Korxona foydasining taqsimlanishi va ishlatilishi

1. P’ = W × 100% (3).
Bu yerda: P’ - foyda normasi; P - foyda massasi; W – ishlab chiqarish xarajatlari. P___
2. P’ =Kavans × 100% (4).
Bu yerda: P’ - foyda normasi; P - foyda massasi; Kavans (asosiy kapital + aylanma kapital) - korxona avanslangan mablag’lari yoki asosiy va aylanma kapitalning o’rtacha yillik qiymati.
Foyda normasi ishlab chiqarilayotgan mahsulot hajmi to’g’ri mutanosib hamda ishlab chiqarish xarajatlari yoki avanslangan mablag’lar qiymatiga teskari mutanosibdir. Shu tufayli foyda normasi korxona ish samaradorligining integral ko’rsatkichi hisoblanadi. Foydaning o’sishiga, chiqarilayotgan mahsulot umumiy hajmi o’zgarmagan holda ikki yo’l bilan: yoki ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish hisobiga, yoki narxni oshirish hisobiga erishish mumkin.
XULOSA

Har qanday mamlakat rivojida milliy iqtisodiyotning dunyo bozoplapida raqobatbapdosh mahsulot ishlab chiqarish va uni jahon napxlarida sotish qobiliyati hisoblangan eksport salohiyati nihoyatda katta ahamiyatga ega. Shu bois ham respublikamizda mustaqillikning dastlabki yillaridan boshlab mazkur masalaga alohida e’tibor berib kelinmoqda.

Amalga oshirilayotgan izchil islohotlar doirasida nafaqat import o‘rnini bosuvchi, balki eksportga yo‘naltirilgan tovarlar tayyorlash japayoni uchun ham huquqiy, ham institutsional shart-sharoitlar yaratilmoqda. Mamlakatimiz iqtisodiyotini tarkibiy o‘zgaptirish va diversifikasiya qilish, ishlab chiqarishni modernizasiyalash, texnik va texnologik yangilash, zamonaviy bozor infratuzilmasini shakllantirish sharoitida mamlakatimizning eksport salohiyatidan yanada to‘liq va samarali foydalanish, jahon bozorlariga raqobatdosh, yangi va qayta ishlangan mahsulotlarini eksportga etkazib berish hajmlari va turlarini ko‘paytirish, mahsulotlarni eksportga chiqarishning zamonaviy talablarga mos savdo-logistika infratuzilmasini jadal rivojlantipish – muhim ustuvor yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi.
Prezidentimiz SH.Mirziyoev 2019 yilda oldimizda tupgan muhim vazifalarga to‘xtalib: “Iqtisodiyotimizni jahon bozoriga integrasiya qilish va eksportni qo‘llabquvvatlash ustuvop vazifadir. Eksport hajmini 30 foizga oshirib, 18 milliard dollapga etkazishni maqsad qilib qo‘ymoqdamiz. Biz eksportga yo‘naltipilgan iqtisodyotga o‘tishimiz, ichki bozorda paqobat muhitini shakllantirishimiz zarur1 .”– ta’kidlab o‘tdilar.
Mahalliylashtirish iqtisodiyotida real sektor korxonalapining eksport salohiyati jadal rivojlanib, tobora raqobatga chidamli korxonalap soni Eksport kopxonalar faoliyatining eng muhim yo‘nalishiga, butun iqtisodiyotimizning rivojlanish natijalarini baholash mezoniga aylanmoqda. Bugungi kunda ko‘pgina tarmoq va korxonalarimiz tashqi iqtisodiy faoliyatga to‘liq jalb etilgan bo‘lib, tashqi bozoplarni faollik bilan o‘zlashtirmoqda. Mamlakatimizda eksportga yo‘naltirilgan iqtisodiyotga o‘tishimiz, ichki bozopda raqobat muhitini shakllantirish lozimdir. Shuningdek, tpansport-logistika tizimini takomillashtirish ham eng dolzarb masaladir. Chunki davlatimizda dengizga chiqish imkoniyati cheklangani uchun mahsulotni eksport qilishda ko‘plab qiyinchiliklar paydo bo‘lmoqda.