Kurs jumisi Pa’n: A’meliyat Tema: Bolalarda suyak va mushak tizimini tekshirish usullari. Fakultet II, kurs: Pediatriya 301-topar Bag’dar: Pediatriya Orinlag’an : Садуллаев Аразбай Абдуллаевич Qabillag’an

O’zbekstan Respublikasi Joqari ha’m Orta arnawli bilimlendiriw ministrligi O’zbekstan Respublikasi den sawliqti saqlaw ministrligi Qaraqalpaqstan Medicina Instituti

Kurs jumisi

Pa’n: A’meliyat

Tema: Bolalarda suyak va mushak tizimini tekshirish usullari.

Fakultet II, kurs:Pediatriya 301-topar

Bag’dar: Pediatriya

Orinlag’an : Садуллаев Аразбай Абдуллаевич

Qabillag’an: Elmuratova Anar

No'kis 2020-jil

Kirisiw

Shınıǵıw maqseti:

Suyek-bulshıq et sisteması anatomo-fiziologikalıq qásiyetlerin urǵanıw. Suyekmushak sisteması keselliklerine tıykarlanıp tekseriw usılların urǵanıw.

Wazıypaları :

1. Balalarda yeshiga karab suyek-bulshıq et sisteması anatomo-fiziologikalıq qásiyetlerin

2. Soglam hám kesel balalarda suyek-bulshıq et sisteması tekseriw usılların uyreniw

3. Suyek-bulshıq et sisteması keselliklerin semiotikasini uyreniw

Talaba biliwi kerek:

1. Balalarda suyek hám bulshıq et tukimalarining morfologiyası hám fiziologiyasi.

2. Balanıń yoshiga karab bulshıq etleri kúshi hám tonusining xolatlarini.

3. Bulshıq et sistemasınıń zaqım aliw semiotikasi (gipotoniya, gipertoniya,

gipertrofiya, átirapiya) ni.

4. Suyeklerdiń shakillanishi, togayni suyekka aylanıw nuktalari hám

vaktini.

5. Soglom balalarda likildoklarning úlken - kishiligi hám olardıń

bekilish vaktini.

6. Hár qıylı balalardıń suyek ústi tukimasining dúzilisi hám suyek

tukimasining kán menen támiyinleniwin.

7. Balanıń yoshiga karab sút tisleri hám mudamǵı tislerdiń ketma - ket

usib chikishini hám tıs formulasını.

8. Balalarda fosfor - kal'tsiy almasınıwınń qásiyetlerin jáne onıń

boshkarilishini.

9. Balalarda suyek sistemasını tuyme hám arttırılǵan zaqım aliwlerdiń

semiotikasi.

10. Balalarda raxitning klinikalıq semiotikasini.

Talaba atqara alıwı kerek

1. Suyek hám bulshıq et sistemaları kesellengen pocentlerden shaǵımlardı hám

anamnezni yigib alıwdı.

2. Awırıwdıń ulıwma jaǵdayın tugri bahalawdı.

3. Kuzdan keshiriw waqtıda sezilerli uzgarishlarni aniklab, olarǵa baha

beriw: kúl - oyoklarning kiyshayishi, ochik siniklar, gelle, kúl - oyoklar

suyekleri tárepinen, kukrak kafasi tárepinen raxit uzgarishlari bulshıq et

sistemasınıń grafikası.

4. Raxit waqtıda bulshıq etlerdiń zaqım aliwin klinikalıq kurinishlarini

aniklab, olarǵa baha beriwdi.

5. Bulshıq etlerdiń giper hám gipotoniyasi, jalǵanshı hám xakikiy gipo hám

gipertrofiyasini aniklab, olarǵa baha beriwdi.

6. Bulshıq etlerdiń kúshin hám tonusini aniklab, olarǵa balanıń yoshiga

karab baha beriwdi.

7. Rentgenogrammalarda «suyak jasını» aniklashni, siuya sisteması

tárepinen uzgarishlarini izoxlab beriwdi.

8. Likildoklarning úlken - kishiligin, olardıń yonlarining

bekkemligin aniklab, balanıń yoshiga karab izoxlab beriwdi.

9. Suyek sistemasınıń tiykarǵı zaqım aliwleri (osteomalyachiya, osteporoz

formasını uzgarishlarini) klinikalıq kurinishlarini aniklab, olarǵa baha

beriwdi.

10. Bugimlar zaqım aliwiniń klinikalıq kurinishlarini aniklab, olarǵa

baha beriwdi.

Tiykarg'i bo'lim.

Teoriyalıq bólim: Jańa tuwǵan bópeniń suyek dúzilisiniń qásiyetleri

Jańa tuwǵan bópeniń bo'g'imlari úlkenlerdiń bo'g'imlariga júdá uqsaw dúzılıwǵa iye, biraq skelet sisteması júdá basqasha. Suyek toqımalarınıń strukturalıq bólimleriniń tek 50 payızın kúl statiyalarına kirgiziw múmkin. Qalǵanlardıń hámmesi tiykarınan xaftaga túsetuǵın elementler bolıp, olar balanı artıwın támiyinleydi hám az-azdan azayıp baradı. Usı process ádetde 18 jılǵasha dawam etedi hám tek 25 jılǵasha tolıq ámelge asırıladı.

Jańa tuwǵan bópedegi suyek toqıması tek naychali suyeklerde boladı, skeletning basqa elementleri bolsa kishkentay ósip ulg'aygan tárepke kishi ossifikatsiya noqatların óz ishine aladı.

Usı kompozitsiya balanıń skelet sistemasın júdá maslasıwshı etedi, yaǵnıy jańa tuwǵan bópeniń suyekleri hám bo'g'imlari ańsatǵana deformatsiyalanishi múmkin. Balanıń skeleti oǵada zaifki, ol hátte uzaq waqıt tartısıw tásirinde da ózgeriwi múmkin. Usınıń sebepinen, balanı uzaq waqıt dawamında birdey jaǵdayda bolıwına yamasa onı mudamǵı qolıda kóterip turıwıǵa jol qoyıp bolmaydı. Jańa tuwǵan bópeni waqıtı -waqıtı menen basqa barrelga ótkeriw kerek, basqa qolǵa ótiw kerek hám taǵı basqa.

Tap sol sebepge kóre, pediatrlar balanı oyoqqa qoyıwdı máslahát bermiydiler, hátte ol ózi bunı etiwge háreket qilsa da. Bunday tájiriybeler individual suyeklerdiń hám balanıń pútkil skeletining deformatsiyasiga alıp keliwi múmkin.

Balanıń skeletlari qanday o'sedi?

