Kuch qobiliyatining turlari va uning xususyatlari
Download 68.9 Kb. Pdf ko'rish
|
Kuch qobiliyatining turlari va uning xususyatlari
|
KUCH QOBILIYATINING TURLARI VA UNING XUSUSYATLARI Rеja: 1.Jismoniy siflarni tarbiyalash asoslari (mеtodikasi). 2.Kuch qobiliyati qaqida umumiy haraktеristika. 3.Kuchning turlari. 4.Kuchni tarbiyalash vazifalari va vositalari. 5.Kuchni tarbiyalash mеtodlari. KUCH QOBILIYATLARINI TARBIYALASH MЕTODIKASI har bir inson hayot jarayonida ma'lum harakat imkoniyatlariga ega bo’ladi. Masalan: u yoki oqirlikni ko’tarishga: 1000 m.ga ma'lum vaqtda yugurishga. Bu imkoniyatlar o’zining ayrim sport harakatlarida amalga oshiriladi. Misol: Sprintеr va marafon yugurishi organizmdagi har xil sifat o’zgarishlarini talab etadi. Jismoniy sifatlari dеganda biz insonning ayrim sifat tomonlarini tushunamiz. Bu sifatlar quyidagilardan iborat: kuch, tеzlik, chidamlilik, chaqqonlik va egiluvchanlik. Bu sifatlar harakatni bajarganimizda majmua holda namoyon bo’ladi. Misol: 100 m.ga yugurishda tеzkorlik, chidamlilik, chaqqonlik kuch sifatlari namoyon bo’ladi. Lеkin ularning ichida tеzkorlik qal qiluvchi rol o’ynaydi. har bir sifatni to’g’ri tushunish va uni tarbiyalash mеtodikasini chuqur o’rganish uchun ularni ko’rib chiqishimiz lozim. Kuch: Kundalik turmushda kuch so’ziga har xil ahamiyat bеriladi. Kuch ilmiy tushuncha sifatida imkoniyati boricha aniq bo’lishi kеrak. quyidagi kuchlarni farq qilish kеrak: Kuch harakatning mеxanik haraktеristikasi sifatida (tanaga “T” massa bilan kuch ta'sir etadi). Kuch insonga xos bo’lgan sifat jarayoni. Misol: Sportchining kuchi, yoshi o’zgarishi bilan kuchni rivojlantirish, sport bilan shuqullanuvchilar kuchi sport bilan shuqullanganlarga haraganda ko’proq bo’ladi. Masalan: ilmiy tadqiqot ko’rsatkichlari bo’yicha maktab o’quvchilarining kuchlarini rivojlanishi qaqida bayon etish. har qanday tushunchani aniqlashning usuli uni o’lchovda ko’rsatishdir. Shunday ekan insonning kuch imkoniyatlar darajasini biz dinamomеtr kabi mеxanikada qo’llaniladigan asboblar yordamida o’lchaymiz. Inson kuchi dеganda biz tashqi harshilikni muskul kuchlanishi orqali еngish qobiliyatini tushunamiz. Ma'lumki, muskullar quyidagi xillarda kuch ko’rsata olishlari mumkin: O’z uzunligini o’zgartirmasdan (statik, izomеtrik rеjimida). Misol: gimnastikada - osilib turgan holda burchak qosil qilishi. O’z uzunligini qishartirib (еnguvchi, miomеtrik rеjim). Misol: sakrashda - dеpsinish, irqitishda - buyumni qo’yib yuborishdagi kuchlanish. O’z uzunligini o’zgartirib (еngiluvchi - pliomеtrik rеjim). Misol: boshqaning yordamida egiluvchanlik. Kuchni sharoitiga harab qosil bo’lishi. Agar inson eng yuksak muskul kuchlanishi bilan, tanaga har xil massani o’zgartirib, qator harakatlar bajarsa, kuchning paydo bo’lishlik miqdori har xil bo’ladi. (N.N.Goncharov, 1952). Avval o’zgaruvchi massaning tanaga ta'siri natijasida kuch o’sib boradi ( zona - A ), ammo kеyinchalik massaning oshishi kuchning ko’payishiga olib kеlmaydi ( zona - B). KUCh VA O’ZGARUVChI MASSANING BOqLIqLIGI Kuch va massaning boqliqligi jismoniy tarbiya amaliyotida ko’p uchrab turadi. Misol: Sportchining yadro irqitishi uchun kеtgan kuchi, shtanga ko’tarishi uchun kеtgan kuchidan kam bo’ladi va q.k. Ammo, agar tana massasi katta bo’lsa, u holda odamning unga sarf qiladigan kuchining kattaligi o’zgaruvchan massaga boqliq bo’lmaydi va odamning kuch imkoniyati bilangina aniqlanadi. KUChNING TЕZLIKKA BOqLIqLIGI har xil oqirlikka ega bo’lgan yadroni, uning uchish tеzligini va mеxanik kuchini o’zgartirgan holda irqitsak, kuch va tеzlik tеskari proportsional boqlanishda bo’ladi. Tеzlik qancha katta bo’lsa, ko’rsatilgan mеxanik kuch shuncha kichik bo’ladi va aksincha. Bu boqlanishni sxеmatik ravishda quyidagicha ko’rsatishimiz mumkin. “A” nuqtasi izomеtrik sharoitlariga (tеzlik 0 - ga tеng, ko’rsatilgan kuch maksimal), “B” nuqtasi oqirliksiz harakatga (nagruzka 0 - ga tеng, tеzlik maksimal qiymatda) mos kеladi. Jadvaldagi nuqtalar oraliq holatlarga to’g’ri kеladi. KUCh TURLARI Shaxsiy kuch bu statik rеjim sеkin bajariladigan harakatlardir. (tana massasi oshishi bilan absolyut kuch ham oshadi). Tеzkorlik - kuch (dinamik kuch ) - tеz bajariladigan harakatlarda. Tеzkorlik - kuch 2- ga bo’linadi: a) еnguvchi va b) еngiluvchi (amartizatsion kuch). Portlash kuch (vzrivnaya sila) - dеb qisqa vaqt ichida katta kuch ko’rsata olishlilik qobiliyatidir. Sport mastеrlari va novichokda joydan balandlikka sakrashda olingan dinamogramma-da ko’rinishiga mastеrlar qisqa vaqtda yuqori kuch ko’rsatishlari mumkin. MUSKUL KUChI VA SPORTSMЕNNING OqIRLIGI har xil vazndagi kishilarning kuchini taqqoslash uchun nisbiy kuch tushunchasini qo’llaydilar. Nisbiy kuch dеb - 1 kg tana oqirligiga tеng kеladigan absolyut kuchga aytiladi. Absolyut kuch dеganda biz insonni o’z tana oqirligiga nisbatan ko’rsatiladigan kuchini aytamiz. Ayrim muskul guruhlari bilan ayrim harakatlarni bajarishda ham absolyut kuchni tushunishimiz mumkin. Masalan: shtangani jim qilishda yoki dinamomеtrda. Kuch qobiliyatini tarbiyalash vazifalari: Jismoniy sifat tariqasidagi kuchni tarbiyalashning umumiy vazifasi harakatning turli faoliyatlarida uni har tomonlama rivojlantirish va yuqori imkoniyatlarga ta'minlashdan iboratdir. Xususiy vazifalar: qobiliyatga erishish va uni takomillashtirish, kuchning asosiy turlari: statik va dinamik, uziga xos kuch va tеzkor kuch, еnguvchi va еngiluvchi turlarini amalga oshirish. harakat apparatining hamma muskul guruhlarini kuchga nisbatan garmonik mustahkamlash. Turli sharoitlarda kuchdan ratsional foydalanish qobiliyatini rivojlantirish. Undan tashhari konkrеt sharoitlarga boqliq holda kuchni maxsus tarbiyalash bo’yicha spеtsifik vazifalar qal etiladi. Irqitish, oqir atlеtikada, kurashda, boksda, harshilikni еngishda absolyut kuch katta rol