Labоratоriya ishi 10 yarim o‘TKAZGICHLAR VA yarim o‘tkazgichli asboblar bilan ishlashni o’rganish

O’lchashlar 
1. 112-rasmda ko’rsatilgan sxema bo’yicha elektr zanjir yig’iladi. Yig’ilgan 
zanjirning to’g’ri ekanligiga ishonch hosil qilingach, K
t
 kalitni ulab plastinkaning 
A va C qarama-qarshi sirtlarida hosil bo’lgan potensiallar farqi galvanometrdan 
kuzatiladi. 
2. K
2
 kalitni ulash bilan elektromagnit cho’lg’amlariga kuch-lanish berishdan oldin 
potensiometr dastasi yordamida eng kichik qiymatli kuchlanish olinadi. 
3. K
2
kalitni ulab, galvanometrning ko’rsatishi kuzatiladi va g’altak uchlaridagi 
kuchlanish yozib olinadi. 

---

4. Potensiometr jilgichining vaziyatini o’zgartirish bilan galva-nometr strelkasining 
har bir birlik shkalaga og’ishi uchun g’altak sim o’ramJari uchiga beriladigan 
kuchlanish qiymatlari belgilab boriladi. 
5. Tajribani galvanometr strelkasi eng katta og’ishi mumkin bo’lgan chegaragacha 
davom ettirib, strelka yana dastlabki qiymatiga qaytguncha tajriba takrorlanadi va 
U=f(a) funksiya grafigi chiziladi. 
6. K
2
kalitni uzib, elektromagnit (g’altak) uramlari uchiga beriladigan kuchlanish 
qutblari o’zgartiriladi va kuchlanishning bu qiymati shartli ravishda manfiy deb 
olinadi (tok kuchi yo’na-lishining o’zgarishi bilan magnit maydon qutblari ham 
o’zgaradi). 
7. K
2
 kalitni ulab, 5- band bajariladi va olingan natijalardan birinchi masshtab 
saqlangan holda grafik chizilsa, awalgi grafikka simmetrik bo’lgan grafik hosil 
bo’ladi.
8. f potensiallar farqini, tok kuchini va jadvaldan olingan birlik hajmdagi n
0
 
zaryadli zarralar sonini bilgan holda Xoll koeffitsienti (k) hisoblanadi. 
9. Berilgan o’tkazgich uchun Xoll koeffitsienti o’zgarmas ekanligidan, Acp =/ — 
funksiya grafigi to’g’ri chiziqli qonun bo’yicha \ b ) 
o’zgarishi tekshirib ko’riladi. 
10. Tajriba berilgan barcha o’tkazgichlar uchun 3—4 marta bajarilib, o’lchash va 
hisoblash natijalari jadvalga yoziladi. Absolut, nisbiy va o’rtacha kvadratik 
xatoliklar hisoblab topiladi. 
Savollar 
1 . Magnit maydonning zaryadli zarralarga ta'siri nimadan iborat? 
2. 
Lorens kuchi nima? 
3. 
Xoll effekti nima? 
4. 
Xoll doimiysi qanday fizik kattaliklarga bog’liq?