L. Mijozning kreditga layoqatliligi tushunchasi

Uchinchi guruh likvid mablag‘lariga tez sotiladigan tovarmoddiy qimmatliklarining zaxiralari bo‘yicha talablari kiradi:

• 
  ishlab-chiqarish zaxiralari va kelgusi davr xarajatlari (120-q);
  
• 
  tugallanmagan ishlab chiqarish (130-q);
  
• 
  tayyor mahsulot (140-q);
  
• 
  tovarlar (150-q);
  
• 
  boshqa zaxiralar va xarajatlar.
  

Qisqa muddatli majburiyatlarni aniqlashda:
a) o‘zgartirishlar kiritmasdan quyidagi ko‘rsatkichlar olinadi:

• 
  qisqa muddatli qarzlar (420-q);
  
• 
  qisqa muddatli kreditlar (430-q);
  
• 
  buyurtmachilardan tushgan avanslar (440-q).
  

Kreditorlar:

• 
  mol yetkazib beruvchilar oldidagi qarzlar (450-q);
  
• 
  budjetga qarzlar (460-q);
  
• 
  ish haqi bo‘yicha qarzlar (470-q);
  
• 
  ijtimoiy sug‘urta va ta’minot bo‘yicha qarz (480-q);
  
• 
  mulk va shaxsiy sug‘urtalash bo‘yicha qarz (490-q);
  
• 
  budjetdan tashqari to‘lovlar bo‘yicha qarz (500-q);
  
• 
  sho‘ba korxonalar bo‘yicha qarzlar (510-q);– uyushma korxonalar bo‘yicha qarzlar (520-q); – boshqa kreditorlar (530-q).
  

b) o‘zgartirishlar kiritilib quyidagi ko‘rsatkichlar olinadi (yaqin uch oy muddatga):
– uzoq muddatli qarzlar (400-q); – uzoq muddatli kreditlar (410-q).
Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda pul mablag‘lari =170+180+190 balans qatorlari.
Tez sotiladigan talablar =200+220+230+240+250+260+270 + +280+290 balans qatorlari.
Tez sotiladigan zaxiralar =120+140+150 balans qatorlari.
Qisqa muddatli majburiyatlar = 420+430+440+450+460 + 470 + + 480 + 490 + 500 + 510 + 530 + (400 + 410 o‘zgartirishlar bilan) ba lans qatorlari.
Uchinchi guruh likvid mablaglarini tahlil qilganda, tovar-moddiy boyliklarning haqiqatda ishlab chiqarish uchun za rurligi ga e’tibor berish lozim. Kreditga layoqatlilik ko‘rsatk ichlarini hisobga olganda aylanma aktivlar tarkibiga:

• 
  korxona omborida turib qolgan, ishlab chiqarish uchun zarur bo‘lmagan tovar-moddiy boyliklari;
  
• 
  ishlab chiqarishdan olib tashlangan tovarlar;
  
• 
  talab bo‘lmagan, sifatsiz tovar-boyliklar;
  
• 
  qiyin sotiladigan tovarlar va boshqalar qo‘shilmasligi kerak.
  

Agar mijozning likvid aktivlari uning qisqa muddatli majburiyatlaridan ikki barobar va undan ortiq, bo‘lsa, mijoz moliyaviy jihatdan barqaror hisoblanadi.
Mijoz balansi va boshqa moliyaviy hujjatlarga asosan kreditga layoqatlilik ko‘rsatkichlari aniqlanadi.
Likvidlilik koeffi tsiyenti (Kl) quyidagicha hisoblanadi:
1- va 2-guruh likvid mablag4lari
Kl = .
qisqa muddatli qarz majburiyatlari