laboratoriya ishi Qozon agregatining issiqlik balansi va prinsipial sxemasi Ish vaqti soat Ishning maqsadi

4.2. Sxema tavsifi
П - shaklidagi tabiiy serkulyatsiya yopiq konturli bug‘ qozonining sxemasi ko‘rsatilgan. 4.1-rasm.
Suv tushrish trubalari 2 o‘txonadan tashqarida yoki o‘txonaning kamroq isiydigan zonasiga joylashtiriladi. Kollektor 3 va ko‘tarish trubalari 4 yuqori haroratlar zonasida bo‘ladi.
Ta’minlash suvi baraban bug‘ yig‘gich 1 dan tushrish trubalari orqali o‘tib, kollektorni va ko‘tarish trubalarini to‘ldiradi. Kollektor va ko‘tarish trubalari yuqori haroratlar zonasida bo‘lganligi uchun suv qaynaydi hosil bo‘lgan bug‘-suv aralashmasi zichligi kamligi sababli qozon barabaniga ko‘tariladi. Barabanda bug‘ suvdan ajraladi va bug‘ qizdirgichga yo‘naladi, suv esa yana truba 2 lar orqali kollektor 3 ga tushadi. Shunday qilib, qozonda suv va bug‘-suv aralashmasining tabiiy serkulyatsiyasi vujudga keladi. O‘ta qizigan bug‘ sistemadan iste’molchiga yuborilish sababli sistema zarur bo‘lganda yangi ta’minlash suvi bilan to‘lib turadi.

4.1 - rasm. Bug‘ qozonining prinspial sxemasi

1 - ko‘taruvchi gaz kanali; 2 - pastga tushirish quvurlari; 3 - bug‘lanishli isitish sirtlari; 4, 5 - suv ekonamayzer mos ravishda 1 va 2 bosqich; 6, 7 - havo isitgichi mos ravishda 1 va 2 bosqich; 8 - feston; 9, 10 – bug` qizdirgich mos ravishda 1 va 2 bosqich; 11 – baraban-bug` yig`gich; 12 - bug‘lanish yuzalarining pastki kollektorlari; 13 - yondirgichlar.

4.3. Qozonxonada suv va bug‘-suv aralashmasining harakatini tashkil etish

Qozonda suv va bug‘ -suv aralashmasining harakatini tashkil etish bug‘ qozonlarining samarali ishlashining muhim jihatlaridan biridir. Suv va bug‘-suv aralashmasining bug‘lanish tizimi orqali harakatlanishini tashkil etishga qarab, qozonlar tabiiy va majburiy serkulyatsiya bilan keladi. Qozonlarda suv harakatining prinspiyal sxemasi 4.2-rasmda ko‘rsatilgan. Tabiiy serkulyatsiyali qozonlarda suv va bug‘-suv aralashmasining harakati yopiq sxemada amalga oshiriladi; ajratuvchi baraban 3 - pastga tushirish quvurlari 2 - kollektor 4 - ko‘taruvchi quvurlar 1 - separatorli baraban 3. Tabiiy serkulyatsiya pastga tushadigan quvurlardagi suv zichligi va ko‘taruvchi quvurlardagi bug‘-suv aralashmasining farqi tufayli yuzaga keladi. Shu bilan birga, serkulyatsiya konturi bo‘ylab suvning bir o‘tishida u faqat qisman bug‘ga aylanadi. Tizimda vaqt birligida aylanayotgan suv massasining bir vaqtning o‘zida hosil bo‘lgan bug‘ massasiga nisbati serkulyatsiya karraliligi deyiladi. Tabiiy serkulyatsiyali qozonlarda serkulyatsiya karraliligi 15 dan 100 gacha oralig`da bo`ladi. Tabiiy serkulyatsiyaning afzalliklari bug‘lanish yuzalarida suv va bug‘-suv aralashmasining harakatlanishi uchun energiya xarajatlarining yo‘qligi va bug‘lanish jarayonida quvur devorining harorati avtomatik ravishda boshqariladi. Shu bilan birga, kamchiliklar ham mavjud – separatorli barabanning majburiy mavjudligi va qozonlarning hajmini oshirish va bug‘lanish qismining quvurlarida minimal mahalliy qarshilikni yaratish zarurati.