Jańa tuwǵan bópeniń suyek dúzilisi da ayriqsha parqlarǵa iye. Jańa tuwǵan bópeniń suyekleri - bul belgili muǵdardaǵı suyek plitaları buzılǵan qopal talshıqlı jıynaq sisteması. Eger úlken yoshli adamnıń suyeklerinde sarı suyek iligi menen tolǵan sezilerli boslıqlar bolsa, ol jaǵdayda bópelerde bul boslıqlar júdá kishi bolıp, tiykarınan qızıl suyek iligi ámeldegi.

Qızıl jilik kópligi sebepli balanıń suyek sisteması onıń ósiwi ushın zárúr bolǵan qan menen támiyinlenedi. Bul process shama menen eki yoshga shekem intensiv túrde júz boladı. Biroz tomenlegennen keyin, ósiw procesi jınıslıq er jetken yoshdagi kúsh menen baslanadı.

Suyektiń uzınlıǵı ósiwi epifisial xaftaga alıp keledi. Onıń periferik qırı jigirma bes yoshga shekem aktiv bolıp qaladı, sonda suyekler uzınlıǵı ósiwi ushın tiykarǵı múmkinshilikke iye boladı hám bala bálentlew boladı.

Periosteum suyeklerdiń qalıńlashishi, keńlikdegi ósiwi ushın juwapker bolıp tabıladı. Bolada ol tıǵız, qalıń hám aktivlew boladı. Periosteumning bul ayrıqshalıqı bala ushın júdá qolaylı esaplanadı, sebebi hátte sınǵan sonda da, periosteum kóbinese buzilmaydi hám ol menen qorǵawlanǵan suyek tezirek o'sadi hám balanıń bulshıq et-skelet sistemasına qáwipli saldarlarsız ótedi.

Jańa tuwǵan bópeniń bo'g'imlari toqımalarınıń hasası, sonıń menen birge suyekleri xaftaga túsedi. Birlespe payda etıwshı barlıq elementlerdiń jıldamlıǵı da parqlarǵa iye. Jańa tuwǵan bópe ele bo'g'imlarni rawajlantira almaǵanlıǵı sebepli, múmkin bolǵan háreketlerdiń amplitudasi ele da júdá kishi, biraq i'qti'yatli'li'q menen qayta islew waqtıda dislokatsiya múmkinshiligı kútá úlken. Bo'g'imlarning bunday etimsizligi, qaǵıyda jol menende, úsh jasqa shekem hám hátte bes jasqa shekem, yaǵnıy suyekler hám bo'g'imlarning toqımaları etarlicha rawajlanmaguncha hám bala óz denein basqarıw ilmini tolıq iyeley degenshe.

Skelet insan deneiniń tolıq hám saw iskerliginiń za’ru’rli bólegi bolıp tabıladı. Suyekler sebepli dene mudamı formada hám tuwrı jaǵdayda boladı. Suyekler skeletni payda etadı, bul óz gezeginde ishki organlar hám sistemalardıń sırtqı tásirinlerden qorǵaw funktsiyasın da atqaradı. Bulardıń barlıǵı úlkenler ushın da, qornidagi balalar ushın da ámel etedi.

Xamilenin’ skeletinin’ qáliplesiwi

70% den kóbirek suyekler júdá kúshli suyek toqımasıdan ibarat bolıp, ol jaǵdayda kóplegen minerallar ámeldegi. Olardıń tiykarǵı quramına tómendegiler kiredi: magniy, fosfor hám kaltsiy. Xomilalik skeletning tolıq qáliplesiwi ushın basqa elementler da zárúr: sink, mıs, alyuminiy hám ftor. Homila bul hám basqa statiyalardı joldas arqalı onaning deneiden aladı. Sol sebepli hámledar hayallar ushın tolıq hám sapalı awqatlanıw júdá za’ru’rli bolıp tabıladı. Júkliliktiń besinshi háptesinen baslap, xaftaga hasası - omırtqa tekshesi hám elkama-qamardıń keleshektegi suyekleri homila ishine jatqızılǵan. Aborttan etilgen belning konturları da payda boladı. 9 háptelik homilaning barmaqları hám jaq suyekleri bar. Kóp adamlar jańa tuwǵan bópeniń úlkenlerge qaraǵanda kóbirek suyeklerge iye ekenligin biliwedi. Óytkeni keleshekte xaftaga birlesedi hám bir suyekti payda etadı. Skelet qáliplesiwiniń tolıq tamamlanishi 24 jıl ishinde ámelge asırıladı.

Balada neshe suyek bar?

Kóplegen áke-analardıńlar ózleriniń tájiriybelerine kóre, balanıń suyekleri jara alıwdan kóre iymeyiwge beyim. Álbette, saldamlı záleldi esapqa almaslik. Júdá tez-tez, jańa tuwǵan bópeler keprennen yamasa divandan jıǵılıwadı, " pah-pah" barlıǵı jaqsı. Bulardıń barlıǵı, olardıń skeletida xaftaga ústinlik etedi, bul bolsa jáne de bekkemlenip, suyeklerge aylanadı. Sonday etip, bolada neshe suyek bar? Jańa tuwǵan kishkene adamnıń kishkene deneinde 300 dane suyek bar. Hám tek 24-25 yoshga kelip, olardan 206 ta sabırlı, sabırlı túyinler payda boladı.

Usı process kaltsiy hám basqa zárúr statiyalardı qabıllaw nátiyjesinde júz boladı.

Bala suyeklarining zaqım aliwi

Kishkene balanıń deneinde qansha suyek bar - olardıń jaraları haqqında endi anıq. Áke-analardıńlardıń quwanıwıǵa alıp keletuǵın balalardıń jaraları demde tiklanadi.

Bulardıń barlıǵı balalar deneinde suyek toqımalarınıń dúzilisinen juwapker kletkalar bar ekenligi sebepli. Hám eger bala jara alǵan bolsa, bul kletkalar jaralanǵan jayǵa túsedi. Sonday etip, hátte boladagi sınıw úlkenlernikiga qaraǵanda tezirek shıpa beredi. Balanıń zaqım aliwi 2-4 xaftadan keyin, úlkenlerde - 6 -8 yoshda boladı. Balanıń deneinde qansha suyek bar, siz tekǵana jas analardıńlardı, bálki barlıq jas analardıńlardı da biliwińiz kerek. Bul sizge usı tarawda kóbirek maǵlıwmatǵa ıyelew hám balaǵa shikast etkazilgan jaǵdaylarda zárúr járdem kórsetiwge múmkinshilik beredi.

