Laboratoriya ishi №2 jismning parabola bo’ylab qiladigan harakatini o’rganish. Ishning maqsadi

LABORATORIYA ISHI №2

JISMNING PARABOLA BO’YLAB QILADIGAN HARAKATINI O’RGANISH.

Ishning maqsadi: Kinematika qonunlarini o’rganish.

Kerakli asbob va materiallar: Metall sharcha, o’lchov tasmasi, shtativ, sharchaning harakati uchun nov, faner taxta, kopirovka qog’oz, oq qog’oz va knopkalar.

I.Qisqacha nazariy tushunchalar

Sharcha qiya tekislikda gorizontal ravishda otilgan bo’lsa bu holda sharcha harakatini X va Y koordinata o’qlariga nisbatan proeksiyalarini ko’rib chiqadigan bo’lsak, sharchani X o’qidagi proeksiyasi tekis harakatdan iborat bo’lib, Y o’qidagi proeksiyasi esa tekis tezlanuvchan harakatdan iborat bo’ladi.(1-rasm).

1-rasm.

Tekis xarakat uchun ifoda

x=t (1)

Bu yerda x koordinata o’qi X bo’yicha o’tilgan masofa,  - tekis harakat tezligi, t- harakat vaqti. Tekis tezlanuvchan harakat uchun.

(2)

Bu yerda y koordinata o’qi Y bo’yicha o’tilgan masofa, a-tezlanish. (1) va (2) ifodalardan t vaqtni yo’qotib, sharcha harakati traektoriyasining tenglamasini hosil qilamiz.

(3)

(3) ifoda parabola tenglamasidir. Shunday qilib, qiya tekislikda gorizontal ravishda otilgan sharcha parabola bo’ylab harakat qiladi.

Harakatlarning mustaqillik prinsipiga ko’ra, harakatni faqat Y o’qi bo’ylab ko’rib chiqaylik. Biror  vaqt ichida sharcha bosib o’tgan yo’l

(4)

bunda a-sharchaning tezlanishi. Oradan yana  vaqt o’tgach, sharcha

(5)

masofani bosib utadi. Bunda =a ekanligini hisobga olib, (5) ifodani quyidagicha yozish mumkin:

(6)

Keyingi  vaqt ichida sharcha y₃ –y₂ yo’lni bosib o’tadi:

(7)

₂₌₁+a = a + a=2 a ekanligini hisobga olib yozsak.

(8)

Teng vaqtlar ichida bosib o’tilgan yo’llarning ayirmasi esa o’zgarmas kattalikdir:

(y₂ –y₁)- (y₁ –y₀) = (y₃-y₂)- (y₂ –y₁) = ……= a² (9)