Kuchlanish tebranishini tez harakatlanuvchi statik kompensatorlar yordamida kamaytirishga oid misollar yechish

AMALIY MASHG‘ULOT №9
KUCHLANISH TEBRANISHINI TEZ HARAKATLANUVCHI STATIK KOMPENSATORLAR YORDAMIDA KAMAYTIRISHGA OID MISOLLAR YECHISH

9.1-rasm. DSP larning ulanish sxemasi.

1-misol. Agar б , reaktiv quvvatning o‘zgarish oralig‘i
 ∆Q_max=10 MVAr, bo‘lsa, ventilli o‘zgartirgich ishlaganida 10 kV li shinada kuchlanish tebranishi mumkinligini aniqlang (1-rasm).

9.2-rasm. Hisoblash sxemasi.
qurilma (qoidaga asosan FKQ) nochiziqli yuklama tuguniga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ulanadi. Bunday usul ko‘pincha REO (ruxsat etilgan oraliq) standartiga asoslanganidan ham past YuG darajasini pasayishini ta’minlaydi, ammo juda qimmatga aylanadi. Bu shundan iboratki, ETT ni biror postansiyasiga FKQ joylashtiriladi, FKQ ni parametrlari shunday tanlanadiki, ETT ning hamma podstansiyalarida YuG darajasi ruhsat etilgan oraliqda bo‘lishi, RQK kerakli darajada ta’minlanishi kerak.
ETT da bir necha nochiziqli yuklamalarda FKQ ni o‘rnatilgan joyi, soni va quvvati ketma-ket yaqinlashish usuli bilan aniqlanadi. Birinchi bosqichda ketma-ket ulangan mukammal FKQ qurilmasining har bir tugunida 5, 7, 11 va 13 YuG hisoblanadi. FKQ ning quvvati shunday tanlanadiki, faqat u to‘g‘rilagan YuG toki (ya’ni har bir YuG uchun tugundagi KT tartibi quyiladi) oqadi deb qabul qilinadi. So‘ngra shu tugunlar tanlanadiki, mukammal FKQ o‘rnatilganda nosinusoidallik ruxsat etilgan darajagacha pasayadi. Jarayonni ikkinchi yaqinlashishi bilan chegaralash mumkin.
Markazlashtirilgan tuzatish yo‘li bilan nosinusoidallikni kamaytirishni tuzilish sxemasi algoritmi 4-rasmda ko‘rsatilgan.
Nosinusoidallikni kamaytirishda markazlashtirilgan FKQ ishlatish, turg‘un shaklli va yuklamali ETT da ko‘proq samara beradi. Keltirilgan xarajatlar bo‘yicha nosinusoidallik tartibini markazlashtirilgan tuzatish, FKQ ni muayyan joyga o‘rnatishga nisbatan 15-20% ga kam.
Oxirgi yillarda korxonalarning ETT da va asosan energetika tizimida kombinatsiya bilan nomlangan yoki YuG ni murakkab filtrlari ishlatila boshladi. Ular o‘z navbatida FKQ va KB ni birlashmasidan iborat bo‘lib, chegaralangan va keng oraliqdagi filtrlar va RQ manbai hususiyatiga ega. Bunda reaktor guruhini quvvati, kondensatorlarni tok va kuchlanish bo‘yicha yuklanishi, umuman filtrdagi isrof kamayadi.
12.1-rasmda 6 ta YuG uchun kombinatsiyalangan filtr sxemasi keltirilgan. Ushbu qurilmaning har bir bo‘g‘ini ikki YuG uchun filtr hisoblanadi. Ushbu YuG chastotalari reaktorni tegishli L1, L2, L3, L4, L5, L6 parametlarini tanlab o‘rnatiladi. Rezistorlar barcha tasmali filtrlarni sifatini pasayishini ta’minlaydi.

2 misol. 25 daqiqa ichida tarmoqda kuchlanishni 3% amplitudali 25 tebranishi, 2% amplitudali 30 tebranishi va 2,5% amplitudali 120 tebranishi kuzatildi. Ushbu tarmoqdan kommunal-maishiy iste’molchilarni bir fazalikda ta’minlanish mumkinligini baholang.

3.misol. 8.3-rasmda ko‘rsatilgan podstansiyani YUK va PK shinalaridagi kuchlanish tebranishini baholang.
1. Bitta DSP-1 pechi ishlaganda.
2. Ikkala DSP-1 va DSP-2 pechlari ishlaganda.
Metalning erish vaqti (TR) - 10 daq. Pech transformatorlarining quvvati  va   . Soniya ichida kuchlanishning tebranish chastotasi N=0,8 marta, ta’minlovchi tarmoq uchun QT quvvati   .



9.3-rasm. DSP-1, DSP-2 ulanish sxemasi.