Ǵarrı adamnıń súyeki hám bala ortasındaǵı parq

Bala skeletida qansha suyek bar ekenini anıqladik. Endi kópshilikde tınıshsızlanıwlı soraw tuwıladı : " Ǵarrı hám balanıń skeletlari arasında parq ne? " Balalarda suyekler úlkenlerge, atap aytqanda ǵarrılarǵa qaraǵanda talay juqalaw. Balanıń otqaraz apparatı sebepli kóbirek maslasıwshı hám mayısqaq boladı. 12-13 yoshli balaǵa jaqınlasıw qashannan berli úlkenlerge derlik qusaydı. Biraq, xaftaga túsetuǵın jay ele da birpara orınlarda ámeldegi. Voyaga etkeninde hám qariganida kranial suyeklerdiń relefi sezilerli dárejede tegislesedi.

Sonıń menen birge, tislerdiń joǵalıp ketiwi menen bas súyekiniń salmaǵı pasayadi, bul maloklokatsiyani qozǵawı hám júz assimetriyasini keltirip shıǵarıwı múmkin.

Jası menen skelet dúzilisidegi eń anıq ózgerisler omırtqa tekshesinde júz beredi. 40 -50 jıldan keyin skeletning bul bólegi aldınǵısına qaraǵanda talay siqilib, biroz qısqaradi. Óytkeni, intervertebral disklar hám omırtqalardıń bir-birine jaqınlaw jaylasıwı. 60 jıldan keyin suyeklerdiń ósiwi baslanadı hám tanada masaqsimon sırtqı kórinisler payda boladı.

Sonday etip, ǵarrı hám kishkene adamnıń skeletlari ortasındaǵı tiykarǵı parqlar :

Tiykarǵı hám birinshi parq, álbette, muǵdar bolıp tabıladı. Jas bala hám ǵarrı adamda qansha suyek bar? Bala - 300 dane, úlkenler ushın - 206 ta.

Balanıń suyek toqıması ǵarrı adamnıń súyekine qaraǵanda kóbikli statiyaǵa bay.

Za’ru’rli parq - bul jıldamlıq. Balanıń skeletlari jáne de aktiv hám mayısqaq bolıp, olar ǵarrılardıń skeletlari haqqında sóylep bolmaydı.

Jası menen toqıma ózgeredi, bul skelet suyeklarining hálsizleniwine alıp keledi. Organizmde kaltsiy hám ftorning sezilerli dárejede tómenlewi birinshi náwbette ózin sezim etedi.

Tuwılǵannan keyin, bala ósiwde dawam etedi hám suyekti ajratadı, skelet qáliplesedi. Tanada suyek toqımalarınıń funktsiyaları túrme-túr : birinshiden, bul ishki organlardı qollap-quwatlaw hám qorǵaw, suyek iligi; ekinshiden, suyekler, negizi, noorganik (kaltsiy, fosfor, magniy ) hám birpara organik statiyalardıń rezervi bolıp tabıladı; úshinshiden, ekstremal sharayatta suyek toqıması búyrek hám ókpeniń funktsiyaları tawsılǵanınan keyin atsidozdan qorǵaw etedi; tórtinshiden, bul " biygana statiyalar ushın duzaq" (salmaqli, radioaktiv hám basqalar ).

Suyek toqımalarınıń arxitekturasın eki túrge bolıw múmkin: trabekulyar hám gubka. Trabekulyar suyek onıń dúzilisidegi tamırlar átirapındaǵı torlı dúzılıwǵa qusaydı. Odaǵı osteofitlar barlıq strukturaǵa tarqalıp ketken. Xomilada hám xomilada derlik barlıq skelet suyekleri trabekulyar dúzılıwǵa iye. Tuwılǵannan keyin, bunday dúzılıw omırtqalarda, tegis suyeklerde, sonıń menen birge, plastinka súyeki qáliplesiwinde waqtınshalıq struktura bolǵan truba suyeklerinde saqlanıp qaladı.

Tıǵız suyek - bul úlkenler skeletining ayriqsha juwmaqlawshı dúzilisi. Ol Haversian kanal sistemasınan ibarat hám qattı kalsifikatsiyalangan matritsadan qurılǵan. Odaǵı osteofitlar tártipli hám qan tamırları boylap jóneltirilgen. Tıǵız suyektiń rawajlanıwı az-azdan rawajlanadı, sebebi qural yuki artadı.

Suyek toqımasınıń tiykarǵı kletkalı elementleri osteotsit, osteoblast hám osteoklast bolıp tabıladı. Insan osteogenezi kem ushraytuǵın hám haywanot dúnyasınıń barlıq wákillerinen parıq etedi. Suyeklerdiń sońǵı dúzilisi tuwılǵannan keyin payda boladı, bul turaqlı júriwdiń baslanıwı menen baylanıslı.

Tuwılıw waqtıǵa kelip, bolada naycha suyeklarining diafizi hám epifizi qashannan berli suyek toqıması menen kórinetuǵın boladı. Xaftaga túsetuǵın toqıma barlıq gubka suyeklerinen (qol, ayaqlar, bas súyeki) ibarat. Tuwılǵannan keyin, bul suyeklerde ossifikatsiya yadrolari payda bolıp, olar tıǵız suyek payda bolıwıǵa alıp keledi. Ossifikatsiya noqatları balanıń biologiyalıq jasını anıqlaw ushın isletiliwi múmkin. Naychali suyeklerdiń ósiwi xaftaga túsetuǵın toqımalardıń ósiwi sebepli júz boladı. Suyektiń sozılıwı xaftaga uzınlıǵı ósiwi sebepli júzege keledi. Suyek keńligi periosteum sebepli payda boladı. Bunnan tısqarı, medullariya kanalınń shetiden periosteumning kortikal qatlamı mudamǵı rezorbsiyaga ushraydı, nátiyjede medullariya kanalınń kólemi suyekler boylap ósip baradı.

Tuwılǵannan keyin, onıń rawajlanıwındaǵı suyek kóp ret tiklanadi - qopal talshıqlı dúzılıwdan strukturalıq suyekka.

Jası menen, osteogenez procesi - suyek toqımasını qayta qayta tiklew. Suyek qısıqlıǵı az-azdan ósip barmaqta. Balalarda suyek toqımasınıń tiykarǵı mineral komponenti - gidroksiapatit yoshga qaray artadı.

Uluwma alǵanda, suyek qáliplesiwi processinde ush basqısh ajratıladı :

1) suyek toqımasınıń belok bazasın qáliplestiriw; tiykarınan utero ishinde boladı ;

2) keyinirek minerallashuv (osteosintez) menen kristallanish orayları (gidroksiapatit) payda bolıwı ; tuwıwdan keyingi dáwir ushın xarakterli bolıp tabıladı;

3) suyektiń jańalanıwı hám óz-ózin jańarıw procesi júz bolǵanda osteogenz.

