Конфликтни ҳал қилиш механизмлари ва асослари

KIRISH 

Mavzuning  dolzarbligi.    Inson  o’z  hayotida  bolalik  davridanoq  boshqa 

insonlar bilan turli ijtimoiy munosabatlarga kirishadi. Inson hayoti boshqalar bilan 

bo’ladigan  turli  munosabatlarning  uzluksizligidan  iborat  bo’lgan  jarayondir.  Ana 

shu  munosabatlar  esa  har  doim  ham  bir  tekis,  silliq  va  tinch  davom  etavermaydi. 

Hayotning bir tekis davom etishini turli nizo va ziddiyatlar buzib turadi. Biz ularni 

konfliktlar deb ataymiz.  

Konflikt har bir inson hayotiga aloqador bo’lgan o’ziga xos jarayon bo’lib, hyech 

bir inson o’zini komil ishonch bilan konflikt vaziyatlardan muhofaza qilinganman deb 

ayta olmaydi. Konfliktlar inson hayotining ajralmas qismi hisoblanadi, chunki har bir 

inson o’z hayoti davomida konfliktlar bilan to’qnash keladi. Konfliktlar tabiiy hodisa 

bo’lib,  konflikt  bilan  to’g’ri  munosabat  o’rnatish  inson  tarbiyasi,  uning 

shakllanishining  zaruriy  talablaridan  biridir.  So’nggi  vaqtlarda  zamonaviy 

jamiyatlardagi    insonga  bo’lgan  turli  ilmiy-texnik,  ma’naviy,  iqtisodiy  ta’sirlarning 

haddan  ziyod  ortib  borishi,  zamonaviy  jamiyatlarda  yashash  tarzining  murakkablik 

tomon  ortib  borayotganligi  odamlar  to’qnash  kelishi  mumkin  bo’lgan  turli  konflikt 

vaziyatlarni ham oshiradi. 

Bolalik  davrida  o’yinchoqlarni  talashish,  birovlarga  hasad  qilish,  yoki  o’g’il 

bolalarning  janjal  qilib  urishganini  ko’p  kuzatamiz.  Mana  shunday  konfliktlar 

keyinchalik  oilada,  eru-xotin,  qaynona-kelin,  aka-opalar,  yaqinlar,  do’stlar,  ijtimoiy 

guruhlar,  turli  kompaniyalar  o’rtasida,  shuningdek  mehnat  faoliyatida  ham  vujudga 

kelishi mumkin. 

Psixologik-pedagogik  jihatdan    konfliktlarni    o’rganish      faqat    nazariy    emas, 

balki      juda    muhim      amaliy    ahamiyatga    ham  ega.  Bu    soha    turli  vaziyatlarda  

yuzaga  keluvchi    konfliktlarning  oldini  olishga, ularni  hal  qilish  uchun    samarali   

choralarni  qo’llashga   yordam  beradi. 

  Hayot  konfliktlarga  to’la.  Insonning  jamiyatdagi  yashash  tarzini  turli 

ziddiyatlarsiz  tasavur  etib  bo’lmaydi.  Turli  nizo  va  ziddiyatlar  bilan  umr  davomida, 

har  qanday  yoshda,  har  joyda,  har  qanday  vaziyatda  to’qnash  kelish  mumkin. 

Konfliktlar  uyda,  maktabda,  ko’chada,  o’quvchilar  orasida,  ota-onalar  va  farzandlar, 

xodim  va  uning  rahbariyati  orasida,  jamoa  a’zolari  o’rtasida  sodir  bo’lishi  mumkin. 

---

Konfliktlar,  odatda,  ko’p  vaqt  odamlar  birga  bo’ladigan  hollarda,  ya’ni  ular  uzoq 

muddat  bir-birlari  bilan  psixologik  va  ruhiy  muloqotda  bo’ladigan  holarda,  ular 

ma’lum  muddat  o’zaro  birga  bo’lishga  majbur  bo’lgan  paytlarida  ko’proq  sodir 

bo’ladi.  

Shu  nuqtai  nazardan  bugungi  kunda  insonlar  o’rtasida  yuzaga  keladigan  turli 

konfliktlar  va  ularni  bartaraf  etishning  pedagogik-psixologik  usullarini  tadqiq  qilish 

dolzarb pedagogik muammolardan biridir. 

Ushbu kursi shaklidagi tadqiqotimiz “Konfliktlarni bartaraf etishning pedagogik-

psixologik usullari” mavzusida belgilangan bo’lib, konfiliktlarning mohiyati, ularning 

tabiati,  kelib  chiqish  sabablari  va  ularni  bartaraf  etishning  pedagogik-psixologik 

usullarini aniqlash tadqiqotning maqsadi hisoblanadi.