Küresel kentler hızlı Nüfus Artışı ve Kentleşme

Dünya Şehir-Sistemi konu edinen son bir makaleye daha değinmek faydalı olabilir. Bu makale Indinana Üniversitesi’nden Arthur S. Alderson ve Jason Beckfield (2004: 811-851) tarafından kaleme alınmıştır. Çalışma, 2004 yılında American Journal of Sociology dergisinde Power and Position in the World City System başlığıyla yayımlanan hacimli bir makaledir. Makalede, Friedmann’ın Dünya Şehirleri ve Sassen’in Küresel Şehirler yaklaşımına paralel olarak daha önceki bir tarihte Hymer (1973: 113-140) tarafından dile getirilen ve Karargâh Merkezi Şehirler (Headquarter Cities) ismiyle incelenen çalışmasına sıklıkla atıf yapılmıştır. Alderson ve Beckfield makalesinde küresel şehirler paradigmasıyla ilgili geniş bir özet verdikten sonra dünya üzerindeki şehirlerin ekonomik güçleri ile konumlarını karşılaştırmaktadır. Burada konumdan maksat, şehirlerin dünya ekonomisi içindeki yerleridir. Yazara göre, şehirlerin kaderi, onların uluslararası akışlar, yatırımlar ve ticaret içindeki konumuna bağlıdır. Makalede dünya üzerindeki görece en büyük 3,692 şehrin dünya şehir sistem içerisindeki konumu, Fortune dergisinin 2000 yılında belirlediği ve dünyanın en büyük 500 şirketini sıralayan listedeki şirketlerin şehirlere yayılma derecesi ve bu şehirlerde ortaya koyduğu ekonomik etkinliğin büyüklüğü çerçevesinde belirlenmiştir. Söz konusu 500 şirketin 50’den fazla alanda faaliyet gösterdikleri; bu alanlardan en geniş olanının 64 şirketle bankacılık olduğu ve bunu sigorta, petrol, otomobil, telekomünikasyon ve elektrik-elektronik şirketlerinin takip ettiği anlaşılmıştır. Böylesine kapsamlı bir araştırma sonucunda, dünya üzerindeki görece en büyük 3,692 şehirden sadece 125 tanesinde ilk 500 şirketin ekonomik olarak başı çektiği ve sadece bu şehirlerin karşılıklı temas halinde olduğu tespit edilmiştir. Geriye kalan 3,567 şehrin ise, kendi aralarında temaslarının olmadığı, sadece 125 şehirden bir kısmı ile temas halinde bulunduğu anlaşılmıştır. Dolayısıyla dünyanın geriye kalan 3,567 şehri birbirleriyle doğrudan değil, söz konusu 125 şehir üzerinden dolaylı olarak temas kurabildikleri tespit edilmiştir. İnceleme sonucunda New York, Londra ve Tokyo bilindiği üzere en güçlü şehirler olarak ortaya çıkmıştır. Bununla beraber Tokyo’nun, bilinenden daha güçlü bir şehir performansı gösterdiği anlaşılmıştır. Friedmann’ın, ancak önemli ulusal şehirler kapsamına koyduğu Paris gibi bazı şehirler, en güçlü şehirler arasında yer almayı başarmışlardır. Dolayısıyla yapılan inceleme, Friedmann’ın çalışmasıyla birebir uyumlu sonuçlar ortaya koymamıştır. Makale, yeni bir liste ortaya koyması bakımından ve meseleye yaklaşım metodu değiştikçe sonuçların da çeşitlendiğini göstermesi bakımından ayrıca kayda değerdir.