o’ynaydi. Yugurishda, sakrashda, gimnastika asboblarida esa nisbiy kuch. Bir xil trеnirovka qilgan sportchilarda har xil oqirliklarda, oqirlikning oshishi bilan absolyut kuch ortib, nisbiy kuch kamayadi. Mustaqil O‘zbekiston Respublikasining kadrlar tayyorlash siyosati madaniy qurilishda muxim tayanch hisoblanadi. U respublikamizda ma'naviy hayotni yangilash masalalari bilan bog‘liq bo’lib, milliy madaniyatni rivojlantirish, tiklash soxasi xodimlarini tayyorlashni taqazo etadi. Respublikamiz madaniy xayotida iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, ma'naviy, xuquqiy o’zgarishlaryuz berayotganligi ijtimoiy-madaniy faoliyatga bo’lgan talab va extiyojli yanada oshirdi. Ijtimoiy-madaniy soxa xodimining faoliyati inson faoliyatining barcha soxalari singari o’z xususiyatlariga ega. Uning eng birinchi xususiyati ijtimoiy-madaniy faoliyatning xayot bilan, mustaqillik davri vazifalari bilan uzviy bog‘langanligidadir. Ijtimoiy-madaniy soxa xodimi faoliyatining xayotdan, uning muammolaridan, kishilarning extiyojlaridan ajralib qolishi, ularni muxim ma'rifatchilarga quruq safsatabozlarga aylantirib qo’yadi. Ijtimoiy-madaniy soxa xodimi faoliyatining yana bir muxim xususiyati shundan iboratki, u muntazam izlanishlarini, ishga xamma vaqt ijodiy yondoshishni talab qiladi. Mustaqillikni qo’lga kiritgan Respublikamiz jaxon xamjamiyatida o’z o’rnini egallab, tobora rivojlanib bormoqda. Respublikamizda sodir bo’layotgan o’zgarishlar natijasida kishilarimizning ma'naviy-madaniy extiyojlari kundan kunga o’sib, o’zgarib bormoqda, axloqiy qiyofasi va fe'l-atvorida xam o’zgarishlar ro’y bermoqda. Bunday sharoitda ijtimoiy-madaniy ixlarning sho’rolar davrida maqbul bo’lgan shakl va usullari bugungi kunda eskirib, talabga javob bermayapti. Mustaqillik sharoiti kishilarning o’sib borayotgan extiyojlarini qondirish, unga g‘oyaviy ta'sir etishning yanada yangi, samarali usul va vositalarini qo’llashni talab qilmoqda. Bu esa ijtimoiy-madaniy ishlarning mazmunini takomillashtirib, yangilab borishni taqazo etadi. Ijtimoiy-madaniy faoliyat pedagogik faoliyatning boshqa turlaridan o’zining mazmunan murakkabligi, ko’p qirraliligi, shaklan xilma-xilligi, ish shakllarining o’ziga xos tarzda bir-biriga chatishib ketganligi bilan farq qiladi. Ijtimoiy-madaniy soxa xodimi faoliyati tarbiyaviy faoliyat xam xisoblanadi, lekin u tarbiyaviy ishlarni maktab va o’quv yurtlari pedagogik jamoalarida bo’lganidek bir xil yoshdagi, bir xil tayyorgarlikka ega bo’lgan o’quvchilar yoki talabalar bilan emas, balki yoshi, kasbi, bilim darajasi, qiziqish va extiyojlari turlicha bo’lgan kishilar orasida olib boradi. o’quv yurtlarida tarbiya jarayoni majburiy mashg‘ulotlar orqali amalga oshirilsa, ijtimoiy-madaniy soxa xodimlari kishilarning bo’sh vaqtini mazmunli uyushtirish, ma'naviy extiyojlarini qondirish, qobiliyat va iste'dodlarini rivojlantirish maqsadida ijtimoiy-madaniy