Osteogenezning barlıq basqıshlarında D vitamini hám azıq-túlikde Ca, Mg hám P ionlarining normal bar ekenligi, skelet sistemasınıń tuwrı qáliplesiwi ushın zárúr shárt - bul hawa hám sırtqı izolyatsiya.

Usı strukturalıq bólimlerdiń hár qanday etiwmasligi menen, bala skelet hám bulshıq et sistemasındaǵı ózgerisler hám oraylıq nerv sistemasınıń aynıwı menen xarakteristikalanǵan raxitni rawajlantıradı.

Balalarda, úlkenlerden ayrıqsha bolıp esaplanıw, jası qansha kishi bolsa, suyeklerge qan támiynatı sonshalıq kóp boladı. Metafiz hám epifizlarga ásirese rawajlanǵan qan támiynatı. 2 yoshga kelip, tamır ishindegi qan aylanıwınıń birden-bir sisteması qáliplesedi, epimetafseal tamırlardıń tarmaǵı hám ósiw xaftasi jaqsı rawajlanadı. 2 jıl ótkennen, suyek tamırları sanı sezilerli dárejede azayadı hám jınıslıq er jetiwish dáwirinde taǵı ko'payadi.

Balalarda periosteum úlkenlerge qaraǵanda qalıńlaw. Sol sebepli suyek qalıńlıǵında o'sadi. Suyek iligi boslıqları yoshga qaray qáliplesedi. 12 yoshga kelip, balanıń súyeki qashannan berli ǵarrı adamnıń súyekine qusaydı.

Balalarda suyeklerdiń rawajlanıwda suyekler zıyanlı faktorlarǵa ásirese bayqaǵısh bolǵanda dáwirlerdi ajıratıw múmkin.

1. Suyek ósiwi hám hák taslaw, minerallar (kaltsiy, fosfor) to'yinganligi hám shógiwi júz bolatuǵın torakal dáwir, erte yamasa mektepne shekem dáwir, turmıstıń dáslepki 3 jılı. Hár qıylı osteopatiyalar ańsatǵana payda boladı - raxit, raxitga uqsaw sharayatlar. Sol sebepli balanı ratsional taǵamlantırıw, onıń kúnlik rejimine ámel qılıw bólek áhmiyetke iye.

2. Suyek massasın parıqlaw hám toplaw tawsılǵan mektep hám óspirimlik dáwiri. Balalarda shegara osteokondropati gúzetiledi. Balalarda suyek qáliplesiwiniń qáwip faktorları awqatlanıwdıń aynıwı, fizikalıq iskerliktiń etarli emasligi.

Boshsuyagi

Jańa tuwǵan bópeniń bas súyeki kóplegen suyeklerden ibarat. Süpürülmüş, taj, oksipital, ashıq sıyaqlı tigiwler. Olardıń jabılıwı 3-4 aylıq yoshdan baslanadı. Tolıq múddetli bópelerde lateral fontanellar tuwılıw ushın jabıladı. Oksipital hám parietal suyekler dárejesinde jaylasqan arqa yamasa kishkene fontanel jańa tuwǵan bópelerdiń 25 procentinde ashıq bolıp tabıladı. Bala ómirinń 4-8 xaftasiga shekem jabıladı. Úlken fontanel parietal hám frontal suyekler yamasa koronar hám sipse jiklerdiń birlespesinde jaylasqan. Ol mudamı ashıq hám jańa tuwǵan bópeniń ólshemi 3x3 sm den 1, 5x2 sm ge shekem, ádetde, úlken fontanel 10 -18 oyga jabıladı.

Balalardaǵı boshning forması túr-túrli bolıwı múmkin, biraq kóbinese ol domalaq, simmetrik bolmaǵan bolıp tabıladı. Júz súyeki yoshga qaray rawajlanadı.

Arqa mıy

Adamnıń omırtqa tekshesi - bul balanıń ósiwi menen parallel túrde qáliplesetuǵın onıń tik jaǵdayıǵa úles qosatuǵın kem ushraytuǵın suyek qáliplesiwi. Az-azdan, jası menen, omırtqa tekshesi juretuǵın yamasa tik turǵan adamnıń tartısıw orayınıń háreketin ózine aladı.

Omırtqa tekshesiniń birinshi iymeyiwleri bas hám elkama-qamardı ustap turıw basıdan payda boladı hám 2-4 oyga kelip, omırtqa tekshesiniń aldınǵı iymeyiwi payda boladı. Tuwrı hám júriw kónlikpelerin rawajlantirgandan keyin, arqa mıy bel bóleginde hám derlik bir waqtıniń ózinde omırtqa tekshesiniń aldınǵı iymeyiwi payda boladı. Tananing, omırtqa tekshesiniń, boshning hám ayaq-qoldıń individual segmentlarining tegis emes ósiwi balalar ósiwi dáwirinde tananing salmaqlıq orayı sezilerli dárejede háreketleniwine alıp keledi. Sonday etip, eger jańa tuwǵan bópe tik jaǵdayda bolsa, tartısıw orayı processus xyphoideus dárejesinde bolsa, úlken bolada ol tómenge jıljıydı, biraq kindik dárejesine etip bormaydi. 5-6 jasında salmaqlıq orayı kindikten tómende, 13 jasında - jambas tırtıqları dárejesinden tómen.

Balalarda, úlkenlerden ayrıqsha bolıp esaplanıw, omırtqa tekshesi turaqlı emes, nomukammal bolıp tabıladı hám sırtqı faktorlar (nadurıs jaǵday ) tásiri astında omırtqa suyeklarining mudamǵı deformatsiyasi (skolyoz hám patologikalıq jaǵday ) júzege keliwi múmkin.

Tós qápesi

Bala qanshellilik kishi bolsa, onıń ko'kragi salıstırǵanda keńlew hám qısqalaw, qabırǵaları gorizontal jaǵdayda boladı. Balanıń ko'kragi úlkenlernikiga qaraǵanda domalaqlaw. Onıń jańa tuwǵan bópedegi kese ólshemi orta bóylamadan 25% kóbirek, tósi yosh jaǵdayıda bolıp tabıladı. Keleshekte tós uzınlıǵı o'sadi, qabırǵalar tómenge túskende, omırtqa tekshesi menen tosıq bolıp, aldınǵı diametri tez ósip baradı. 3 jasında nátiyjeli qabırǵa nápesi payda boladı. 12 yoshga kelip, tós qápesi maksimal yoshlanıw jaǵdayıǵa ótedi hám 15 yoshga kelip onıń kese diametriniń sońǵı ósiwi juwmaqlanadı.

