Kriptografioya Reja

Kriptanaliz
Kriptanaliz - buning uchun zarur bo'lgan maxfiy ma'lumotlarga (kalitga) ega bo'lmasdan shifrlangan ma'lumotlarning asl qiymatini olish usullari haqidagi fan. Aksariyat hollarda bu kalitni topishni anglatadi. Texnik bo'lmagan ma'noda kriptoanaliz - bu shifrni (kodni) buzish. Bu atama 1920 yilda amerikalik kriptograf Uilyam Fridman tomonidan kiritilgan. “Kriptotahlil” atamasi kriptografik algoritm yoki protokoldagi zaiflikni topishga urinishni ham anglatadi. Vaqt o'tishi bilan asosiy maqsad o'zgarmagan bo'lsa-da, kriptotahlil usullari sezilarli darajada rivojlanib, faqat qalam va qog'ozdan foydalanishdan bugungi kunda maxsus kriptoanalitik kompyuterlarning hisoblash quvvatidan keng foydalanishgacha rivojlandi. Agar ilgari kriptoanalitiklar asosan tilshunoslar bo'lgan bo'lsa, bizning davrimizda bu "sof" matematiklarning ko'pchiligi. Muayyan shifrning kriptotahlili natijalari ushbu shifrga kriptografik hujum deb ataladi. Hujum qilingan shifrni obro'sizlantiradigan muvaffaqiyatli kriptografik hujum yorilish yoki hujum deb ataladi. Klassik kriptoanaliz. Kriptanaliz tushunchasi nisbatan yaqinda paydo bo'lgan bo'lsa-da, ba'zi xakerlik usullari o'nlab asrlar oldin ixtiro qilingan. Kriptanaliz haqida birinchi yozma eslatma arab olimi Al-Kindi tomonidan 9-asrda yozilgan "Kriptografik xabarlarning shifrini ochish bo'yicha qo'lyozma" asaridir. Ushbu ilmiy ish chastotani tahlil qilish usulining tavsifini o'z ichiga oladi. Chastotani tahlil qilish ko'pgina klassik almashtirish yoki almashtirish shifrlarini buzish uchun asosiy vositadir. Bu usul oddiy matnda ham, shifrlangan matnda ham belgilarning, shuningdek, ularning ketma-ketligining ahamiyatsiz statistik taqsimoti mavjudligi haqidagi farazga asoslanadi. Bundan tashqari, ushbu taqsimot shifrlash jarayonida ham, shifrni ochish jarayonida ham belgilar almashtirilgunga qadar saqlanib qoladi. Shuni ta'kidlash kerakki, shifrlangan xabarning etarlicha katta uzunligi sharoitida, monoalfavitli shifrlar chastotani tahlil qilish uchun osongina mos keladi: agar tilda harfning paydo bo'lish chastotasi va ma'lum bir belgining paydo bo'lish chastotasi bo'lsa. shifrlangan matnda mavjud bo'lganlar taxminan teng bo'lsa, bu holda bu belgi va bir xil harf bo'lishi ehtimoli yuqori deb taxmin qilish mumkin. Chastotani tahlil qilishning eng oddiy misoli, duch kelgan belgilarning har birining sonini hisoblash, so'ngra olingan belgilar sonini matndagi barcha belgilar soniga bo'lish va natijani ko'rsatish uchun yuzga ko'paytirish tartibiga rioya qilishdir. yakuniy javob foiz sifatida. Bundan tashqari, olingan foiz qiymatlari taxmin qilingan asl til uchun harflarning ehtimollik taqsimoti jadvali bilan taqqoslanadi. Zamonaviy kriptoanaliz. Yangi shifrlash usullari rivojlanib borar ekan, matematikaning ahamiyati ortib bordi. Masalan, chastotani tahlil qilishda kriptoanalitik ham tilshunoslik, ham statistikani bilishi kerak. Enigmaning kriptoanalizi bo'yicha nazariy ishlar asosan matematiklar tomonidan amalga oshirilgan bo'lsa, masalan, Alan Matison Tyuring. Shunga qaramay, xuddi