Лаборатория иши №1

Kimyo-texnologik jarayonlar muvozanati. 
Ma’lumki, hom ashyoni tashkil qiluvchi moddlar qatori, mahsulotni tashkil 
etuvchi moddalar ham o‘zaro reaksiyaga kirishishi mumkin, ya’ni bir vaqtning 
O‘zida to‘g‘ri va teskari reaksiyalar ketishi mimkin va ular tezliklari teng 
bO‘lgan vaqtda kimyoviy muvozanatdagi erishini va u moddalar 
konsentratsiyasi, harorati va bosimi doimiy bo‘landa – o‘zgarmasdir.
Massalar ta’siri qonuniga muvofiq: 
mA + nB pC + qD bo‘lsa,to‘g‘ri reaksiya tezligi: 
V
1
= K
1
[A]
m
[B]
n
Teskari reaksiya tezligi: 
V
2
= K
2
[C]
p
[D]
q
Muvozanat sharoitida: V
2
= V
1
K
2
[C]
p
[D]
q
= K
1
[A]
m
[B]
n
K
1
va К
2
- tezlik konstantalari, К – muvozanat konstantasi va u haroratga 
bog‘liqdir. 
Vant-Goff tenglamasiga muvofiq muvozanat konstantasi: haroratga 
quyidagicha bog‘liqdir: 
2
ln
RT
q
dT
K
d
p
MK

К
мк
- muvozanat konstantasi; Т – 
0
К harorat; q
p
- reaksiyani issiqlik effekti 
va uni Tga nisbatan tenglamasi Kirx-Goff tenglamadan topiladi. 12 mol modda 
uchun q
p
= C
p
*ΔT; C
p
= f(T); q
p
= f(T) 
Vant-Goff tenglamasi integrallab: 
lnK
MK
= f(T) topiladi; Bu yerda integral doimiysi, К
мк
- har xil ifodalanishi 
mumkin: 

---

59 
К
мк
- 
;
]
[
]
[
]
[
]
[
n
P
P
P
P
B
m
B
q
d
p
c
К
с
= 
;
]
[
]
[
]
[
]
[
N
B
m
A
q
D
p
c
C
C
C
C
ΔN = [q + p]-[m+n]; 
K
N
= 
;
]
[
]
[
]
[
]
[
n
B
m
A
q
d
p
c
N
N
N
N
K
MK
= P*K
N