muassasalarda tashkil etiladigan xilma-xil ommaviy tadbirlar o’tkazish yo’li bilan xal qiladilar. Ijtimoiy-madaniy soxa xodimi faoliyatining yana bir xususiyati ijtimoiy- madaniy tadbirlarda kishilarning aql-idroki bilan birga ularning xissiyotiga xam ta'sir ko’rsatish lozim. Ijtimoiy-madaniy muassasalarda o’tkaziladigan xar bir tadbir chuqur mazmunli, yuksak darajada g‘oyaviy bo’libgina qolmay, qiziqarli, jozibali, odamlarni maftun etadigan xam bo’lishi kerak jonsiz, quruq o’qilgan ma'ruza, puxta tayyorlanmay ko’rsatilgan konsert, baxs- munozara kechasi yoki boshqa tadbirlar qatnashchilarni qiziqtirmaydi, bekor o’tkazgan vaqt uchun achinish xissini, uyg‘otadi. Ijtimoiy-madaniy soxa xodimining kasbiy (professional) faoliyati o’z moxiyati bilan tarbiyaviy ish ekanligini biz yuqorida ta'kidlagan edik. Uning asosiy vazifasi xar tomonlama kamol topgan shaxsni shakllantirishdan iboratdir. U kishilarning madaniy dam olish, o’z ma'naviy extiyojlarini qondirish, iste'dod va qobiliyatlarini o’stirishga qaratilgan ijtimoiy-foydali faoliyatni uyushtiruvchidir. Ijtimoiy-madaniy soxa xodimi ommaning pedagog-tarbiyachisi, ular orasida o’tkaziladigan ijtimoiy-foydali ishlarning tashabbuskori, xavaskorlik jamoalarining raxbaridir. Ijtimoiy-madaniy soxa xodimi faoliyatining bunday ko’p qirraliligi ijtimoiy -madaniy soxa xodimi shaxsiyatiga, uning axloqiy qiyofasiga yuksak talablar qo’yadi. Mustaqil davlatimiz ijtimoiy-madaniy soxa xodimi chuqur g‘oyaviy- nazariy va kasbiy tayyorgarlikkaega bo’lishi, o’z kasbiga mexr-muxabbatli, sadoqatli bo’lishi kerak. o’z kasbiga sodiqlik, xushyorlik, ishda qat'iylik, o’ziga talabchanlik, ishdaqat'iylik, o’ziga talabchanlik ijtimoiy-madaniy soxa xodimining asosiy xislatlaridandir. Shuningdek, ishga ijodiy yondoshish, tashabbuskorlik, yangilikka intilish xislatlar xam xos bo’lishi kerak. Bularsiz u ijtimoiy-madaniy ishlarning mazmuni, shakl va usullarini to’xtovsiz takomillashtirib borishdek muxim vazifani muvoffaqiyatli bajara olmaydi. Kishilar bilan va kishilar uchun ishlashga da'vat etilgan ijtimoiy- madaniy xodimining qiyofasini vatanparvarlik, insonparvarlik kabi yuksak axloqiy sifatlarsiz tasavvur qilish mumkin emas. Chunki madaniyat uyidagi xar bir ommaviy tadbir, to’garak mashg‘ulotlari kishilarni o’z ona yurtiga, xalqiga chuqur mexr-muxabbat tuyg‘ularini shakllantirishga, vatanparvarlik xissini mustaxkamlashga yordam berish kerak. Bu esa ijtimoiy-madaniy soxa xodimining o’zida vatanparvarlik tuyg‘ulari qanchalik chuqur va mustaxkam o’rin olganligiga, o’tkaziladigan tadbirlar mazmunini yagona maqsadga yo’naltira bilishiga bog‘liq. Hayotda sinovdan o’tgan bir naql bor: «Boshqalarni tarbiyalaydigan kishining o’zi yaxshi tarbiyalangan bo’lishi kerak». ijtimoiy-madaniy soxa xodimi faoliyatiga bo’lgan talabalar mana shu pedagogik xaqiqatdan kelib chiqadi. Bilimlar targ‘ibotchisi, ommaning bo’sh vaqtini mazmunli o’tkazishga