Kompyuternimg tashkil etilishi

Xotira qurilmasi - elektron hisoblash mashinasi (EHM), raqamli hisoblash mashinasi (RHM) va kompyuterlarning axborotlarni qayd qilish, saqlash va operator izlaganda "qaytarib berish" uchun moʻljallangan qismi. Asosan integral mikrosxemalardan iborat. Xotira qurilmasida axborotlarni qayd qilishda axborotlarni eltuvchi material (perfokarta, perfolentami mexanik tarzda surish, magnit materiallar (magnit disk, magnit lenta va boshqalar)ning magnit xossasini oʻzgartirish, dielektriklarda elektrostatik zaryadlarni toʻplash, tovush va ultratovush tebranishlaridan foydalanish, oʻta oʻtkazuvchanlik hodisasini qoʻllash va boshqa amallar bajariladi.
Xotira qurilmasi, asosan, oʻta operativ, operativ va tashqi qurilmalardan iborat boʻladi. Axborotlarni izlash usuliga koʻra, adresli (har bir xotira uyasiga zarur raqam qoʻyiladi va axborot aniq bir adres boʻyicha izlanadi) hamda assotsiativ (axborotlar alomatlar yigindisi boʻyicha izlanadi) Xotira qurilmasi farqlanadi. Xotira qurilmasining axborotlar oʻchmaydigan (diod matritsalar, perfolentalar va boshqalardagi axborotlar) va oʻchadigan (magnit eltuvchilar, ferromagnit oʻzaklar va boshqalardagi axborotlar) turlari bor. Xotira qurilmasining asosiy ish koʻrsatkichi birligi bit yoki bayt (8 bit)da oʻlchanadigan sigʻim, yaʼni bir vaqtda Xotira qurilmasida joylashishi mumkin boʻlgan belgilar soni.
Inson miyasi eng mukammal Xotira qurilmasi hisoblanadi. Unda (10—15)109 ga yakin asab hujayrasi (uyasi) — neytronlar mavjud boʻlib, ularning har biri xotira hujayrasi (uyasi)ni tashkil qiladi.
Kompyuterning "miyasi" — mikroprotsessor maʼlumot yoki dasturlarni aynan xotiradan oladi va natijalarni unga qayd kiladi. Kompyuter diskdan maʼlumotlarni "oʻqib", maxsus qismida saqlaydi va ish jarayonida undan bevosita foydalanib turadi. Ana shu maxsus kiyem operativ xotira deb ataladi. Kompyuterning imkoniyatlari operativ xotira sigʻimiga bogʻliq. Koʻpchilik kompyuterlarda operativ xotira orasiga qoʻshimcha KEShxotira oʻrnatiladi. Koʻp ishlatiladigan maʼlumotlar ana shu xotiraga kayd kilinadi. PC kompyuterida yana xotiraning BIOS (doimiy xotira) va CMOS (yarim doimiy xotira) turlari mavjud. Ularda kompyuter qurilmalarini tekshirish dasturlari, operatsion tizimni yuklash va kompyuter qurilmalariga xizmat koʻrsatish vazifalarini bajarish dasturlari saqlanadi. Elektron texnikasining rivojlanishi, bionika yutuqyaaridan samarali foydalanish tufayli sigʻimi inson miyasi sigʻimiga yaqinlashib qoladigan Xotira qurilmasi yaratishga muvaffaq boʻlindi.
Xotira shaxsiy kompyuter (PC) ning eng muhim elementlaridan biridir. Barcha kompyuterlar uch xil xotiradan foydalanadi: operatsion, doimiy va tashqi (turli xil disklar). Axborotni saqlash uchun qurilma kirish xotirasi (RAM) va faqat o'qish uchun mo'ljallangan xotiradan (ROM) iborat bo'lgan asosiy xotira deb nomlanadi.
Ba'zi bir umumiy maqsadli mikroprotsessor tizimlarida deyarli barcha xotira maydoni ishlaydi. Yozish operatsiyasidan foydalanib, dastur ko'rsatmalari xotiraga yoziladi. Bundan tashqari, dasturni bajarish paytida mikroprotsessor undan buyruqlarni o'qiydi. Ma'lumotlar, shuningdek, xotiraga yoziladi va o'qiladi. Mikroprosessor tizimlarining deyarli barcha saqlash qurilmalari tasodifiy kirish xotirasi. Ushbu xotira "operatsion" deb nomlandi, chunki u juda tez ishlaydi va shuning uchun protsessor deyarli xotiradan ma'lumotlarni o'qish yoki unga yozish paytida kutish kerak emas. Istalgan vaqtda, ixtiyoriy tanlangan hujayraga kirish mumkin, chunki bu turdagi xotira tasodifiy kirish xotirasi - RAM deb ham ataladi. (Tasodifiy kirish xotirasi). Ammo operativ xotiradagi ma'lumotlar faqat kompyuter yoqilganda yoki qayta o'rnatish tugmachasi bosilguncha saqlanadi. Kompyuterni o'chirib qo'ysangiz, operativ xotiraning tarkibi o'chiriladi.
Doimiy xotira o'z nomiga ega - ROM (Faqat o'qish), bu nom faqat o'qish va saqlash rejimlarini ta'minlaydi va odatda uzoq vaqt o'zgarmasligi kerak bo'lgan ma'lumotlarni o'z ichiga oladi.
Kompyuter tizimining asosiy vazifasi dasturlarni bajarishdir. Dasturlar (hech bo'lmaganda qisman) RAMga kirishlari mumkin bo'lgan ma'lumotlar bilan birga bo'lishi kerak. Operatsion tizim foydalanuvchi jarayonlari va OT komponentalari o'rtasida xotirani ajratish muammosini hal qilishi kerak.
Zamonaviy kompyuterlarning xotira iyerarxiyasi ikkita printsipga asoslanadi: murojaatlarning mahalliyligi printsipi va xarajatlar-ishlash nisbati. Murojaatlarning mahalliyligi printsipi shuni ko'rsatadiki, aksariyat dasturlar, o'zlarining barcha buyruqlari va ma'lumotlariga qo'ng'iroqlarni teng ehtimollik bilan amalga oshirmaydilar, balki ularning manzil maydonlarining bir qismini afzal ko'rishadi.
Ideal holda, har bir dasturchi faqat o'zi uchun berilgan, hajmi va tezligi cheklanmagan xotiraga ega bo'lishni xohlaydi, bundan tashqari, quvvat o'chirilganda uning tarkibini yo'qotmaydi. Mavjud texnologiyalar hali biz xohlagan narsani bera olmaydi. Unda biz nimaga mamnun bo'lishimiz kerak? Vaqt o'tishi bilan xotira iyerarxiyasi kontseptsiyasi ishlab chiqildi, unga ko'ra kompyuterlarda bir necha megabayt juda yuqori tezlikda, qimmat va o'zgaruvchan kesh xotirasi, bir necha gigabaytlik xotira, tezligi va narxi o'rtacha, shuningdek, ancha sekin, nisbatan arzon diskda bir necha terabaytli xotiralar mavjud. Ommaviy saqlash qurilmalari, DVD va USB flesh-disklar kabi olinadigan saqlash qurilmalari haqida gapirmasa ham bo'ladi