Лаборатория иши №1

 ELEKTROLITIK USULDA NIKEL QOPLAMASINI HOSIL QILISH 
Ishning maqsadi. Po‘lat plastinka sirtini nikel qatlami bilan qoplash orqali 
uning korroziyaga chidamliligini oshirish. 
Kerakli asbob va reaktivlar 
1. 1-3 l sig‘imli shisha elektrolizer.
2. 8-10 Om li reostat.
3. 5-8 A ampermetr va 5-10 V li voltmetr.
4. 10 V li akkumulyatorli batareya yoki o‘zgaruvchan tokni o‘zgarmas tokka 
aylantiruvchi asbob.
5. Po‘lat va nikel elektrodlar. 
6. Nikel sulfat, xrom (III)- oksid (yoki alyuminiy oksid), kalsiy gidroksid 
(yoki natriy gidroksid), 3-5 % -li sulfat kislota eritmasi va nikellovchi vannaga 
kerakli boshqa reaktivlar (nikellash uchun kerakli elektrolit tarkibi, g/l hisobida: 
nikel sulfat 150-200; natriy sulfat -70; magniy sulfat -10; borat kislota-30; natriy 
xlorid. 
Ishning bajarilishi 
Nikellashda quyidagi ishlar bajariladi: metall yoki qotishma sirti nikellashga 
tayyorlanadi, nikellanadi va nikel qoplamaga saykal beriladi (yaltiratiladi ). 
Tajriba uchun bir tomonidan kichkina teshik ochilgan to‘g‘ri burchakli 
(umumiy yuzasi 10-15 sm
2
bo‘lgan) temir plastinka ishlatish qulaydir. 
Temirli yoki misli katod. 
Plastinka yuzasi shtangensirkul yoki lineyka yordamida o‘lchanib, 
hisoblanadi. Plastinka sirti jilvir qog‘oz bilan tozalanadi. Plastinka sirtida bir 
xildagi yaltiroq qoplama hosil qilish uchun, plastinka sirti xrom (III) oksid yoki 
alyuminiy oksid yordamida pardozlanadi, kalsiy gidroksid yoki natriy gidroksid 

---

41 
eritmasi bilan artiladi (bu paytda plastinkani pinset bilan ushlanadi) va disterlangan 
suv bilan yuviladi. Shundan so‘ng plastinka sulfat kislotasining 3-5 % li eritmasiga 
solib qo‘yiladi, yana suv bilan yuviladi va nikellash vannasiga solinadi.
Temirni sulfat kislotasi bilan tozalanganda uning kristall strukturasi ochiladi, 
natijada koplamaning temir bilan tutashishi yaxshilanadi.
Plastinka yuzasini nikellash usuli bilan koplamalash 0,005-0,01 A/sm
2 
tok 
zichligida 10 min davom ettiriladi. 
Elektrodlarga beriladigan kuchlanish elektrolit karshiligi va elektrodlar 
orasidagi masofaga boglik. Nikellashda ampermetr kursatkichiga axamiyat berish 
kerak, chunki tok kuchining yukoridagi kursatkichdan ortib ketishi koplamalash 
sifatining yomonlashishiga olib keladi. Tok kuchi reostat bilan muvofiklashtiriladi. 
Nikellashdan sung tok manbai uziladi, plastinka disterlangan suv bilan yuviladi va 
plastinka pardozlanadi.