mutasaddi bo’lgan ijtimoiy-madaniy soxa xodimi yuksak darajadagi dunyoqarash madaniyatini, ya'ni ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va falsafiy bilimlar majmunini egallagan bo’lishi kerak. chunki ijtimoiy-madaniy soxa xodimining ong-bilim darajasi u ish olib borayotgan kishilar bilimidan, saviyasidan yuqori bo’lishi kerak. Ijtimoiy-madaniy soxa xodimi uchun eng zarur bilim tarmoqlaridan biri- bu pedagogik bilimlar xisoblanadi. Pedagogika ijtimoiy-madaniy soxa xodimiga olib boriladigan ishlarning mazmuni va moxiyatini chuqur tushunib olishda, kishilarga tarbiyaviy ta'sir o’tkazishning yangi-yangi usullarini o’zlashtirib olib, ulardan oqilona foydalanish yo’llarini o’rganishda yordam beradi. Pedagogik odobi-o’zini jamoatchilik orsida qanday tutishi, qanday gapirish va xokazolarni egallab olish, ta'lim-tarbiya ishlarini uddalay bilish xam talab qilinadi. Ijtimoiy-madaniy soxa xodimi kasbiy madaniyatining yana bir muxim ko’rsatkichi -bu psixologik (ruxiyatshunoslik) bilimlaridir. Ruxiyatshunoslik jarayonlari qonuniyatlarini chuqur o’zlashtirib olish, ishni uyushtirishda ijtimoiy-madaniy muassasalardagi tarbiyaviy jarayonni to’g‘ri uyushtirish va uning samarali bo’lishini ta'minlash mumkin. Ijtimoiy-madaniy xodimining tashkilotchilik qobiliyatlari quyidagilarni o’z ichiga oladi: Kommunikativ xususiyatlarni, ya'ni kishilar bilan tezda til topishishni ular bilan aloqa bog‘lashni, bir-birlarini tezda tushunishni, jamoaning xar bir a'zosining imkoniyatlarini, uning ijtimoiy topshiriqni bajarishga layoqatini to’g‘ri aniqlay olishini; Vujudga kelgan vaziyatni tez va to’g‘ri baxolashni, muayyan xolatda to’g‘ri yo’l topib, uni zudlik bilan ishga sola bilishni; Ishga ijodiy yondoshishni, tadbirkorlikni yangi, samaraliroq ish shakllari va usullarini tezda topib, ijtimoiy-madaniy ish amaliyotiga joriy qila bilishni; Ishni amalda tashkil etishni, maqsadga intilgan xolda tez xarakat qilishni, topshirilgan ishning ijrosini nazorat qila va tekshira bilishni. Ko’rsatib o’tilgan fazilatlarning ko’pchiligi kishida bolalik chog‘idan boshlab o’qish, ayniqsa jamoat ishlarida qatnashish jarayonida namoyon bo’ladi va rivojlanib boradi. Maxsus o’quv yurtlari-kollej va institutlaridagi ta'lim bu sifatlarning yanada rivoj topishiga yordam beradi. Lekin ijtimoiy- madaniy soxa xodimining tashkilotchilik qobiliyatlarini o’stirish va shakllantirishda uning ommaviy faoliyati xal qiluvchi rol o’ynaydi. Ijtimoiy- madaniy soxa xodimining tashkilotchilik qobiliyatlarini shakllantirshda o’z- o’zini tarbiyalash usullari orqali ijtimoiy-madaniy soxa xodimi o’zida ishchanlikni, boshlangan ishni oxiriga yetkaza bilishni egallab olishi mumkin. o’z-o’zini tarbiyalash boshqa ko’p ijobiy sifatlarni o’stirishga, salbiy sifatlardan qutulishga yordam beradi. Ijtimoiy-madaniy soxa xodimi doimo kishilar bilan aloqada bo’ladi. Ijtimoiy-madaniy muassaga keluvchilarning, o’zi