Laboratoriya ishi 2 Karbyuratorli dvigatellarning batareyali va kontakt tranzistorli o‘t oldirish tizimlari tuzilishi va ishlashini o‘rganish

8-rasm. Kontaktsiz 40.3706 rusumli datchik – taksimlagich

A - Xoll effektini tasvirlaydigan sxema; b- datchik taksiplagich; v-integral kuchaytirgich sxemasi.

1 - muftacha; 2- val; 3- moy kaytargich xalkasi; 4- muxofazalash salnik; 5- korpus; 6- vtulka; 7- podshipnik; 8- kuzgalmas plastina; 9- kistirma;10- kopkok; 11- rotor; 12- vint; 13- Xoll datchigi; 14- ekran; 15- ekran vtulkasi; 16- markazdan kochma rostlagich; 17- birlamchi zanjirga tok keltiradigan nukta; 18- vakuumli rostlagich.
Xoll datchigi 13 doimiy magnitdan, yarim utkazgich plastinadan va integral sxemadan iborat. YArim utkazgich plastina va magnit orasida turtta arikcha bulgan (silindrlar soniga karab) pulat disk 14 aylanadi. Ekranning arikchalari magnit va plastina orasidan utganida, plastinada Xoll effekti xosil buladi. EYUK e_x (8, v rasm) kupayadi va uning daragi (signali) datchikda mikrosxema tomonidan shakllanib undan keyin komutatorga “Vыx” daragi keltiriladi. 8…14V li kuchlanish ta’minoti komutatordan shtekker 17 ni uchta kontaktlarini bittasidan yuboriladi. SHtekker 17 kontaktini ikkinchisidan. Vыx daragi chikariladi, shitekkerni uchini kontakti massa bilan birlashtiriladi. Ekran 14 markazdan kochma rostlagich 16 ni vtulkasiga koltirilgan bulib buning natijasida tirsakli valning aylanishlar chastotasiga karab bir oz burilib (aylanib) yondirishni ilgarilanish burchagini uzgartiradi. Komutatorning asosiy vazifasi birlamchi zanjirdagi tok kuchini oshiradi va dvigatelni aylanishlar chastotasi uzgarishidan ka’tiy nazar ikkilamchi zanjirda yukori kuchlanish impulsini shakllantiradi. VAZ, IJ, ZAZ, Tiko, Damas avtomobillarida urnatiladigan komutatorlar asosi katta gibrid integral sxemali kilib tayyorlangan bulib unda keng plyonkali texnologiyasidan foydalaniladi va kismlarga ajratiladi.

Komutatorda urnatilgan yukori kuvvatli tranzistor induktiv yuklanishda amplitudasi 10A gacha tok olishga imkon beradi. Tranzistorni bazasi B ga boshkaruvchi tok keltiradi.