda nurlanish impuls ko‘rinishida bo‘lishi kerak. U holda stabil manbadan kelayotgan yorug‘lik moduliyatsiyalanadi, yoki gazlardan tok impulsi o‘tkazib razryad olinadi. Mexanik modulyatsiyalarda olinadigan impulslarda
` 𝞽=10^-4÷10^-5sekund
Pezoelektrik defpektorda 10^-6÷10^-7 gacha olish mumkin Lazerlarda modular fazasini sinxronlashtirib 10^-13÷10^-14sek olish mumkin.
2.Spektral xarakteristikalar
Manbalar spektrlari bo‘yicha shartli ravishda 3-ta gruxga bo‘linadi.
1.Uzluksiz spektrli
2.Polosali spektrli
3.Chiziqli spektrli
1-chi turdagi odatda odatda cho‘g‘lanish lampalari ishlatiladi. Kirxgof qonuni bo‘yicha nurlanish qobilyatiga nisbati vaqt va to‘lqin uzunligiga bog‘liq universal formula
= р( ). Kirxgof universal furmula
Barcha chastotalardagi nurlanish Р_т= -energetik nurlanish
R=σ T^-4 Stefan Boltsman qonuni σ=5.67*10^-8
Vinning siljish qonuni _мах= б=2.9*10^-3м.k
1-chi formula р( ) Reney jins formulasi
* Plank formulasi