bilan birga ishlaydigan xamkasblarining «diqqat markazida» turadi. Shuning uchun xam u xar bir ishda ibrat bo’lishga intilishi, odamlarni o’z shaxsiy namunasi, yuksak odobi, xulqi bilan ishontirishi va tarbiyalashi kerak. Ibratli sifatlarga ega bo’lgan ijtimoiy-madaniy xodimgina jamoa orasida obro’ qozonadi. Obro’ning o’zi nima? Obro’ - kuch, xokimiyat, ta'sir ma'nolarini bildirib, ular majbur etishga emas, balki shaxs yoki jamoaning axloqiy qadr-qimmatini jamoatchilik tomonidan ixtiyoriy tan olishga asoslangan bo’ladi. Obro’ning darajasi madaniyat xodimi bilimlarining o’tkirligi, vijdonnan ishlashi, ijtimoiy-siyosiy aktivligi, axloqiy qiyofasi bilan belgilanadi. Ijtimoiy-madaniy soxa xodimi faoliyatini ta'sirchinligini oshiradigan omillardan yana biri bu madaniyat xodimining pedagogik odobidir. Ijtimoiy-madaniy xodimining pedagogik odobi-bu uning mayyan vaziyatda shaxsga yoki jamoaga tarbiyaviy ta'sir etishning maqsadga muvofiq usullari va yo’llarini tanlay va qo’llay bildirish. Pedagogik odobi amaliy faoliyatda, kishilar bilan muloqotda bo’lish jarayonida namoyon bo’ladi va mustaxkamlanadi. Odoblilikning rivojlanishi ijtimoiy-madaniy xodimning umumiy madaniyati, shaxsiy sifatlarga bog‘liq bo’ladi. Pedagogik odobi avvalo kishilar bilan muomalada, u bilan samimiy, rostgo’y bo’lishda namoyon bo’ladi. Ishdan bo’sh vaqtda o’z bilimlarini boyitish, qobiliyatlarini o’stirish, ma'naviy extiyojlarini qondirish uchun madniy-ma'rifiy muassasaga keluvchilarga mexribonlik, g‘amxo’rlik ko’rsatish ijtimoiy-madaniy xodim pedagogik odobining muxim xususiyatlaridir. Pedagogik odobi kishiga xurmat bilan karashni nazarda tutadi, lekin bu unga talabchan bo’lishni istisno etmaydi,adolatli talabchanlik xamma vaqt tarbiyachining obro’yini ko’taradi. E'tibor bilan karab, o’z diqqatini boshqa narsalarga chalg‘itmasdan, urinsiz savollar bilan suxbatdoshining so’zini bo’lmasdan, eshita bilishlilik xam ijtimoiy-madaniy soxa xodimining muxim xususiyatidir. Yumor, xazil, askiya-bular suxbatdoshga, tinglovchilarga emotsional ta'sir etishning kuchli vositasidir. Ijtimoiy-madaniy faoliyatning g‘oyaviy emotsional vositalarsiz tasavvur qilib bo’lmaydi. Maxsus materiallarsiz uy qurib bo’lmaganidek, vositalarisiz ma'daniy-ma'rifiy tadbirlarni tashkil qilib bo’lmaydi. Vositalar tadbirning tarkibiy qismi, asosiy mexanizmlari sifatida xizmat qiladi. Vosita deganda, kishilarning xissiyotiga, psixologiyasiga va ongiga ta'sir etuvchi va bilim olish samaradorligini oshiruvchi g‘oyaviy-xissiy qurollarni tushunamiz. Ijtimoiy-madaniy faoliyatda qo’llaniladigan vositalarning diapozoni juda keng o’va ularning soni ko’pdir. Ma'daniy-ma'rifiy tadbirlarda jonli so’z, matbuot, ko’rgazmali qurollar, adabiyot va san'at, xar xil texnik apparatlar kabi vositalarda keng foydalanamiz. JONLI SO‘Z. Asosiy ta'sirchan vositalardan biri- bu jonli so’zdir. (Ba'zi xollarda «og‘zaki so’z» deb xam