Konstutisiyasinin’ 30 jilliq bayrami

Konstutisiyasinin’ 30 jilliq bayrami
Konstutisiyanin’ 30 jilliq bayrami menen shin jurekten qutliqlayman.
1992 jili 8 dekabrde Mamleketimizde Konstitusiyasin qabil etiliwi ahmetli siyasiy- huqiqiy huqiy hujjet sipatinda jahande jan’a’, suveren, keleshegi parlaq bolgan mamleket duniya keliwinin’ tiykari boldi.

Konstutisiyamizda siz benen bizin huqiqiy demokratiyaliq mamleket, adil puqaraliq jamiyet, erkin ham parawan turmisti qaliplesiwdiriw, xaliqmizdin abandan, baxitli jasaw siyaqli arziw – umitleri ozinin’ toliq sawleleniwin tanqan.

Hurmetli Prezidentimiz Shavkat Mirzaeev << Kamolot >> jaslar jamiyetliq hareketinin’ IV quriltayinda shigip suylegen sozinde <> dep ayriqsha atap otken edi.

Oz nawbetinde Konstutisimizdin Jas awladti tarbiyalawdagi ideologiyaliq tarbiyalik orni juda ahmiyetli bolip, ol jaslarda Watanga sadiqlik, mardlik, juwapekershliq, oz-ara dosliq siyaqli sezimleri qaliplestiriwine xizmet etedi.

Tiykargi nizamimizda berilgen ham kepillengen barshe huquqiy ham erkinlikler jaslar ushin desek asira aytqan bolmaymiz Konstutisiyanin’ algi sozinde-aq ha’zirgi ham keleshek awladlar aldindagi joqari juwapkershliqti nazerde tutiwshi norma belilep qoyilgan. Bul Konstutisiyaliq norma bugingi ham ertengi awlad wakillerinin’ huqiq ham maplerinin’ sawleleniwin anlatadi.

Jane de aytip otetugin bolsaq, bilim aliw huquqi, ilimiy-texnikaliq doretiwshilik erkinligi, madeniyat jetiskenliklerinen paydalaniw huqiqi hujdan erkinligi, miynet etiw erkin kasip tanlaw, adil miynet sharatinda jumis islew ham nizamda korsetilgen tartipte jumissizliktan qorganiw huqiqlari ham basqa da huqiqlar bekkemlengen.

Jaslardin jamiyetlik turmisinin’ turli tarawlarindagi bul huqiqlari Konstutisiya tiykarinda qabil etilgen koplegen nizamlar ham nizam asti hujjetler menen tamiynlenedi.

Bilimlendiriw haqqinda nizam, Kadrlardi tayralawdin’ milliy bagdarlamasi , bala huquqlarinin’ kepillikleri haqqindagi nizamlar solar qatarinan.

Sonday-aq, ha’zirgi kunde jamiyetemizdin barshe tarawlarina izbe-iz engizilip atirgan Ozbekstan Respublikasi jane de rawajlandiriw boyinsha Xareketler strategiyasinin 4-babinda Socilalliq tarawdi rawajlandiriwdin ahmiyet tarawi sipatinda Jaslarga tiyisli mamleketlik siyasitti rawajlapdiriwdin’ tiykarigi waziypalari beligilengen.

Bul waziypalzrdi a’melge asiriwda maqsetinde 2017 jil 30 iyuni kuni tikkeley Prezendimiz Shavkat Mirzaeev baslamasi menen jaslardi har tarepleme qollap quwatlawshi sholkem Ozbekstan Jaslar awqam duziwli sipatinda har jili nishanlaniwi belilepdi.

Sonday – aq, Prezidimizdin usi jil 5-iyuli kungi Jaslar tiyisli mamleketlik siysat natiyjeligin asiriw ham Ozbektan jaslar awqami jumisin qollap-quwatlaw haqqindagi haqqindagi Parmaninin’ qabil etilgen jaslarga jaratilgan imkaniyati dep isenim menen ayta alamiz.
Elimde jaratilip atirgan imkaniyatdan paydalangan jaslar har qiyli korik – tanlawlarda, pan olimpiyadalarina, xaliqaraliq sport jarislarinda qatnasip Mamleketimiz bayrain elede balentlerge koteriwge oz ulesindi qospada.

Ozbekstan Respublikasi Konsitutusiyasi 6 bolim, 26 bap, 128 elementten ibarat bolip, ol jagdayda mamleketimizdin huquqiy, demokratiyaliq tarepten rawajlaniwdin’ tiykarigi principleri belgilengen. Konstutisiyamizdin xaliq araliq sholkemleri ham ekspertler tarepinen tan’ aliw etilgenligi bolsa mamleketimizdin’ dunya ja’miyetshiligindegi bolsa mamleketetimizdin dunya jamiyetshiligindegi orinin asirip atir ham bekkemlekde. Bir soz menen aytqanda, Bas huqiqimiz ‘’kushli mamleketten – kushli puqaraliq ja’miyetke otiwnin’ bekkem huqiqiy tiykari bolip xizmet etip atir. ‘’Ozstandart ‘’ agentligi jane onin’ Sistema – sholkemlerinede usi sa’ne munasabeti menen dogerek sawbetleri ham seminarlar duzlip atir. Tiykarigi maqset bolsa xizmetkerlerge turmisimizdin’mazmun – manisin jane’ de teren’ biliwlerine komekleshden ibarat esaplanadi. Ha’zirgi dawirde konistutisiyaga koplegen ozgershiler kiritip atirgan bolip onin huquqin elde bekkemlew ham sapasin ja’nede joqarlatiw bolip tabiladi, konstutisiyanin koplegen bolimlerinin nizam ham bolemler ozkertiw boyinsha 2022 jili iyunda Oliy Majilde kontutisiya koplegen usinizlar ham taza nizamlar kiritiw boyinshan koplegen jumislar alip bardi.