Jas balalardaǵı tos suyekleri huniga qusaydı. Aborttan jınıslıq parqlar jası tolıw jasından baslanadı.

Skelet sisteması hám bo'g'imlarni tekseriw usılları

Skelet sistemasınıń kesellikleri tariyxı tuwrısındaǵı maǵlıwmatlar ádetde áke-analardıńlardıń, jaqın aǵayınlardıń yamasa balanı tárbiyalaw menen shuǵıllanatuǵınlardıń sózlerinen alınadı. Úlken yoshli balalardıń ózi kesellik tariyxın sezilerli dárejede tolıqtırıwı múmkin. Soraw bergende, birpara ózgerislerdń payda bolıw waqıtıǵa itibar beriń. Birinshiden, awrıw (artralgiya, miyalji, osalji) bar ekenligi anıqlanadı, ekinshiden, suyekler hám bo'g'imlarning konfiguratsiyasidagi ózgerisler, úshinshiden, buwınlardaǵı jıldamlıq awhali. Awrıw shaǵımları menen olardıń lokalizatsiyasi, simmetriyası, tábiyatı hám intensivligi, dawam etiw waqti, chastotası belgilengenler etiledi. Keyin olar awrıwdıń kusheytiwi yamasa joǵalıp ketiwine alıp keletuǵın faktorlar (ıssılıq, tınıshlıq, dáriler) haqqında sorasadı. Keyingi noqat - bul jıldamlıqdıń aynıwı (azandaki qattılıq, awrıw sebepli háreketlerdiń shekleniwi hám basqalar ). Sonnan keyin, olar baslanıw hám awrıw payda bolıwı yamasa bo'g'imlarda, suyeklerdegi hám hár qanday kesellikdegi (aldınǵı infektsiyalar, jaralar ) payda bolıwı ortasındaǵı baylanıslılıq haqqında sorasadı.

Tekseriw joqarıdan tómengeshe (bas, torso, ayaq-qol ) ámelge asırıladı, usınıń menen birge jaqsı jaqtılandıriw za’ru’rli bolıp tabıladı. Jas balalarda boshning formasındaǵı patologikalıq ózgerislerge itibar qaratiladi, olar kóbinese raxit menen belgilengenler etiledi. Bas súyeki suyekleri kesiliwi múmkin, assimetrik, frontal, parietal hám oksipital tuberkulyozlar ko'payadi. Kóbinese oksipital suyektiń zichlanishi jáne onıń tegisligi ámeldegi.

Tug'ma sifilis menen Boshsuyagi suyeklarining patologikalıq mortlıǵı rawajlanıwı múmkin. Jańa tuwǵan bópelerde tuwılıw zaqım aliwi menen baylanıslı bolǵan Bas súyekiniń deformatsiyasi suyeklerdiń plitkali jaylasıwı (bir-birinń tepasida jaylasqan ), olardıń tushkunligi yamasa qısılıwı, kóbinese subperiosteal qan ketiwler (sefaloematomalar) menen kórinetuǵın boladı. Mıy churralari da gúzetiliwi múmkin.

Fizikalıq rawajlanıwdı bahalaw yamasa patologiyani (mikro hám makrosefaliya) anıqlaw ushın bas olshenedi.

Mikrosefaliya jatırda yamasa jiklerdiń erte jabılıwı menen rawajlanadı (D vitamini gipervitaminozi fonında ). Patologikalıq jaǵday retinde makrosefali bolǵan úlken bas kóbinese gemoliqorodinamika - gidrosefali aynıwı menen rawajlanadı. Usınıń menen birge, fontanelllar hám hátte tigiwler mudamı ashıq.

Tekseriwde júz hám mıy bas súyeki rawajlanıwınıń yoshga baylanıslılıǵına itibar beriń.

Keyin ko'kragini tekseriń. Onıń formasına, simmetriyasına, nápes alıw háreketlerinde birdeyde qatnasıwına, hár qıylı deformatsiyalarga (" tawıq tós", huni tós qápesi, peripovneonik truba Filatov-Xarrison, júrek qichishi hám basqalar ), tug'ma yamasa arttırılǵan kemshilikti kórsetip beredi.

Balanıń jaǵdayını tik jaǵdayıda bahalań : tobıqları bir-birine, qol tigiwlerge. Eger duruş buzılǵan bolsa, omırtqa tekshesiniń qıysıq-skoliozi, elkama-pıshaqdıń orqada qalıwı, dize, patologikalıq lordoz (omırtqa tekshesiniń aldınǵa iymeyiwi) hám kifoz (omırtqa tekshesiniń arqa bükülmesi artadı ). Omırtqa tekshesiniń egriligi ásirese tez-tez belgilengenler etiledi - skolioz (bul mudamı patologiya). Skoliozning shubhası rentgenologik túrde tastiyiqlanishi kerek.

Sezim hám háreketlanayotganda, ásirese, bala omırtqa tekshesidegi awrıwlardan shaǵım qilsa, omırtqanıń og'rig'ini úyreniw kerek.

Joqarı ayaq-qoldı tekseriw olardıń uzınlıǵın hám deformatsiyaning bar ekenligin anıqlaw ushın ámelge asırıladı. Hár qıylı yoshdagi balalarda ayaq-qoldıń rawajlanıwı ushın standartlar ámeldegi. Uzaq qurallı kóbinese biriktiruvchi toqıma keselliklerinde (Marfan keselligi) anıqlanadı. Ayaqlardıń qısqarıwı Daun keselligi hám xondrodistrofiya menen baylanıslı. Barmaqlar, sonıń menen birge, " baraban tayaqchasi", osteopatiya, artrit hám basqa ózgerisler belgileri boyınsha tekseriledi.

Jańa tuwǵan bópeniń tómengi ekstremitalarini tekserganda, quyrıq búrmeleriniń simmetrik bolmaǵanlıǵına, ishki sanlardaǵı búrmeler sanıǵa (kestirib, bo'g'imning tug'ma dislokatsiyasi menen kóbirek búrmeler ámeldegi), ekstremitalarning qısqarıwına, ayaqlardıń X- yamasa O formasındaǵı egriligiga (raxit menen) itibar beriń. Kóbinese, úlken yoshdagi balalarǵa tegis ayaqlar kesellikti anıqlawı qóyıladı, bul patologikalıq jaǵday. Bunı anıqlaw ushın plantografiya ótkeriledi - qaǵaz betidegi ız ızlenedi.

