Koreya an'anaviy tibbiyoti

Koreya an'anaviy tibbiyoti (kor.한의학, xitoycha.韩 医学) an'anaviy sharq tabobatining boshqa turlari ta'sirida rivojlangan. Biroq, uning davolash va diagnostika usullari nafaqat umumiy xususiyatlarga ega, balki an'anaviy tibbiyotning boshqa turlaridan sezilarli farqlari bor. An'anaviy koreys tibbiyotining ildizlari uzoq tarix davrlarga borib taqaladi.
Tarixi
Koreys tibbiyoti eramizdan avvalgi 3000-yillarda paydo bo'lgan; Zamonaviy Shimoliy Koreya hududidagi Hamgyongbukto shahridan topilgan tosh va suyak ignalari bunga dalil bo'lib xizmat qila oladi. ^{[1] [2]} Bu akupunktur bilan bog'liq eng qadimgi arxeologik topilma hisoblanadi. ^[3] Tarixiy koreys she'ri " Chevan ungi " da (Kor.제왕운기), dorivor shuvoq o'ti va sarimsoq "ichga qabul qilish uchun dori" deb ta'riflanadi, bu shifobaxsh o'tlar Koreyada eleksir sifatida berilganligini isbotlaydi. Shuvoq va sarimsoq qadimgi Xitoy tibbiyotida ham uchramasligi ma'lum, bu koreys an'anaviy tibbiyotining o'ziga xos usullarini ishlab chiqqanligini yoki ularni boshqa madaniyatlardan meros qilib olganligini ko'rsatadi.
Uch Qirollik davrida koreys an'anaviy tibbiyotiga Xitoy tibbiyoti va boshqa an'anaviy tibbiyot usullari ta'sir ko'rsatdi. Goryeo davrida, xitoy tibbiyotining ta'siri ostida koreyslar mahalliy o'tlardan dorivor maqsadlarda foydalanishni faol ravishda o'rganishdi, natijada mahalliy o'tlar haqida ko'plab kitoblar nashr etildi. O'sha paytdagi tibbiy nazariyalar Song va Yuan xitoy tibbiyotiga asoslangan edi, ammo retseptlar 1245 yilda nashr etilgan " O'z tarkibiy qismlaridan foydalangan holda birinchi yordam retseptlari " yoki "Hanyak Gugebang" (Koreyacha 향약구급방) kabi yagona Silla tibbiyotiga asoslangan edi.
Joseon davrida tibbiyot gullab yashnadi. "Tibbiy retseptlarning tasniflangan to'plami" (xitoycha c医 方 类 聚, koreyscha 의방류취) - eng diqqatga sazovor kitoblardan biri. Uni 1443-1445-yillarda boshqa koreys shifokorlari bilan birga Kim Eemon (xitoycha: 金 礼 蒙, koreyscha: 김예몽) yozgan. U qadimgi Xitoyning 15-asrgacha bo'lgan 152 ta tibbiy asarlaridan olingan 50 mingdan ortiq retseptlarni o'z ichiga oladi. Shuningdek, bu kitobda Choi Jeongjun (xitoycha 御医 撮要 方, koreys 어의촬요방) tomonidan 1226 yilda yozilgan “Shifokorlarining qisqacha retseptlari” (xitoycha 御医 撮要 方, koreys. 어의촬요방) kitobidagi ko'plab retseplarni o'z ichiga olgan. Tibbiy retseptlarning tasniflangan to'plami juda muhim tadqiqot qiymatiga ega, chunki u uzoq vaqt davomida yo'qolgan ko'plab qadimgi Xitoy tibbiyot kitoblarining mazmunini o'z ichiga oladi .
Keyinchalik tibbiyot sohasiga oid ko'plab kitoblar nashr etildi. Eng mashhur uchta shifokorlar Joseon shahridan bo'lgan va an'anaviy koreys tibbiyotini rivojlantirishga katta hissa qo'shgan. Bular Xo Jun, Saami va Li Jama. 1592 yilda Yaponiya bosqinidan keyin koreys 동의보감dongbae) saroy shifokori Xeo Jun, birinchi taniqli shifokorlardan biri, " Dong pogam " tibbiy kitobini yozgan ^[4] . Bu ish keyinchalik koreys va xitoy tibbiyotini birlashtirib, Xitoy, Yaponiya va Vetnam tibbiyotiga katta ta'sir ko'rsatdi.
Koreya an'anaviy tibbiyotiga keyingi muhim ta'sir "Metabolizm nazariyasi" yoki "Sasang Euihak" (Kor.사상 의학). Li Jema "Sharq tabobatida uzoq umr ko'rish printsiplari" kitobida (xitoycha. 东 医 寿 世 保 元, Kor. 동의 수세 보원) metabolizm nazariyasini tizimlashtirdi va tartibga keltirdi. Li Jema, turli odamlardagi metabolizmdagi farq tufayli bir xil kasallikni davolash uchun turli xil o'simlik preparatlarini qo'llashlari kerakligini tushundi. Kitobda odamlarning shaxsiyatida hukmronlik qiladigan his-tuyg'ularga qarab to'rtta asosiy turga ( tae-yang, so-yang, te-eum va so-eum ) ajratiladi va har bir tur uchun davolash usullari ishlab chiqiladi. Sasan Yihak tana shakli va individual xususiyatlarga asoslangan individual bemor farqlariga e'tibor qaratadi. To'g'ri tashxisni aniqlash orqali kasallikning asosiy sababini to'g'ridan-to'g'ri hal qilish orqali kasallikni davolash - buning kaliti birinchi navbatda har bir bemorning metabolizm (metabolizm) turini aniqlashdir ^[1] .
Keyingi taniqli tabib Saam bo'lib, u 16-asrda yashagan deb ishoniladi. Saam haqida ko'p narsa noma'lum bo'lsa-da, uning haqiqiy ismi va tug'ilgan yili, jumladan, u mashhur rohib Samyang bilan birga o'qiganligi qayd etishgan. U besh element nazariyasidan foydalaniladigan akupunktur igna bilan davolash tizimini ishlab chiqdi.
Pozitivizm Joseonda keng tarqalgan edi. Klinik ma'lumotlar ko'pincha kasalliklarni o'rganish va davolash usullarini ishlab chiqish uchun asos sifatida ishlatilgan. Siyosatdan yuz o'girgan olimlar o'zlarini kasalliklarni davolashga bag'ishladilar va buning natijasida xalq tabobatining yangi maktablariga asos solindi. Hangulda oddiy aholi uchun tibbiyotga oid oddiy kitoblar nashr etildi.