shu matematika tufayli kriptografiya shunday rivojlanishga erishdiki, xakerlik uchun zarur bo'lgan elementar matematik operatsiyalar soni astronomik qiymatlarga erisha boshladi. Zamonaviy kriptografiya bir vaqtlar qo'llanilgan, qalam va qog'oz parchasi bilan sindirish uchun etarli bo'lgan eskirgan usullardan ko'ra kriptoanalizga nisbatan ancha chidamli bo'ldi. Sof nazariy kriptotahlil zamonaviy shifrlarni samaraliroq buzishga qodir emasdek tuyulishi mumkin. Bandit kriptotahlili. Kriptanalist "inson omili" deb ataladigan narsadan foydalanishi mumkin, ya'ni. shantaj, poraxo'rlik, qiynoqlar yoki boshqa usullar bilan shifrlash tizimi yoki hatto shifrlash kalitining o'zi haqida ma'lumot olishga urinish. Misol uchun, pora berish, gangster kriptoanalizining turlaridan biri sifatida, "Kalit sotib olish bilan ochish" deb atash mumkin. Shunday qilib, otopsiya texnikasi axborot xavfsizligi tizimining ajralmas qismi sifatida odamlarning zaifligiga asoslanadi. Bandit kriptotahlili tizimni buzishning juda kuchli usuli va ko'pincha shifrlarni buzishning eng yaxshi usuli hisoblanadi.
Xulosa
Kriptografiya, ayniqsa ochiq kalit bilan, zamonaviy dunyoda ishonchli axborot xavfsizligi tizimi bo'lib xizmat qiladi. Kriptografiya ham, kriptoanaliz ham bir-birini rag'batlantiruvchi ikkita bilim sohasidir. Birining rivojlanishidagi har qanday taraqqiyot ikkinchisining rivojlanishiga turtki beradi. Shuni ta'kidlash kerakki, kriptografiya va kriptoanalizning rivojlanishi kompyuter texnologiyalarining juda yuqori darajada rivojlanishi bilan uzviy bog'liqdir. Xulosa qilib aytganda, kriptografiyaning kelajagi haqida ikki so'z. Uning qo‘llanish sohalari (raqamli imzo, autentifikatsiya va elektron hujjatlarning haqiqiyligi va yaxlitligini tasdiqlash, elektron biznes xavfsizligi, Internet tarmog‘i orqali uzatiladigan axborotni himoya qilish va boshqalar) kengayishi hisobiga uning roli ortadi. Axborot almashishning elektron vositalaridan har bir foydalanuvchi uchun kriptografiya bilan tanishish talab qilinadi, shuning uchun kelajakda kriptografiya “ikkinchi savodxonlik” bilan bir qatorda “uchinchi savodxonlik” – kompyuter va axborot texnologiyalari ko‘nikmalariga aylanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1.Jеl’nikov V. Kriptografiya ot papirusa do komp’yutеra. M.: ABF, 1997. –

2.Nil’s Fеrgyuson, Bryus SHnayеr «Praktichеskaya kriptografiya», M.: Izdatеl’skiy dom «Vil’yams», 2005g.-424s.

3.Pеtrov A.A. «Komp’yutеrnaya bеzopasnost’. Kriptografichеskiе mеtodi zaщiti», M.: DMK, 2000g. -448s.

4.Koblits N. Kurs tеorii chisеl v kriptografii. – M., Nauchnoе izdatеl’stvo TVP,

5.Maslеnnikov A. Praktichеskaya kriptografiya BHV – SPb 2003y.

6.SHnayеr Bryus. Prikladnaya kriptografiya. Protokoli, algoritmi, isxodniе tеksti na yazikе Si. Triumf-2002y.

7.Barichеv S. Osnovi sovrеmеnnoy kriptografii. Uchеbniy kurs. Goryachaya liniya Tеlеkom 2002y.

8.G‘aniеv S.K.,Karimov M.M. Hisoblash sistеmalari va tarmoqlarida informatsiya himoyasi: Oliy o‘quv yurt.talab. uchun o‘quv qo‘llanma.- Toshkеnt davlat tеxnika univеrsitеti, 2003. 77 b.

www.ziyonet.uz