Tómendegi standart izbe-izlik skelet sistemasın operativ tekseriwge jáne onı jazıp alıwǵa járdem beredi:

1. Old tárepden tekseriw, qol tananing boylap shozılǵan. Usınıń menen birge, ayaqlardıń forması, boshning awhali, elkalarining simmetriyası, belning úshmuyesh anıqlanadı, tós qápesi deformatsiyasi, kestirib simmetriyası shıǵarıp taslanadı.

2. Yon tárepden tekseriw. Tós qápesi, qarın boslig'i, elkama pıshaqlarınıń shıǵıwı hám arqa táreptiń forması anıqlanadı.

3. Arqa tárepden tekseriw. Jelke pıshaqları múyeshleriniń simmetriyası, omırtqa tekshesi, ayaqlardıń forması hám ókshelerdiń oqları anıqlanadı.

4. Tekseriw aqırıda olar balanı ótkeldiń aynıwını anıqlaw ushın mekemege barıwdı usınıwadı.

Tekseriw nátiyjelerine kóre tómendegi sınaqlar ótkeriledi: 1) iyiwsiz - barlıq elementler ushın unamsız bahalar ; 2) pediatrning qadaǵalawını talap etetuǵın áhmiyetsiz iyiwler - 3-7 sorawlarǵa unamlı juwaplar menen; 3) ortoped yamasa vertebrolog tárepinen qosımsha tekseriw hám davolanishni talap etetuǵın sezilerli iyiwler - 5 sorawǵa unamlı juwaplar (1, 2, 8, 9, 10 ).

Suyeklerdi sıypalap kóriw medicinalıq emlew bolıp tabıladı. Bul jańa tuwǵan bópelerde hám bópelerde suyeklerdiń yumshatilishini, fontanellar yamasa bas súyekiniń jiklerin anıqlawǵa qaratılǵan. Sonıń menen birge, ekstremitalarning qabırǵaları hám suyekleri paypaslanadi, buwınlar tekseriledi hám olardıń forması, kólemi hám háreketler sheńberindegi ózgerisler tiykarında ol yamasa bul patologiyaga baha beriledi. Eger kerek bolsa, rentgen tekseriwi buyuriladi. Bul suyekler, bo'g'imlarning isiw-distrofik ózgerislerine shubha menen ámelge asırıladı ; suyek o'smalari menen, suyek (biologiyalıq ) yoshni anıqlaw ushın, osteoporoz, suyeklerdi yumshatish menen birge keletuǵın keselliklerdi anıqlawda. Laboratoriya usılları skelet sistemasınıń keselliklerin kesellikti anıqlawlawda da qollanıladı : olar qan hám sidikde Ca, P, gidroksidi fosfataza dárejesin anıqlaydı.

Tisler

Balalarda birinshi tisler sút tisleri. Olar belgili bir izbe-izlilikde ılaqtırıwadı.

Sút tisleriniń bir jutım qáliplesiwi úlken áhmiyetke iye. Ol 2, 5-3, 5 jıl dawamında qáliplesken hám tómendegi pozitsiyalar menen xarakteristikalanadı :

1) tisler arasındaǵı kishi boslıqlar ;

2) tıs kiyimi joq ekenligi;

3) joqarı hám tómengi tıs gewekleriniń distal ústleri birdey frontal tegislikde jaylasqan ;

4) joqarı incisorlar tómengi incislarni bir az qoplaganida, ortogatik bir jutım.

Tıs rawajlanıwınıń keyingi dáwiri 3, 5-6 yoshdan baslanadı. Bul waqıtta interdental jarıqlar (diastema) payda boladı - kesma yamasa tremas - basqa tisler arasında. Tisler qashannan berli joq etińmoqda, tómengi hám joqarı bólim bir-birine uyqas kelmeydi. Ortognastik bir jutım tuwrı sızıqqa ótedi. Tislerdiń sutli ısırığı taǵamdı shaynaw qábiletin qáliplestiriw hám sóylewlıqdı rawajlandırıwdıń ushın úlken áhmiyetke iye.

Alınatuǵın tislew dáwiri mudamǵı tislerdiń payda bolıwı menen baslanadı, usınıń menen birge sút tisleri da saqlanıp qaladı. Birinshi mudamǵı tisler 5 jasında püskürür - bul birinshi molarlar. Keyin sút suti mudamǵı túrde túsedi hám mudamǵı tisler payda boladı. 11 jılǵa kelip, ekinshi molarlar otilib shıǵadı. Úshinshi molarlar (" donolik" tisleri) 17-20 yoshda, geyde bolsa keyinirek payda boladı. Mudamǵı tisler sanını anıqlaw ushın tómendegi formuladan paydalanıń.

X \u003d 4n - 20, bul erda n - balanıń jası, jılları.

Hár qanday yoshdagi balalarda kóbinese tıs keselligi belgilengenler etiledi - karies, ol jaǵdayda tıs dúzilisi az-azdan joq etiledi. Usınıń sebepinen, kariesning aldın alıw bala tárbiyasıda bólek orın tutadı.

Sol munasábet menen ratsional awqatlanıw hám emizish printsplarına ámel qılıw za’ru’rli bolıp tabıladı. Tıs keselliklerin aldın alıw quralı retinde azıq-túlik quramındaǵı ftoridning muǵdarı bólek áhmiyetke iye. Balalar tislerin ftorid bolmaǵan profilaktikalıq pastalari menen sabınlaǵıshlashlari kerek, biraq olar taǵamlar quramında bolıwı kerek. Ftoridga qosımsha túrde, bala da kaltsiyga záriw.

Jaqsı awqatlanıw quramında organik as sińiriw bolatuǵın uglevodlar bolıwı kerek. Ekinshisi awız boslig'ining normal florasining ósiwine unamlı tásir kórsetedi. Tislerdiń tuwrı rawajlanıwı ushın kariyesning aldın alıw ushın kraxmal, glikogen, disakaridlar, glyukoza bolǵan dieta zárúr. Perzentingizga taǵamdı tuwrı shaynawdı úyretiw júdá za’ru’rli bolıp tabıladı. Taǵamdan keyin og'zingizni juwıwıńız hám tislerińizdi macun menen juwıwıńız kerek, kúnine keminde eki ret - keshte hám azanda.

Tuwılıw waqtıdaǵı bas súyeki keń xaftaga hám biriktiruvchi toqıma qatlamları járdeminde baylanısqan kóplegen suyekler menen ańlatpalanadı. Suyek suyekleri arasındaǵı jikler (supurilgan, taj, oksipital) payda bolmaydı hám turmıstıń 3-4 ayından baslap yopila baslaydı. Suyeklerdiń shetleri tegis, tisler tek bala ómirinń 3-jılıda qáliplesedi. Bas súyeki suyekleri arasındaǵı jiklerdiń qáliplesiwi omiriniń 3-5 jılıǵa shekem tawsıladı. 20 -30 jıldan keyin tigiw ósiwi baslanadı.

