Konstruksiyani texnik-iqtisodiy baholash

Konstruksiyani texnik-iqtisodiy baholash

Texnik iqtisodiy ko’rsatkichlar tizimi sifatidad quyidagilar xizmat qiladi. Soatlik ekspluatatsion inrensivlik, fond sarfi jarayoni, mehnat sarfi, ekspluatatsiya va keltirilgan chiqimlar darajasi, yillik tejamkorlik va yillik iqtisodiy samara qiymati, oqlash muddati va qo’shimcha capital kiritmalarni samara koeffitsiyenti.

Konstruksiyani texnik – iqtisodiy baxolash uchun konstruksiyani tannarxi va massasini aniqlab olish kerak bo’ladi.

Konstruksiyani massasini quyidgi formula orqali aniqlaymiz:

G₁=(G_k+G_t)*K

Bu yerda; G_k - loyihalanayotgan detal, uzel, agregatlarni massasi, kg

G_t – tayyor detal, uzel, agregatlarni massasi, kg

K - konstruksiyani tayyorlashga ketadigan materialni massasini hisobga oluvchi koeffitsient. K=

G₁=(15+28+95)*1.1=138 kg

Konstruksiyani tannarxini aniqlash uchun hisobiy usuldan foydalangan holda quyidagi formula bo’yicha hisoblaymiz:

T_i=U_sol.i*G*J_ц*K_нц

bu yerda: U_sol.i – berilgan turdagi konstruksiyani bir kilogram og’irlikdagi solishtirma ulgurji narxi, So’m;

J_ц – o’rganilayotgan davrda narxi o’zgarishini hisobga oluvchi koeffitsient.(1.02..1.06)

K_нц – bozor narxini, qo’shilgan narxga soliq va montaj uchun sarflarni hisobga oluvchi koeffitsient K_нц=

T_i=3821,6*138*1,06*1,32=737911,21

Texnik iqtisodiy ko’rsatmalarni hosiblash uchun zarur ma’lumotlar:

1. Konstruksiyani massai …………………138 kg

2. Balans tannarxi ……………………….. 737911,21 so’m

3. Istemol qilinayotgan quvvat…………… 0.25 kvt

4. Xizmat ko’rsatayotgan odamlar soni…….. 1 ta

5. Ishchi razryadi………………………………3

6. Ta’rif stavkasi…………………………….884 So’m/odam

7.Amortizatsiya normasi……………………….5%

8. Ta’mirlash va TXK uchun sarflar normasi…..15%

9. Konstruksiyani yillik yuklanishi………….....240

Statsionar davriy ishlar ta’sirida mashinani soatlik intensivligini quyidagi formula bo’yicha aniqlaymiz.

W_s=60*t/T_d

bu yerda: T_d – bitta ishchi sikl vaqti, min

t – smena ish vaqtidan foydalanish koeffitsienti (0.6..0.95)

W_s=60*0.6/196,4=0.18

Jarayonni fond sarfini aniqlaymiz

F_s=T_i/ W_s*T_yil.i

bu yerda: T_i – qurilmani balans tannarxi.

T_yil.i – qurilmani yillik yuklanishi, soat.

F_s=737911,21/0.18*240=17081,27

Loyihalanayotgan mehnat sarfini aniqlaymiz:

T_s=N_tex/W_s odam soat/don;

bu yerda: N_tex – xizmat ko’rsatayotgan ishchilar soni, odam

T_s=1/0.18=5.5

Loyihalanayotgan konstruksiya va mavjud variant yordamida bajarilayotgan ishlar narxi quyidagi ifoda bo’yicha aniqlanadi:

S_eks=C_zp+C_e+ C_rto+A+P_r

bu yerda: C_zp – yagona ijtimoiy soliqlar bilan mehnat to’loviga sarflar , so’m/dona

C_zp=Z*T_s*K_soц

bu yerda: Z – ishchilarni soatlik ta’rif stavkasi, so’m/dona

K_soц – yagona ijtimoiy soliqni hisobga oluvchi koeffitsient – (1,26)

C_zp=1734*5,5*1.26=12016,62

C_rto – TXK va ta’mirlashga sarflar, so’m/d.

C_rto=T_i*H_rto/100*W_s.i*T_yil.i

bu yerda: H_rto – TXK va ta’mirlashga sarflar normasi.

