Лаборатория иши №1

NAZORAT SAVOLLARI 
1.Qanday jarayon eterifikatsiya deb ataladi? 
2.Qanday murakkab efirlardan inson oziq-ovqat sifatida foydalanadi? 

---

29 
3.Sirka kislotasining butil spirti bilan eterifikatsiyasida qanday katalizator 
ishlatiladi? 
4.Reaksiya tenglamasi? 
5.Efirning nazariy chiqishi qanday hisoblanadi? 
ADABIYOTLAR 
1. Мухленов И.П. Практикум по общей химический технологии. М. Выщ. 
школа.1973. 
2.Вольфкович С.И. Общая химическая технология М.Л.Госхимиздательство. 
1963. 
3.Фейхсфель В.О. Рубан В.Л. Лабораторный практикум по технологии 
основного органического синтеза М:Л. Химия. 1966. 
Laboratoriya ishi №9. 
GIPS ASOSIDA BOG‘LOVCHI MAXSULOTLAR OLISH 

Ishdan maqsad: Mineral o‘g‘itlar chiqigndisi bulgan fosfogipsdan bog‘lovchi 

mahsulotlar olish texnologiyasi jarayonini o‘rganish. 
 
Tajriba utkazish uchun kerakli buyumlar, jihozlar va reaktivlar. 
1.Quritish shkafi. 
2.Chinni xovoncha. 
3.№008 elak. 
4.Qozoncha yoki tovacha. 
5.Qumli laboratoriya xammomi. 
6.Elektr plitkasi yoki gaz gorelkasi. 
7.Metall gilzali termometr. 
 
Ishni bajarish tartibi 
Laboratoriya sharoitida mineral o‘g‘itlar chiqindisi bo‘lgan fosfogipsdan 
bog‘lovgi maxsulot – qurilish gipsi olish uchun oldindan quritish shkafida biroz 
quritib olingan fosfogipsni laboratoriya tegirmonida yoki chinni xovonchada 
GOST 125-70 talablariga mos keladigan darajagacha maydalanadi. Sungra №008 
elakdan 15% qoldiq qolguncha utkaziladi. Sungra quritish shkafiga joylashtirilib 
50-95
0
С xaroratda 2-3 soat davomida muntazam aralashtirilib turgan holda
quritiladi. Quritish vazni doimiy holga kelguncha davom ettiriladi. Quritish 
natijasida fosfogips gigroskopik namlikdan quritiladi va bog‘langan suv miqdorini 
aniqlaymiz. Nazariy jixatdan, bog‘langan suv 20,93% ni tashkil qiladi, bu esa o‘z 
navbatida ikki molekula suvga to‘g‘ri keladi. Amalda turli aralashmalar mavjud 
bo‘lganligi sababli bog‘langan bog‘langan suv miqdori nisbatan kam bo‘ladi. 
Yaxshilab maydalangan va quritilgan fosfogips gaz yoki elektr plitkasi 
yordamida qizdiriladigan qozoncha (tovacha) ga, solib qumli laboratoriya 
hammomiga joylashtiriladi va asta sekin qizdirib pishiriladi. 
Pishirish davomida fosfogips kukuni xarorati termometr yordamida ulchab 
turiladi. Termometr metall gilzaga urnatilib, uning yordamida fosfogips tez-tez 
aralashtirib turiladi. 

---

30 
Shunday qilib gilzadagi termometr bir vaqtda aralashtiruvchi va xaroratni 
ulchovchi vazifasini bajaradi. 
Pishirish davrida xarorat 150-160
0
С dan oshib ketmasligiga e’tibor berish 
kerak. Buning uchun gorelka alangasini uzgartirib turiladi yoki elektr plitkasi vaqti 
– vaqti bilan uchirib – yoqilib turiladi. (xarorat avtotransformator yerdamida elektr 
plitkaga tegishli kuchlanish berish bilan boshqarib turilsa xam buladi ). Pishirish 2 
soat davom etadi. Sungra bog‘langan (gidrat) suvni aniqlanadi. Nazariy jihatddan 
bog‘langan suv 6,21% bulishi kerak.