Kirisiw 3 bap. I

Xinazolin hám 1,2-digidropirimidinlerdi acillew

reakciyaları.
Xinazolon-4 kaliy permanganat penen oksidlengende xinazolin-2,4-dion payda boladı:



Xinazolon-4 den parqlı túrde xinazolin kaliy permanganat yamasa vodorod peroksid penen kislotalı sharayatda oksidlengende ańsat xinazolon-4 payda boladı 23, 24:

Qálpine keliw reakciyaları qaytarıwshınıń turine qarap xinazolon-4 tiń 4-jaǵdaydaǵı karbonil (C=O) gruppası yamasa 2-jaǵdaydaǵı uglerod hám 1-jaǵdaydaǵı azot atomı payda etken C=N gruppası, hámde bir waqıttıń ózinde C=O hám C=N gruppalarınıń qálpine keliwi menen ketiwi mumkin.

A) Qálpine keliw cink (Zn) metallı hám xlorid kislota (HCl) qatnasında alıp barılsa, bunda tek C=O gruppası qálpine keledi hám xinazolon payda boladı 26:

B) Qálpine keliw reakciyası natriy borgidrid (NaBH₄) qatnasında alıp barılsa C=N baylanısı qáline keltiriledi 27:

V) Qálpine keliw reakciyasın litiy alyumogidrid járdeminde alıp barılsa, bir waqıttıń ózinde C=O hám S=N gruppaları qálpine keledi 28:

Xinazolin tuwındıların alkillew hár qıylı baǵıtta ketedi. Buǵan sebep xinazolon-4 tiń hár túrli (A, V, S) tautomer jaǵdayda bolıwı:



Máselen, metil yodid (CH₃J) yamasa dimetilsulfat ((CH₃)₂SO₄) penen alkillew reakciyaları ótkerilgende reakciya ónimi sıpatında tek 3-metilxinazolon-4 payda boladı 25:

Bul reakciyalar (NaOH) natriy gidroksid yamasa kaliy gidroksid (KOH) tiń spirtli eritpesinde alıp barıladı.
Alkillew reakciyaları alkil bromidler qatnasında hámde potash (K₂CO₃) hám dimetilformamid penen birge alıp barılǵanda, reakciya ónimi sıpatında O-alkil- hám N³-alkil ónimleri payda boladı;



1,2,3,4-Tetragidroxinazolon-4 tuwındıları biologiyalıq aktivliliktiń ayrıqsha túrlerine iye. Olardıń 1-acil tuwındıları, α-jaǵdayındaǵı xloracetil gruppasınıń tutıwı, óz aldına qızıǵıwshılıqtı kórsetedi. Bul 1,2,3,4-tetragidroxinazolon-4 tiń xloracetilxloridler menen acilleniwi kem uyrenilgen. Solay etip 1,2,3,4-tetragidroxinazolon-4 xloracetilxlorid penen acetonlı eritpede karbonat kaliy qatnasında 1-xloracetil tuwındıları payda boladı[63], yaǵnıy reakciya N-orayına ketedi.