C_rto=737911,21*15/100*0.18*240=2558,6 so’m

A – amortizatsiya chiqimlari quyidagicha aniqlanadi:

A=T_i*a_i/100*W_i*T_yil.i

bu yerda: a_i – amortizatsiya normasi

A=737911,21*5/100*0,18*240=852,87 so’m

P_r – boshqa chiqimlar (5…10% oldingi elementlar summasiga nisbatan)

S_eks=12016,62+2558,6+852,87+1487,16=16915,15 so’m

Konstruksiyani ishlashda keltirilgan chiqimlar darajasi quyidagi bo’yicha aniqlanadi. So’m/dona

S_pr= S_eks.i+E_N+K_ud

bu yerda: E_{N –} capital kiritmalarni samarasini normativ koeffitsienti, 0,25 ga teng.

K_ud – solishtirma capital kiritmalar yoki jarayonni fond sarfi, so’m/dona

S_pr=16915,15+0,25*42160=27455,15 so’m

Yillik iqtisodiy so’mda quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi:

Э_yil=(S₀-S₁)*W_s*T_yil.i

bu yerda: T_yil.i – kontruksiyani yillik normative yuklanish, soat

Э_yil=(81600-16915,15)*0,18*240=2794385,15 so’m

Yillik iqtisodiy samara:

E_yil= Э_yil-E_N*K_dop

bu yerda: K_dop – qo’shimcha kiritmalar,

E_yil=2794385,15-0,25*737911,21=2609907,34 so’m

Qo’shimcha capital kiritmalarni oqlash muddati:

T_oq=T_i* Э_yil

bu yerda: T_i – loyihalanayotgan konstruksiyani balans qiymati.

T_oq= 737911,21/ 2794385,15=0,3 yil

Qo’shimcha capital kiritmalarni effektivlik koeffitsienti.

E_ef= Э_yil/T_i

E_ef=2609907,34/737911,21=3,5

Konstruksiyani iqtisodiy samarasi agar T_oq 7 yil va E_ef 0,25 dan katta bo’lganda hisoblanadi.

Konstruksiyani effektivligini texnik – iqtisodiy ko’rsatkichlar.

1. 
   Konstruksiyani narxi ……………………… 737911,21
   
2. 
   Bir ishchi sikl vaqti ………………….. 196.4 min
   
3. 
   Soatlik intensivligi …………………... 0.18 don/soat
   
4. 
   Jarayonni metal sarfi ……………………. kg/dona
   
5. 
   Jarayonni fond sarfi …………………. 737911,21so’m/don
   
6. 
   Jarayonni mehnat sarfi ……………….. 5,5 odam/don
   
7. 
   Mehnat to’loviga chiqimlar …………… 12016,62so’m/dona
   
8. 
   Konstruksiyani ta’mirlash va TXK ga chiqimlar …2558,6 so’m/dona
   
9. 
   Amortizatsiya chiqimlari ………………852,87 so’m/dona
   
10. 
    Ishhni o’z qiymati ……………………16915,15 so’m/dona
    

Konstruksiyani samarasini solishtirma texnik – iqtisodiy ko’rsatmalari.

1. 
   Soatlik intensivlik …………………………………… 0.18 dona
   
2. 
   Jarayonni fond sarfi ……………………………. 737911,21so’m/dona
   
3. 
   Jarayonni energiya sarfi …………………………….. 5.5 odam.soat/dona
   
4. 
   Jarayonni fond sarfi ………………………………… 0.25 kvt.soat/dona
   
5. 
   Ekspluatatsion chiqimlar darajasi …………………… 2558,6 so’m/dona
   
6. 
   Keltirilgan chiqimlar darajasi ……………………….. 27455,15 so’m/dona
   
7. 
   Ishchi o’z qiymati ……………………………………16915,15 so’m/dona
   
8. 
   Yillik iqtisod ……………………………… ..2609907,34 ming so’m
   
9. 
   Yillik iqtisod samarasi ………………………………2101336,2 ming so’m
   
10. 
    Kapital kiritmalarni oqlash muddati …………………0,3 yil
    
11. 
    Kapital kiritmalarni samara koeffitsienti ……………..3,5
    

Barcha solishtirilgan ko’rsatkichlar shuni ko’rsatadiki, taklif qilinayotgan konstruksiyani ishlab chiqish samarali ekan.

