Ko'p odamlar o'zlariga to'g'ri savol berishadi: "Kompyuter xotirasi nima?"

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA 
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
“
Kompyuterni tashkil etilishi
” 
fanidan 
MUSTAQIL
 
ISH
Mavzu:
Xotira ierarxiyasi va ichki xotiraning tashkil etilishi

Bajardi:050-20-guruh talabasi 

Xayrinov Bexruz
 
 
Toshkent -2022 

---

Reja: 
1. Ichki xotira, operativ, doimiy, ultra operativ 
2. Kompyuter xotirasi 
3. Ichki xotira 
4. Tashqi xotira 
5. Xulosa 
6. Adabiyotlar 
. 
 
Kirish 
Ko'p odamlar o'zlariga to'g'ri savol berishadi: "Kompyuter xotirasi nima?". 
Kompyuter xotirasi ko'pchilik uchun qiyin tushuncha bo'lishi mumkin. 
Xotiraning faqat ikkita turi mavjud: - RAM.- Qattiq disk xotirasi. Operativ 
xotira. Kompyuter xotirasi nima? RAM haqida. Tasodifiy kirish xotirasi, 
shuningdek, tasodifiy kirish xotirasi, kompyuteringizdagi protsessor tomonidan 
ishlatiladigan ma'lumotlarni saqlaydi. RAM - bu anakartga ulangan kichik xotira 
sxemalari. RAMda kompyuter ishga tushirilishi va ishga tushirilganda foydalanishi 
kerak bo'lgan barcha ma'lumotlar mavjud. RAM faqat o'qish uchun mo'ljallangan 
ma'lumotlarni o'z ichiga oladi va shuning uchun uni o'zgartirish mumkin emas va 
faqat o'qilishi mumkin, shuning uchun u faqat apparat qurilmalarini ishga tushirish 
uchun zarur bo'lgan proshivkani o'z ichiga oladi. RAM bilan bog'liq yagona 
muammo - bu kompyuter o'chirilganida, xotiraning barcha tarkibi tozalanadi. 
Ma'lumotni saqlashning oldingi usullaridan farqli o'laroq, operativ xotira 
ma'lumotlarni kontaktlarning zanglashiga olib kirishi mumkin, xuddi kassetalar va 
magnit disklar kabi, ma'lum miqdordagi ma'lumotlarni yoki optik o'quvchini talab 
qiladi. 
RAM ham yozilishi mumkin, asosan u ham o'qiy oladi, ham yozishi mumkin. 
Muammo shundaki, RAM kompyuter o'chirilishi bilanoq barcha ma'lumotlarni 
yo'qotadi. Aynan shu vaqtda operativ xotira va kompyuterning qattiq diskining 

---

xotirasi o'rtasidagi o'zaro ta'sir boshlanadi. Qattiq disk maydoni. Kompyuterdan 
foydalanadigan ko'pchilik odamlar kompyuter qanday ishlashini va kompyuter 
xotirasi nima ekanligini tushunmaydi. Ular RAM va qattiq disk maydoni bir xil narsa 
deb o'ylashadi. Aslida, qattiq disk - bu metall korpus ichida aylanadigan metall qattiq 
disk. Aylanish vaqtida o'qish boshi ma'lumotni o'qiydi va yozadi. Shunday qilib, 
qattiq disk katta fayllarni uzoq vaqt saqlash uchun ishlatiladi, Shunday qilib, 
kelajakda ularga osongina murojaat qilishingiz mumkin. RAM hech narsani saqlay 
olmasligi sababli, biz keyinchalik kerak bo'lishi mumkin bo'lgan ma'lumotlarni 
saqlash uchun qattiq diskdan foydalanamiz. 
Bu ko'pchilikning xatosi - qattiq disk xotirasini chaqirish. Aslida, qattiq disk 
shunchaki saqlash qurilmasi. Kompyuter xotirasi nima va bizga qancha kerak? 
Endi biz qattiq disk xotira emasligini va u bilan hech qanday aloqasi yo'qligini 
aniqlaganimizdan so'ng, uning kompyuterimizda o'ynaydigan rolining ahamiyatini 
tushunish osonroq bo'ladi. Shuning uchun, siz yangi kompyuterni tanlaganingizda, 
iloji boricha ko'proq RAMga ega kompyuterni tanlashingiz kerak. 
Kompyuter xotirasining ikki turi mavjud: asosiy xotira va tashqi xotira. 
Asosiy xotira pochta bo'limi kabi joylashtirilgan: u mikroskopik hujayralardan 
iborat bo'lib, ularning har biri o'ziga xos manzili yoki raqamiga ega. Axborot 
elementi unga tayinlangan manzil bilan xotirada saqlanadi. Ushbu ma'lumotni topish 
uchun kompyuter hujayra ichiga "qarang" va uning tarkibini "buyruq" nuqtasiga 
ko'chiradi. Bitta xotira katakchasining sig'imi so'z deb ataladi. Odatda, shaxsiy 
kompyuter uchun so'z uzunligi 16 ikkilik raqam yoki bitni tashkil qiladi. 8 bit 
uzunlik bayt deyiladi. Odatda katta kompyuterlar 32 dan 128 bitgacha (4 dan 16 
baytgacha) so'zlarda ishlaydi, minikompyuterlar esa 16 dan 64 bitgacha (2 dan 8 
baytgacha) so'zlar bilan ishlaydi. Mikrokompyuterlar odatda 8, 16 yoki 32 bitli 
so'zlardan foydalanadi (mos ravishda 1, 2 yoki 4 bayt). 
Tashqi xotira odatda kompyuterning markaziy qismidan tashqarida 
joylashgan. Tashqi xotira asosiy xotiradan sekinroq bo'lgani uchun u asosan 
kompyuterga shoshilinch kerak bo'lmagan ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. 
Tashqi xotiradan foydalanish uchun kompyuterning "buyruqlar markazi" odatda 

---

tashqi xotiraning bir qismining kerakli tarkibini asosiy xotiraga o'tkazadi. Asosiy 
xotira hajmi cheklangan, shuning uchun kompyuter dizaynerlari tashqi xotirada iloji 
boricha ko'proq ma'lumot saqlashga intilishadi.