Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

 

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA 

KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI  

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

 

 

 

 

 

“Energiya ta‟minlash tizimlari” kafedrasi 

 

 

 

“EKOLOGIYA” 

fanidan 

 

AMALIYOT 

 

TOPSHIRIQ № 3 

 

 

 

 

Bajardi:Telekommunikatsiya ta‟lim yo„nalishi 

 

417-18-guruh talabasi 

Ergashov Eldor

 

Qabul qildi: Saidova Gulchera  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Toshkent 2020 

 

 

 

Hisoblash usuli 

 

Hisoblash  usuli  -  quyidagi  tartibda  ko'rib  chiqilayotgan  hududning  oltita  demografik 

imkoniyatlarini aniqlash va taqqoslashdan iborat. 

1.  Demografik  imkoniyat,  odamlar  sanoat  va  fuqarolik  qurilishi  uchun  mos  bo'lgan 

hududlarning mavjudligiga qarab quyidagicha aniqlanadi: 

 

                                         (3.1) 

 

bu yerda T

р

 – hudud maydoni, K

1

 - sanoat va fuqarolik qurilishiga yaroqliligi uchun eng 

yuqori  ko„rsatgichga  ega  bo„lgan  maydonning  ulushini  ko'rsatadigan  koeffitsient  (0,03  ...  0,06 

oralig„ida  olinadi),  H

1

  -  tumanning  ishlab  chiqarish  bazasi  xususiyatiga  qarab  1000  aholining 

hududiga taxminiy ehtiyoji (20...30 ga oralig„ida olinadi). Bu ko„rsatkich ko„pincha yeng yuqori 

hisoblanadi.  Biroq,  tog'li  hududlarda  bu  cheklangan  bo'lib  chiqishi  mumkin  va  rivojlanish 

hududining  demografik  imkoniyatlarini  aniqlaydi.  Hududi  kichik,  ammo  aholi  zich  joylashgan 

joylarda ushbu ko'rsatkichni sanoat va aholi uchun turlicha aniqlash maqsadga muvofiqdir. 

2. Hududning sig„imi, odamlarning er usti suvlari uchun sig'imi quyidagicha aniqlanadi: 

 

                                              (3.2) 

 

bu  yerda  E  -  hududga  kiraverishdagi  suv  oqimlaridagi  harajatlar  miqdori,  m

3

/kun,  K

2

  – 

oqova chiqindii suvlarni suyultirish zarurligini hisobga oladigan koeffitsient (daryolarda: janubiy 

oqim K

2

=0,25, shimoliy oqim K

2

=0,10 ga teng qilib olinadi), P - 1000 aholi uchun standart suv 

ta'minoti (kuniga 1000 dan 2000 m

3

 gacha olinadi). 

3. Hududning sig„imi, odamlarning er оsti suvlari uchun sig'imi quyidagicha aniqlanadi: 

 

                                         (3.3) 

 

bu  yerda  Э  -  yer  osti  oqimining  ekspluatatsion  moduli,  м

3

  (kun.ga),  Р

С

  –  1000  aholi 

uchun suv ta'minoti uchun maxsus standart (40 м

3

/kun. olinadi). 

4.  Hududning  sig„imi,  odamlarning  o'rmonda  dam  olishni  tashkil  etish  shartlariga 

muvofiq belgilanadi va qo‟yidagicha aniqlanadi: 

 

                         (3.4) 

 

bu yerda Л – hududning o'rmon maydoni, (%), 0,5 - bu Toshkentning markaziy chizig'i 

hududlarida  yashil  zonalarga  bo'lgan  ehtiyojni  hisobga  oladigan  koeffitsient  (boshqa  hududlar 

uchun  bu  sezilarli  darajada  farq  qilishi  mumkin),  Н

2

  -  rekreatsiya  zonalarida  1000  aholining 

ehtiyojlari  uchun  taxminiy  standart  (200  gektarni  tashkil  etadi);  M

1

  -  dam  oluvchilarning 

o'rmonda va suv yaqinida tarqalishini hisobga oladigan koeffitsient, (M

1

 = 0,3 mo''tadil iqlimi va 

M

1

 = 0,1 issiq iqlimi bo'lgan hududlar uchun olinadi). 

