Krivoship – polzunli mexanizm bo‘G‘in nuqtalari tezlik va tezlanishlarini planlar usulida aniqlash Ishning maqsadi

KRIVOShIP – POLZUNLI MEXANIZM BO‘G‘IN NUQTALARI TEZLIK VA TEZLANIShLARINI PLANLAR USULIDA ANIQLASh


Ishning maqsadi. 1.Berilgan krivoship – polzunli mexanizm modeli nuqtalarining tezlik va tezlanishla- rini qutbiy tezlik va qutbiy tezlanish planlarini qurish usulida aniqlash
Tezlik va tezlanishlar planini qurish. A nuqtaning absolyut tez-ligini quyidagicha aniqlaymiz:
bu yerda: - krivoshipning burchak tezligi, formuladan topiladi. n- krivoshipni bir minutdagi aylanishlari soni.
- krivoshipning berilgan uzunligi, m
Tezliklar rejasining masshtabini tanlaymiz
bu yerda: -A nuqta tezligini masshtabdagi uzunligi, mm
V nuqta tezligining vektor tenglamasini tuzamiz:
Vektor tenglamadagi A nuqtaning tezlik vektori krivoshipga perpen-dikulyar - ni yӯnalishi bӯyicha yӯnalgan. V nuqtani A nuqtaga nisbatan tezligi shu bӯg‘inga perpendikulyar yӯnalgan. Polzunni yo‘nalti-ruvchisi, ya’ni V_o tayanch nuqtasining tezligi teng bӯladi. Polzun- ning tezligi polzun ӯqi U - U ga parallel bӯladi. Chizmada ixtiyo- riy qutb nuqtasini tanlaymiz. Uni « » bilan belgilaymiz (41– rasm, a). Qutbdan tezlik vektorini OA bӯg‘inga perpendikulyar ӯtkazamiz va unda masofa bilan tezlik vektor oxirini nuqta bilan belgilay- miz. nuqtadan AV bӯg‘inga perpendikulyar tekislikda tezlik vek-torini ӯtkazamiz. Qutbdan U – U ӯqiga parallel ӯtkazilgan chiziq tezlik chiziqi bilan kesishadi. Kesishgan nuqtani deb belgilaymiz.
Tezlanish planini qurish uchun A nuqtaning absolyut tezlanishini topamiz: ,
bo‘lganligi uchun bo‘ladi u holda

a)	b) 41- rasm.

Tezlanish planining masshtab koeffitsienti
bu yerda. - A nuqta absolyut tezlanishining masshtabdagi qiymati, mm.
V nuqta tezlanishining vektor tenglamasi:
Vektor tenglamadagi A nuqtaning tezlanish vektori krivoship ӯqi bӯylab A nuqtadan O nuqta tomoniga yӯnaladi. Shatun murakkab harakat qilgani uchun uning tezlanishi normal va tengensial tezlanishlarga bӯlinadi. normal tezlanish vektori AV bӯg‘inning ӯqiga paralel, tezlanishi noma’lum nuqtadan boshlab tezlanishi ma’lum nuqta tomonga yӯnalgan. tezlanish planida kesma bilan belgilanadi.V nuqtani A nuqtaga nisbatan tezligi tezliklar planidan
topiladi.
tangensial tezlanish vektori AV bӯginga nisbatan perpendi- kulyar yӯnalgan. Tayanch V_o nӯktasining tezlanishi . Polzunning tezlanish vektori uning «U – U» ӯqiga parallel yӯnalgan. Tezlanish rejasini qurish uchun ixtiyoriy tanlangan ( 41 – rasm,b) qutb nuqtadan OA bӯg‘inga parallel tӯg‘ri chiziq ӯtkazamiz va unda masofadan nuqtani belgilaymiz. nuqtadan AV bӯg‘inga parallel chiziq ӯtkazamiz va unga normal kesmani ӯlchab qӯyamiz. Hosil bӯlgan nuqtani deb belgilaymiz. Shu nuqtadan AV bӯg‘inga perpendikulyar ӯtkazamiz. Qutbdan «U – U» ӯqiga parallel ӯtkazamiz. Kesishgan nuqtani deb belgilay- miz. So‘ngra tezlik va tezlanish rejalaridan absolyut va nisbiy tezlik, tezlanishlarini aniqlaymiz.


Ish bo‘yicha hisobot. Ishning maqsadini ko‘rsating, izlanayotgan mexa-nizm qo‘llanish soxasi va vazifasi. Kinematik sxemada mexanizm bo‘g‘inla-rining hamma o‘lchamlarini ko‘rsating. Izlanayotgan nuqtaning (polzun) siljishi, tezlik va tezlanishlarning kinematik diagrammalarini ilova qiling. Kinematik diagrammalarda masshtabni ko‘rsating.


Nazorat uchun savollar

1. 
   Tezlik nima?
   
2. 
   Tezlanish nima?
   
3. 
   Tezlik plani qanday quriladi?
   
4. 
   Tezlanish plani qanday quriladi?
   
5. 
   Tezlik planining masshtabini yozing?
   
6. 
   Tezlanish planining masshtabini yozing?
   
7. 
   Tezlik plani masshtabining o‘lchov birligini ayting?
   
8. 
   Tezlanish plani masshtabining o‘lchov birligini ayting?
   
9. 
   Tezlik planidan nisbiy tezliklar qanday topiladi?
   
10. 
    Tezlanish planidan nisbiy tezlanishlar qanday topiladi?
    
11. 
    Burchak tezlik qanday kattalik?
    
12. 
    Burchak tezlanish qanday kattalik?
    
13. 
    Burchak tezlik va burchak tezlanishlar qanday hisoblanadi?