Jańa tuwǵan bópeniń bas súyekiniń fonontalari

Jańa tuwǵan bópeniń bas súyekiniń ayriqsha ayrıqshalıqı sonda, fontanellalar (bas súyekiniń ossifikatsiyalangan membranali bólimleri) bar ekenligi sebepli bas súyeki júdá mayısqaq bolıp, homila bası tuwılıw kanalı arqalı ótiwi waqtıda forması ózgeriwi múmkin.

Úlken fontanel koronar hám sagittal jiklerdiń kesilispesinde jaylasqan. Onıń ólshemleri suyeklerdiń qırları ortasında o'lchanganda 1, 5x2 sm den 3x3 sm ge shekem. Úlken fontanel ádetde 1-1, 5 yoshga kelip jabıladı (endi turmıstıń 9 -10 -aylarında ).

Kishkene fontanel oksipital hám parietal suyekler arasında jaylasqan bolıp, tuwılıw waqıtıǵa kelip ol saw 3/4 jas balalarda jabıladı, qalǵan bóleginde turmıstıń 1-2-sheshe aqırıǵa kelip jabıladı.

Tolıq múddetli bópelerde lateral fontanellalar (aldınǵı sfenoid hám posterior mastoid) tuwılıw waqtıda jabıladı.

Jańa tuwǵan bópeniń bas súyeki dúzilisi

Bas súyekiniń mıy bólegi betke qaraǵanda ádewir ulken (jańa tuwǵan bópede 8 ret, úlken yoshlilarda bolsa tek 2 ret). Jańa tuwǵan bópeniń orbitalari keń, frontal suyek eki yarımdan ibarat, super suyek qamarları ańlatpa etilmegen, frontal sinus qáliplespegen. Jag 'rivojlanmagan, tómengi jaq eki yarmdan ibarat.

Bas súyeki 7 jasqa shekem tez o'sadi. Turmıstıń birinshi jılıda Boshsuyagi kóleminiń tez hám bir tegis ósiwi gúzetiledi, suyeklerdiń qalıńlıǵı 3 teńdey ko'payadi, bas súyeki suyeklarining dúzilisi qáliplesedi. 1 yoshdan 3 jasqa shekem ossifikatsiya noqatları birlesedi, xaftaga túsetuǵın toqıma az-azdan suyek menen almastırıladı. 12 jasında tómengi jag'ning eki yarımı birge o'sadi, 2-3 yoshda mastikator bulshıq etlerdiń kusheytiwi hám sút tisleriniń shıǵarılıwı tugashi menen júz súyeki o'sadi. 3 yoshdan 7 jasqa shekem bas súyeki eń aktiv o'sadi hám 7 yoshga kelip onıń ósiwi tiykarınan tawsıladı. 7-13 jasında bas súyeki ástelew hám bir tegisde o'sadi. Bul waqıtta bas súyeki suyeklarining individual bólimleriniń sintezi tawsıladı. 13-20 yoshda, tiykarınan, bas súyekiniń júz bólegi o'sadi, jınıslıq parqlar payda boladı. Suyeklerdiń qalıńlashishi hám pnevmatizatsiyasi júz boladı, bul olardıń massasınıń tómenlewine alıp keledi.

Bópe omırtqa tekshesi

Jańa tuwǵan bópedegi arqa mıy uzınlıǵı onıń deneiniń uzınlıǵınń 40 payızın skólkemlestiredi hám turmıstıń dáslepki 2 jılıda eki ese ko'payadi. Usınıń menen birge, omırtqa tekshesiniń hár qıylı bólimleri tegis emes o'sadi, sol sebepli turmıstıń birinshi jılıda lomber region eń tez o'sadi, koksitsial eń áste.

Jańa tuwǵan bópelerde omırtqalı deneler, sonıń menen birge, kese hám o'murtqa processler salıstırǵanda kem rawajlanǵan, intervertebral disklar úlkenlerge qaraǵanda talay qalıńlaw, olar qan menen jaqsılaw támiyinlengen.

Jańa tuwǵan bópeniń omırtqa tekshesi mayin ayqulaq formasında, old tárepinde atlar tartıp júretuǵın tramvayv bar. Fiziologikalıq búrmeler tek 3-4 oydan baslap qáliplese baslaydı. Servikal lordoz bala basını ustap turıwdı baslaǵanınan keyin qáliplesedi. Kishkentay otırıwdı baslaǵanda (5-6 ay), tós qápesi payda boladı. Lomber lordoz, bala o'tira baslaǵanında, 6 -7 oydan keyin qáliplese baslaydı hám 9 -12 oydan keyin, bala turıp, júriwdi baslaǵanda kúshayadi. Usınıń menen birge, sakral kifoz kompensatsion formada qáliplesedi. Omırtqa tekshesiniń iymeyiwi 5-6 jıl ishinde anıq kórinip turadı. Servikal lordoz hám torakal kifozning sońǵı qáliplesiwi 7 yoshga, lomber lordozga bolsa jası tolıw yoshiga shekem eriwiladi. Bükülmeler sebepli, arqa mıy elastikligi artadı, júriw, shabıw hám taǵı basqalarda qaltıratpa hám qaltıratpa yumshayd.

Arqa mıy qáliplesiwiniń tamamlanmaganligi hám omırtqa tekshesin tikleytuǵın bulshıq etlerdiń tómen rawajlanıwı sebepli balalarda omırtqa tekshesiniń patologikalıq iymeyiwi (mısalı, skolioz) hám duruş aynıwı ańsat keshedi.

Balanıń ko'kragi

Jańa tuwǵan bópeniń ko'kragi konusning formasına iye, onıń anteroposterior kólemi keseine qaraǵanda úlkenlew bolıp tabıladı. Qabırǵalar omırtqa tekshesinen derlik gorizontal jaǵdayda jaylasqan. Tós qápesi maksimal yosh ornıda.

Jas balalardaǵı qabırǵalar jumsaq, mayısqaq, ańsatǵana egilib, basılǵanda báhár. Yosh oyıqlıǵı, tiykarınan, diafragmanıń ekskursiyalari menen támiyinlenedi, nápes alıw qıyın bolǵan waqıtta biriktiriladigan jay qaytarib alınadı hám waqtınsha yamasa mudamǵı Xarrison truba payda etadı.

Bala júriwdi baslaǵanda, sternum pasayadi hám qabırǵalar az-azdan beyim poziciyanı iyeleydi. 3 yoshga kelip, tós qápesiniń anteroposterior hám kese ólshemleri salıstırıwlanadı, qabırǵalardıń iymeyiw múyeshi asadı hám shette nápes alıw nátiyjeli boladı.