Bunda taza statyalar kiritiw ham insan huquqlar ja’nede bekkemlew nizamlar ham qarari islep shigiw boyinsha pikirler ortaga taslandi bunda huquqiy mamleketdi huquqi jane bekkemlew ham konstutisiyanin’ jan’alaw bolip tabiladi.

2022 jilda iyunda konsitutisiyada baldin biykar bolgan olim jazin qayda tiklew boyinsha jana usiniz etildi. Taza qosigan huquqilar bir nawbetde insan huquqilar turiw bul bizilerdin yaniy puxaraliq ja’a’metde isanin’ huqquqi birinshilerden turiw koriwge boladi.

Bul bolsa puxaraliq ja’a’metde insalardin oz huquqin biliw ham ozin – ozi qorgaw ozin huquqi normalar biliw bolip tabiladi. Puxaraliq ja’a’met insan huqquqilarina tiykarda quriligan bolip bunda insan huquqi birinshi orinda turinin’ koriwge boladi.
Konstitusiyanin kelip shigiw tariyxi

Ozbekstan Respublikasi Konstituciyasinin’ jaratiliwi tariyxi haqqinda so’z jurgiziwden aldin “Konstitusiya ne ? degen sorawga juwap beriw maqsetke muwapiq bolip tabiladi.Konstitusiya ( latinsha “Consitution – du’ziliw, manisdi bildiredi) – mamlekettin’ tiykargi nizami. Ol mamleket du’zilisin, hukimet ha’m basqariw sholkemleri sistemasin, olardin kepilligi ha’m de qa’liplestirish taritibi, saylaw sistemasi, puqaralardin’ huqiq ha’m erkinlikleri, ja’miyet ha’m shaxstin’ oz-ara munasabetler, sonin’ menen shaxstin’ oz-ara munasabetlerin belgilep beredi.

‘’Konstitutsiya ‘’ termini Ayyemgi Rim kolemde malim bolgan (impariyator Konsititusiyasi dep atalgan nizam). Amir Temur “Aneydeyler” Shigis ham Orta Aziya mamleketleri civilizatsiyasina tan’ bolek formadagi konsitutciyaliq hujjet ozgeshelikine iye bolgan.Ol sha’ryat nizamlari menen bir qatarda Orayliq Aziya regioni xaliqlari tag’dirine kushli tasirin tiygizgen. Tiykargi Nizamimiz jaratiliwin quramali ha’m za’ru’rli, ayne shaqta dan’qli jilnamasina na’zer solar ekenbiz, Ozbekstan Konsititusiyasi xaliqimizdin’ mustaqliq tarepke uzaq joldagi izertewleri natij ekennine ka’mal isenim payda boladi.

Ozbekstan Respublikasi Konstitusiyasi 6 bolim, 26 bap, 128 elementtan ibarat bolip, ol jag’dayda ma’mleketimizdin’ tiykargi principleri belgilengen. Konstituciyamiz xaliq araliq sholkemler ham ekspertler tarepinen tan’ aliw etilgenligi bolsa ma’mleketimizdin’ dunya ja’miyetshiligindegi orinin asirip atir ham bekkemlemikde. Bir soz menen aytqanda, Bas huquqimiz “Kushli mamleketten kushli puqaraliq ja’miyetke otiwnin’ bekkem huqiqiy tiykari bolip xizmet etip atir . Tiykargi maqset bolsa xizmetkerige turmisimizdin’ huqiqiy mazmuni- ma’nisin ja’ne de teren’ biliwlerine komekleshiwden ibarat esaplanadi.

Qaleberse,maplermizham umtiliwlarimizdan kelip shiqqan halda, Tiykargi Nizamimiz Shigis ham Batis, Qubla ham Arqanin’97 ma’mleketi toplagan aldingi konstituciyaliq tajiriybeni esapqa alip jaratilgan.Sol Orinda Suverenli Ozbekstannin’ birinshi Konstituciyasina birinshi Konsitutuciyasin tayarlaw, talqilaw, qabilaw, qabilaw ja’ne onin’ a’mel etiwi jolindagi 10 huquqiy qa’demdi bugin baylanisligi en’ zarurli tariyxiy waqiyalar retinde sanap o’tiw kerek. Konsitutsiyani jaratiw tariyxi – bul garezsizikushin guristin’ ajirmas strukturaliq bolegi bolip tabiladi.

Konstitutsiyani jaratiw jolindagi birinshi huquqiy qadem – ozbek tiline mamleket tili ma’rtebesi beriliwi bolip tabiladi. Bul haqqinda gap barganda, en da’slep, 1989 jildin’ 21 oktyabr kuni qizgin taritis ham tarislardan keyin siyasiy – ruwxiy turmizdin’ dagi untilmas hadiyse a’melge asirilgani – milliy qa’diriyatlarimizdi tiykargi u’stinlerinen biri bolgan ana tilimizge mamleket tili martebesi berilgeni garezsizlik tariyxinin’en jaqti betlerinnen’ birin sholkemlestiriwin bolek atap otiw orinli bolip tabiladi. Oz ana tilin bilmagan adam o’zinin’ shejiresin, ozinin’ tu’birin bilmeydugin keleshegi joq adam, kisi bilmegen onin’ dilde bilmeydi.


Ozbekistan Respublikasi Prezidenti saylawi ha’m Respublika mamleket garezsizligi haqqindagi referendum 1991 jil 29 dekabr bolip otti.