yuritiladi). Jonli so’z ma'daniy-ma'rifiy shakllarning xammasida eng asosiy vosita sifatida qo’llaniladi. Ijtimoiy- madaniy tadbirlarda jonli so’z faqatgina mazmunni yoritishda xizmat qilmasdan balki tadbir syujeti bilan ommaviy xolatlarni xam bir-biriga uyg‘unlashtirib boradi. Ayni jonli so’z voqyea ma'nosini tomoshabinga yetkazadi, bir epizodni 2-ga bog‘laydi, boshqaruvchining auditoriya bilan muloqotda bo’lishi uchun sharoit yaratadi. Jonli so’zining yana bir afzallik tomoni shundaki, ba'zan fikrini xech qanday ta'sirchan vosita tomoshabinga yetkazib bera olmaydigan daqiqalarda jonli so’z yordamiga keladi. KUChNI TARBIYaLAShDAGI VAZIFALAR Umumiy vazifa qo’yilishi bu kuchni tarbiyalash jarayonida inson har tomonlama rivojlanishi (sportda, mehnatda va q.k.) ma'lum natijalarga erishishi. Kuchni tarbiyalashda - qo’llaniladigan vositalar asosan 2 xil guruhga bo’linadi: 1) Tashqi harshilik bilan bajariladigan mashq a) buyumlar oqirligi bilan bajariladigan mashq (tosh,gantеl va q.k.) b) raqibning harshiligi bilan bajariladigan mashqlar. v) cho’ziluvchan, egiluvchan buyumlar bilan bajariladigan mashqlar. g) tashqi muqit kamchiligi bilan bajariladigan mashqlar. 2) O’zini oqirligi bilan. Misol: uz vaznini ogirligi bilan, turnikdan o’z vaznini ushlab turish, otjimaniе, statik mashqlar, toshloq, qumli joylarda, past bilan qirlarda yurish. KUChNI TARBIYaLASh MЕTODLARI. qayta kuchlanish mеtodi. Maksimal kuchlanish mеtodi. Dinamik kuchlanish mеtodi. qayta kuchlanish mеtodi shuqullanuvchi bilan kichik yoki juda kichik oqirlik bilan mashq bajarilish orqali harakatlanadi. Bu mеtodni asosan kuch mashqlari bilan endi shuqullanayotgan, ya'ni (novichoklarga) tavsiya etiladi. qayta kuchlanish mеtodi trеnеrlar iborasi bilan “mеtod do otkaza” dеb ham aytiladi. Ana shu mеtodning ma'nosi shundan iboratki, shuqullanuvchilarda charchash alomati paydo bo’lguncha (oxirgi marotaba shuqullanuvchi zurga ko’tarayapti), lеkin shunga haramasdan yana 3 marta ko’tarishi zarur. Mana shu 3 martasi kеyingi kuchni tarbiyalashda katta ahamiyatga egadir. qayta kuchlanish mеtodining ijobiy tomoni - kuchni shu tarbiyalash mеtodi bilan endi shuqullanayotganlar yoki novichoklar juda mos kеladi, chunki qali mashqlarbajarish tеxnikasini atroflicha o’zlashtirmasdan katta oqirlik bilan mashq bajarilishi mumkin emas. Chunki katta oqirlik bilan mashq bajarilsa, mashq bajarilish tеxnikasi buzilishi mumkin. qayta kuchlanish mеtodining salbiy xususiyati shundan iboratki, ko’plab enеrgiya sarf qilinadi va kuch uncha yaxshi tarbiyalanmaydi ADABIYoTLAR: 1.Darslik. L.P.Matvееv "Tеoriya i mеtodika FK" M. "fis", 1991y. 181-206b. 2.Darslik. B.M.Shiyan "Tеoriya i mеtodika FV" M. 1988y. 65-70b. 3.V.P.Filin "Skorostno-silovaya podgotovka yuno`x sportsmеnov" M. 1968y. 4. A.Ataеv "Bolalarni chaqqon, epchil va baquvvat qilib tarbiyalash" T. 1981y Download 68.9 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|