"Концепции современного естествознания"

7. Insonning kelib chiqishi
Insonning kelib chiqishi zamonaviy ilmiy bilimlarning asosiy o'zgaruvchan muammolaridan biridir. Uzoq vaqt davomida inson muammosiga "biosotsial" sintez deb tushunilgan biologik va ijtimoiy munosabatlar haqida mulohaza yuritish nuqtai nazaridan an'anaviy yondashuv mavjud edi. Insonni katta portlashdan keyin bizning koinotimiz rivojlanishini axborot jihatidan takrorlaydigan uzoq biologik evolyutsiya mahsuli, shuningdek, uning aqliy evolyutsiyasi bilan bog'liq bo'lgan ijtimoiy-madaniy evolyutsiya deb hisoblaydigan yondashuv yanada istiqbolli.
V. I. Vernadskiy amerikalik geolog D. donning "geologik vaqt davomida Markaziy asab tizimining (miyaning) o'sishi (o'sishi), qisqichbaqasimonlar va mollyuskalardan (sefalopodlardan) boshlanib, odam bilan tugashi" haqidagi bayonotlarining ahamiyatini ta'kidlaydi. Bir marta erishilgan miya va evolyutsiya darajasi orqaga qaytmaydi, faqat oldinga siljiydi." Bunday holda, insonning paydo bo'lishi biosfera rivojlanishining tabiiy natijasidir, ya'ni.evolyutsiya ma'lum bir yo'nalishda ketmoqda.
Ilmiy dunyoda insonning kelib chiqishi haqidagi eng ko'p qabul qilingan nazariyalardan biri bu insonning tirik ajdod - hominiddan kelib chiqishi evolyutsion nazariyasidir. Ushbu ajdodning miyasi evolyutsiyasi ikki sababga ko'ra alohida jarayon deb hisoblanadi: birinchidan, sur'at bilan bog'liq holda-bu umurtqali hayvonlar tarixidagi eng tez rivojlanayotgan Makroevolyutsiya jarayonlaridan biri edi; ikkinchidan, ushbu jarayonning fenomenal oqibatlari bilan bog'liq holda, chunki inson psixikasi noyob hodisadir.
Biz inson ruhiyatining quyidagi bog'liq xususiyatlari haqida gapiramiz:
1) mazmuni makon va vaqt cheklovlaridan xoli bo'lgan va xayoliy, hech qachon va hech qaerda sodir bo'lmagan voqealarga taalluqli bo'lishi mumkin bo'lgan tasvirlar va tushunchalar bilan ishlash;
2) dunyo tuzilishiga kirib borishga va dunyo modelini qurishga asoslangan bilim qobiliyati;
3) xulq-atvorning axloqiy me'yorlariga rioya qilish va yo'q qilish va o'z-o'zini yo'q qilish qobiliyati;
4) o'z-o'zini bilish va aks ettirish, o'z mavjudligi haqida o'ylash va o'limdan xabardor bo'lish qobiliyatida namoyon bo'ladi.
Ichki dunyoning murakkabligi va ko'p o'lchovliligi shundan dalolat beradiki, u o'ng miya va chap miya ongi, tasavvur va orzular, orzular va xotira, meditatsiya va ijodiy fikrlash, o'z ongi va ongsizligi sohalari, sezgi va boshqa kognitiv jarayonlar, qadriyatlar va psixologik munosabatlarni o'z ichiga oladi.
Ilm-fanning jadal rivojlanishi inson psixikasini kosmosning chuqurligi bilan, ya'ni "mikrokosmos" ni "makrokosmos"bilan bog'lash muammolarini kun tartibiga qo'ydi. Ushbu aloqani tushuntirish uchun bir nechta tushunchalar, g'oyalar va farazlar paydo bo'ldi:

• 
  inson tushunchasi moddiy ta'limning birligi va ongning cheksiz sohasi sifatida, ya'ni. insonning korpuskulyar-to'lqinli tabiati tushunchasi;
  
• 
  Koinot haqida maksimal ma'lumotni o'z ichiga olgan molekula sifatida inson tushunchasi;
  
• 
  galaktik ong, fizik vakuum va inson ongi xususiyatlarining o'xshashligi va ularning mumkin bo'lgan aloqalari haqidagi farazlar; Koinot va ongning gologramma tabiati to'g'risida.
  

Hozirgi vaqtda biz ilm-fan rivojida yangi bosqichning boshlanishi haqida gapirishimiz mumkin, uning belgilovchi xususiyati bugungi kunda shakllangan evalyutsion-sinergetik paradigma.
Uning eng muhim tarkibiy qismi global evolyutsionizm printsipi, ya'ni. umumiy evolyutsiyadan tashqarida koinotda tug'ilgan barcha tuzilmalar mavjudligining mumkin emasligini tan olish. Ushbu fikr moddiy dunyoning fundamental birligi tushunchasi bilan uzviy bog'liqdir; paradigmaning yana bir tarkibiy qismi-bu rivojlanish algoritmining universalligi, eng xilma-xil va ijtimoiy tizimlarda o'zini o'zi tashkil etishning namoyon bo'lishi, ya'ni.sinergetik yondashuv.