Kondensatorlar

II. Kondensatorlarning turlari

• 
  Qog’ozli
  

• 
  Elektrolitik
  

• 
  Keramik
  

• 
  O’zgaruvchan sig’imli kondensatorlar
  
• 
  Yassi kondensator
  
• 
  Silindrik kondensator
  
• 
  Sferik kondensator
  

Kondensatorlarni ketma-ket va paralel ulash.

Elektrotexnika va radiotexnikada turli sig’imdagi kondensatorlardan foydalanish uchun ularni turlicha ulash orqali sig’imlarni o’zgartishingiz mumkin. Kondensatorlarning ketma-ket ulanishi qarama qarshi zaryadli qoplamalari o’zaro ulanib, kondensatorlarning hamma plastinalarida zaryad miqdori bir xil bo’ladi.

Paralel ulashda musbat zaryadli qoplamalari bir nuqtaga, manfiy zaryadli qoplamalari esa ikkinchi nuqataga ulanib, qoplamalardagi potensiallar ayirmasi ularning hammasi uchun bir xil bo'ladi.



Tajribalar shuni ko’rsatadiki, agar o’tkazgichlar o’zaro yaqinlashtirilsa, ularning umumiy sig’imi keskin ortadi. Agar o’tkazgichlar orasiga dielektrik muhit kiritilsa, o’tkazgichlar sistemasining sig’imi yanada ortadi. Bu prinsip o’tkazgichlardan kondensator yasashda ishlatiladi. Kondensator deb, qoplamalari deb ataladigan bir-biriga cheksiz yaqin joylashtirilgan va dielektrik muhit bilan ajratilgan o’tkazgichlar sistemasiga aytiladi.

Faraz qilaylik, ikki parallel yuzalari bo’lgan metall plastinka shaklidagi o’tkazgichlar nisbiy dielektrik singdiruvchanlik koeffitsienti bo’lgan dielektrik muhit bilan bir-biridan izolyatsiya qilingan bo’lsin. Zaryadlarning yuza zichliklari va , potensiallari ₁ va ₂ bo’lsin. ifodadan kelib chiqadi. Ikki parallel plastinka orasidagi maydon kuchlanganligi. ekanini hisobga olib, yassi kondensatorning sig’imi uchun: ifodani yoza olamiz. Yuqoridagi masaladan ko’rinadiki, kondensatorning elektr sig’imi S plastinkalarning yuzi S va ular orasidagi masofa d hamda elektr xossalariga bog’liq. Har qanday olingan o’tkazgich ham elektr sig’imga ega. Masalan, radiusi R bo’lgan va dielektrik singdiruvchanligi ga teng bo’lgan muhitda joylashgan metall sferaning elektr sig’imi:

2.