Variant 

raqamlari 

Familiya  

Imya 

Adres elektronnoy pochtы 

20 

Ergashov 

Eldor 

[e-mail] 

5.  Hududning  sig„imi,  odamlarning  suv  yaqinida  dam  olishni  tashkil  etish  shartlariga 

binoan, hududning imkoniyatlari quyidagicha aniqlanadi: 

 

                                        (3.5) 

 

bu  yerda  B  -  cho'milishga  yaroqli  suv  havzalarining  uzunligi,  km;  C  -  cho'milish 

plyajlarni tashkil qilish imkoniyatini hisobga olgan koeffitsient (o'rmon va o'rmon-dasht zonalari 

uchun C = 0,5 va dasht zonasi  C = 0,3 uchun olingan); 0,5  -  1000 nafar aholining plyajlardagi 

ehtiyojlari  uchun  taxminiy  standart,  km;  M

2

  -  ta'tilchilarning  o'rmonda  va  suv  yaqinida 

tarqalishini hisobga oladigan koeffitsient (mo''tadil iqlimi M

2

 = 0,1 ... 0,15 va issiq iqlimi M

2

 = 

0,3-0,4 bo'lgan joylar uchun olingan). 

6.  Hududning  sig„imi,  odamlarning  shahar  atrofidagi  qishloq  xo'jaligi  bazasini  tashkil 

etish shartlariga binoan hududning imkoniyatlari aniqlanadi 

 

                       (3.6) 

 

bu  erda  K

3

  -  qishloq  xo'jaligi  uchun  "qulay"  va  "  qulayligi  cheklangan"  toifalarida 

kompleks  baholash  natijalariga  ko'ra  kiritilgan  tuman  hududining  ulushini  hisobga  oladigan 

koeffitsient;  K

4

  -  shahar  atrofi  bazasi  uchun  qishloq  xo'jaligi  erlaridan  foydalanish 

imkoniyatlarini  hisobga  oluvchi  koeffitsient  (O‟zbekistonning  markaziy  hududlari  uchun  K

4

  = 

0,2  ...  0,3  olingan);  П  -  tumanning  1000  nafar  aholisining  shahar  atrofidagi  qishloq  xo'jaligi 

bazasi  erlariga  bo'lgan  ehtiyojlarini  aks  ettiruvchi  indikativ  ko'rsatkich  (П  =  500  ...  2000  ga, 

maydonning  agrotexnik  xususiyatlariga  qarab  olinadi).  Olingan  hisoblangan  Д

1

...Д

6

  qiymatlari 

bir-biri bilan taqqoslanib, gistogramma shaklida taqdim etilishi kerak va eng kichik qiymat bino 

maydonining demografik imkoniyatlarining yakuniy ko'rsatkichi sifatida qabul qilinishi kerak. 

3.1 - jadval 

Topshiriqni bajarish uchun variantlar 

№ 

variant 

Тр, га 

К

1

 

Э, м

3

/кун. 

га 

Е, м

3

/кун 

Л, % 

В, км 

К

3

 

К

4

 

20. 

265937 

0,05 

0,10 

2 700 000 

62 

20 

0,36 

0,20 

 

=265937*0.05*1000/25=531874 

=2700000*0.25*1000/1500=450000 

=0.10*265937*1000/40=664842 

=265937*62*0.5*10/(200*0.1)=41220235 

 

=2*20*0.3*1000/(0.5*0.4)=60000 

=265937*0.3*1000*0.25/2000=9972 

 

 

 

 

 

 

 

Xulosa 

Biz ushbu amaliy ishda ko‟rib chiqilayotgan hududning 

oltita  demografik  imkoniyatlarini  aniqladik  va  ularni 

taqqoslab chiqdik. 

Foydalanilgan adabiyotlar va internet xavolalari ruyhati 

1.Aim.uz 

2.refarat.uz