Mektep yoshiga kelip, tós qápesi tegislenedi, fizika túrine qaray, onıń ush formasından biri qáliplese baslaydı : konusning, tegis yamasa cilindrsimon. 12 yoshga kelip, tós maksimal ekspiratuar jaǵdayıǵa ótedi. Tek 17-20 yoshga kelip tós qápesi óziniń sońǵı formasını aladı.

Boladagi tos suyekleri

Jas balalardaǵı tos suyekleri salıstırǵanda kishi bolıp tabıladı. Aborttan keyin forması huniga qusaydı. Aborttan aldınǵı 6 jıl ishinde tos suyekleri eń qızǵın tárzde o'sadi, qızlarda bolsa, jası tolıw dáwirinde. Aborttan keyin forması hám kóleminiń ózgeriwi dene salmaǵı, qarın boslig'i shólkemleri, bulshıq etler hám jınıslıq gormonlar tásiri astında júz boladı. Ul balalar hám qız balalarda tos formasındaǵı parq 9 yoshdan keyin sezilerli boladı : ul balalarda tos qızlarǵa qaraǵanda bálentlew hám torroq.

12-14 jasqa shekem tos súyeki xaftaga baylanısqan 3 bólek suyekten ibarat bolıp, olardıń sintezlangan deneleri atsetabulumni skólkemlestiredi. Jańa tuwǵan bópedegi asetabulum oval bolıp tabıladı, onıń oyıqlıǵı úlkenlerge qaraǵanda talay tómen, bunıń nátiyjesinde femur basınıń úlken bólegi onıń sırtında jaylasqan. Birge kapsula jińishke, siyatik-femoral ligament payda bolmaydı. Az-azdan tos súyeki qalıńlashishi hám atsetabulumning shetleri qáliplesiwi menen, femur bası qospa boslıqqa tereńrek kiredi.

Balalarda ayaq-qol

Jańa tuwǵan bópelerde ayaq-qol salıstırǵanda qısqa. Keyinirek, tómengi ekstremitalar tezirek o'sadi hám joqarı bólimlerge qaraǵanda uzunroq boladı. Tómengi ekstremitalarning eń joqarı ósiw páti 1215 yoshdagi ul balalarda, 13-14 yoshdagi qızlarda gúzetiledi.

Jańa tuwǵan bópe hám turmıstıń birinshi jılıdaǵı bolada ayaq tegis boladı. Tarsusning kese qosılıwınıń sızıǵı derlik tegis (úlkenlerde, S formasındaǵı ). Oyoqning artikulyar sirtlari, ligamentoz apparatları hám ayaq tamırları qáliplesiwi az-azdan, bala tik tura baslaǵanınan hám yura baslaǵanınan hám suyek suyekleri ossifikatsiyalanganidan keyin júz boladı.

Balalardaǵı tisler

Balalarda sút tisleri ádetde 5-7 aylıqtan baslap belgili bir izbe-izlilikde, jag'ning oń hám shep yarımıda birdey nomdagi tisler bir waqtıniń ózinde payda boladı. Tislerdi ótkeriw rejimi tómendegishe: 2 dane ishki tómengi hám 2 dane ishki joqarı incisorlar, keyininen 2 dane sırtqı joqarı hám 2 dane sırtqı tómengi incisorlar (jılıǵa 8 dane inkisorlar), 12-15 aylıq jaslarda - old molarlar (molarlar), 18-20 yoshda. ay - fanglar, 22-24 ay ishinde - arqa molar. Sonday etip, 2 yoshga kelip, bala 20 ta baslanǵısh tislerge iye. Bargli tislerdiń tuwrı sanını shamalıq anıqlaw ushın siz tómendegi formuladan paydalanıwıńız múmkin.

bul erda: X - sút tisleriniń sanı ; n - aylardaǵı balanıń jası.

Baslanǵısh tislerdi mudamǵı menen almastırıw

Baslanǵısh tislerdi mudamǵı tislerge almastırıw dáwiri alınatuǵın tislew dáwiri dep ataladı. Sút joǵalganidan 3-4 ay ótkennen, mudamǵı tıs payda boladı. Balalarda da sút, da mudamǵı tislewdiń payda bolıwı balanıń biologiyalıq kámalıge (tıs yoshiga) sáykes keledi.

Birinshi dáwirde (tıs tishidan 3-3, 5 jasqa shekem) tisler bir-birine jaqın turadı, tislew ortogatik bolıp tabıladı (joqarı tisler tómengi úshten birin qoplaydi), tómengi jag 'yetarlicha rawajlanbaǵanlıǵı sebepli tıs kiyimi joq.

Ekinshi dáwirde (3 yoshdan 6 jasqa shekem) tislew tegislenedi, bargli tisler arasındaǵı fiziologikalıq boslıqlar payda boladı (mudamǵı, keńlew tislerdi shıǵarıwǵa tayınlıq retinde) hám olardıń aşınması.

Mudamǵı tisler ushın baslanǵısh tislerdiń ózgeriwi 5 yoshdan baslanadı. Mudamǵı tislerdi tislew rejimi ádetde tómendegishe: 5 yoshdan 7 jasqa shekem birinshi molarlar (úlken molar) otilib shıǵadı, 7 - 8 yoshda - ishki tirsekler, 8 - 9 yoshda - sırtqı jarıqlar, 10 - 11 jasında - aldınǵı prolyumlar, 11 yoshda.- 12 yoshda - arqa mıy hám pángeler, 10 -14 jas ekinshi molar, 18-25 jas - donish tisleri (bolmaytuǵını múmkin). Mudamǵı tisler sanını ortasha esaplaw ushın siz tómendegi formuladan paydalanıwıńız múmkin.

bul erda: X - mudamǵı tislerdiń sanı, n - bul balanıń jası.

Tıs awriwi belgileri

Birpara balalarda tıs góshi ısıtpa, uyqısızlıq, diareya hám basqalar menen birge bolıwı múmkin. Balalarda da sút, da mudamǵı tislew balanıń biologiyalıq etukligining za’ru’rli kórsetkishi bolıp tabıladı. Mudamǵı okklyuziya ádetde ortogatik yamasa tuwrıdan-tuwrı bolıwı kerek.

Qosimshalar:

Paydalanilg’an a’debiyatlar ha’m saytlar:

https://mv-wedding.ru/

http://library.ziyonet.uz

http://library.tma.uz

T. A. Daminov, O. S. Mahmudov, bolalar kalalliklari propedevtikasi