Kompensatsiyalovchi qurilmalarning turi va quvvatini tanlash Ishlab chikarish

---

1 
Kompensatsiyalovchi qurilmalarning turi va quvvatini tanlash 
 
Ishlab 
chikarish 
korxonalarini 
elektr 
qurilmalarining 
quvvat 
koeffitsiyentini oshirish maksadida kompensatsiyalovchi - tuldiruvchi 
qurilmalar sifatida, odatda, elektr iste’molchilariga parallel ulanuvchi 
elektrostatik kuch kondensatorlari kullaniladi. Kondensatorlarni urnatish joyi 
elektr iste’molchilarining uzida yoki sex nimstansiyalarini birlamchi yoki 
ikkilamchi kuchlanish shinalarida tanlanib, kondensatorlar sigim texnik-
ikgisodiy dasoblar yordamida asoslanadi. Birlamchi kuchlanish shinalari 
bulmagan namstansiyalarda va yukori kuchlanish mikdori 10 kV dan 
balandrok bulganda tuldiruvchi kondensatorlarni transformatorlarning 
yukori kuchlanishli tomoniga urnatish tavsiya etilmaydi. 
Texnika - iktisodiy xisoblar utkazilmay, kurs ishida kondensator 
batareyalarini 0,38 kV shinalarida urnatiladi deb olish mumkin emas. 
Aloxda kondensatorlar batareyasini kuvvati 30 kvar dan kam bulmasligi 
kerak. 
Kompensatsiyalovchi - tuldiruvchi kurilmalarni kerakli kuvvati 
kuyidagicha xisoblanadi: 
Bu yerda: 
W
a
- elektr iste’molchilari tomonidan ma’lum vakt (oy, yil) ichida 
iste’mol kilingan aktiv-faol energiya; 
W
p
 - xudi yukoridagidek, fakat reaktiv energiY. 
Foydalanish vaktida energiyaning iste’moli faol va reaktiv energiya 
xisoblagichlar (schetchiklar) orkali anikdanadi. Kurs ishida energiyani 
kuyidagicha aniklash mumkin 
 
Bu yerda: 
P
max
 va Q
mak
 - aktiv va reaktiv yuklamalarning xisobiy maksimumlari; 
T
a
va T
r
- aktiv va reaktiv yuklamalarning maksimum ishlatilish vakti. 
Kompensatsiyalovchi - tuldiruvchi kuvvat kuyidagicha: 
 
Bu yerda: 
R
o`r
- urtacha yillik aktiv yuklama; 
tgφ
o`r
va tgφ
tlb
- tortuvchi nimstansiya shinalaridagi tg ning urtacha va 
talab kilinadigan kiymatlari. 
Urtacha yillik aktiv kuvvat kuyidagicha 

---

2 
 
Bu yerda 
t
y
-elektr energiya iste’molchisining yillik ishlash vakti. ishini bajarishda t
y
= 
6000 soat deb kabul kilinadi. 
Ishning oxirida kompensatsiyalovchi - tuldiruvchi kuvvat Q
k
ni xisoblangan 
kiymati yaxlitlanadi va kondensatorlar soni tanlanadi.