Asosiy ishlab chiqarish fondlar va qo’shimcha capital kiritmalar tannarxini hisoblash.

Ustaxonani asosiy ishlab chiqarish fondlarini narxini quyidagi bo’yicha hisoblaymiz.

C_opf=C_ud+ C_ob+ C_pi+ C_1zd+ C_1ob+ C_1pi; so’m

bu yerda: C_ob, C_1ob – mavjud qo’shimcha yangi kiritiladigan qurilmalarni baxosi, so’m.

C_pi, C_1pi – mavjud va ishlab chiqarishga yangidan kiritiladigan moslama va asboblar baxosi, so’m

Qo’shimcha qurilmalar baxosi:

C_1ob= U_obi*U_ц*K_{nц ,} so’m

bu yerda: U_obi – preyskurant bo’yicha ma’lum qurilmani ulgurji (optom) baxosi, so’m/dona

U_ц –o’rganilayotgan davrda baxoni o’zgarish koeffitsienti, U_ц=1.1

K_nц – bozor baxosini, qurilmani o’rnatish va chiniqtirishni o’z ichiga olgan, qo’shimcha chiqimlar koeffitsienti K_nц=1,32….1,60

C_1ob=61418348*1,1*1,4=94584255,92 so’m

C_opf=

Qo’shimcha capital kiritmalar.:

K_dop=C_1zd+ C_1ob+ C_1pi , so’m

K_dop=

TXK va ta’mirlash baxosini hisoblash quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi.

C_то=(C_зц+С_rm+C_op)/H_{rto so’m}

bu yerda: C_зц, С_rm, C_op – zaxira qismlari, remont materiallariga, umumiy ishlab chiqarish chiqimlari, ishlab chiqarishdagi ishchilarni nehnat to’loviga yagona soliq bilan birga chiqimlar, so’m

H_rto – shartli hisobdagi remontlar soni

C_то=

Ta’mirlashni iqtisodiy samara ko’rsatkichlarini hisoblash.

Ishlab chiqarish maydoni binosidan foydalanish intensivligi:

Y= H_rto/F_zu

bu yerda: H_rto – remontlar soni, dona

F_zu – postni ishlab chiqarish maydoni, m²

Y=

Fond sarfi:

F_E=C_opf/ H_rto so’m/dona

bu yerda: C_opf – asosiy ishlab chiqarish fondlarini balans qiymati, so’m

F_E=

Mehnat intensivligi:

N_T= H_rto/N_r dona/odam

bu yerda: N_r – TXK va ta’mirlashdagi ishchilar soni.

N_T=

Keltirilgan chiqimlar darajasini quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:

C_priv=C_to+E_n *K_ud dona/odam

bu yerda: E_n – capital kiritmalarni effektivligini normative koeffitsienti 0.25

K_ud – capital solishtirma kiritma yoki fond sarfi, so’m/dona

C_priv=

Yillik iqtisod:

Э_yil=(S₀-S₁)* H_rto; so’m

bu yerda: S₀, S_{1 –} TXK baxosi, so’m/dona.

H_rto – TXK dasturi, dona

Э_yil=

Yillik iqtisodiy samara:

E_yil= Э_yil-E_n*K_dop, so’m

bu yerda: K_dop – diplom loyihasi bo’yicha qo’shimcha kiritmalar summasi, so’m.

Qo’shimcha capital kiritmalarni oqlash muddati quyudagicha hisoblaymiz:

E_ef= Э_yil/ K_dop=1/T_oq.

E_ef=

Effektivlikni iqtisodiy ko’rsatmalarini quyidagicha yozamiz.

1. 
   Maydondan foydalanish intensivligi ……………0.3 r/m²
   
2. 
   Fond sarfi ……………………………………… 41549.78 so’m/odam
   
3. 
   Mehnat intensivligi …………………………….shartli r/odam
   
4. 
   O’z baxosi………………………………………27762.15 so’m
   
5. 
   Yillik iqtisod …………………………………..159228.15 so’m
   
6. 
   Yillik iqtisodiy samara…………………………123717.17 so’m
   
7. 
   Qo’shimcha capital kiritmalarni oqlash muddati…1.2 yil
   
8. 
   Qo’shimcha capital kiritmalarni koeffitsienti ….`0.8