Ko‘p majburiy serkulyatsiyali qozon agregatlarida qozon bug‘lanish tizimida suv va bug‘-suv aralashmasini serkulyatsiyagan maxsus nasos 6 mavjud. Bunday suv harakati sxemasining serkulyatsiya nisbati 6 - 10. Bundan tashqari, serkulyatsiya nisbati 1 ga teng bo‘lgan bir martalik qozon agregatlari mavjud bo‘lib, ular qozonning isitish yuzasini tashkil etuvchi parallel ulangan quvurlar bilan jihozlangan.
Ta’minot nasosining 9 energiyasi tufayli suv suv ekonamayzer 7, bug‘lantiruvchi isitish yuzalari 5 va o‘ta qizdirgich 8 quvurlari orqali ketma-ket o‘tadi. Ushbu qozonlarda boshqa turdagi qozonlarga qaraganda ta’minot suvining sifatiga yuqori talablar qo‘yiladi, chunki qozondagi suvdan tuzlarni olib tashlash qiyin. Majburiy serkulyatsiyaning bir qator afzalliklari va kamchiliklari mavjud.

4.2 – rasm. Harakatning asosiy sxemalari qozonlarda ishlaydigan suyuqlik:

1 - ko‘taruvchi quvurlar; 2 - pastga tushirish quvurlari; 3 - baraban; 4 - kollektor;
5 - bug‘lanish tizimi; 6 - aylanma nasos; 7 - suv iqtisodchisi; 8 – bug` qizdirgich;
9 – ta’minot nasosi.

Majburiy serkulyatsiyaning afzalliklari:

- serkulyatsiya ko‘pligining past qiymati;
- mahalliy gidravlik qarshilikda hech qanday cheklov yo‘q, qozonlarni yanada ixcham qilish mumkin.
Majburiy serkulyatsiyaning kamchiliklari:
- suv va bug‘-suv aralashmasining bug‘lanishli isitish yuzalarida harakatlanishi paytida elektr energiyasining qo‘shimcha xarajatlari;
- bug‘lanish vaqtida quvur devorining haroratini avtomatik boshqarish yo‘q.

4.3. Issiqlik balansi bo‘yicha qozon agregatining F.I.Kni hisoblash ketma-ketligi

Ishda turli xil yoqilg‘i turlari uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri balans va teskari balans nuqtai nazaridan bug‘ qozonining F.I.Kni aniqlash kerak (4.1-jadvalda hisoblash uchun ma'lumotlar).

1. Qozon agregatining issiqlik balansi 1 kg qattiq yoki suyuq yoqilg‘iga yoki 1 m³ gazsimon yoqilg‘iga to‘g‘ri keladi.
Amaliy ish sharoitida issiqlik balansining kiruvchi qismi yoqilg‘ining yonishning quyi ish issiqligidan iborat:

Q_kiruvchi = , кЖ/м³,

2. Issiqlik balansining sarflash qismi hosil bo‘lgan bug‘ning issiqligini va qozon agregatidagi turli issiqlik yo‘qotishlarini o‘z ichiga oladi:
Q_sarf = Q_{foyd (1)} + Q_{chiqib (2)} + Q_{kimyo (3)} + Q_{mexan (4)} + Q_{izol (5)} + Q_{shlak (6)}, кЖ/м³,

bu yerda Q_foyd (1) bug‘ hosil qilish uchun sarflangan foydali issiqlik; Q_chiqib (2) - chiqindi gazlar bilan issiqlik yo‘qotilishi, tutun gazining harorati 120 - 180 ° C da 5 - 12% ni tashkil qiladi; Q_kimyo (3) - yonishning kimyoviy to‘la yonmaslikdagi issiqlik yo‘qotilishi, 0 - 2%; ularning kamayishi yonish haroratining oshishi va yonish komponentlarini aralashtirishning yaxshilanishi bilan mumkin; Q_mexan (4) - yonishning mexanik to‘la yonmaslikdagi issiqlik yo‘qotishlari (uglerod bo‘laklari shaklida): 2 - 3% (jarayonni yaxshi tashkil etgan holda) va 9 - 10% (qattiq yoqilg‘ining yonishi va yonish jarayonining yomon tashkil etilishi bilan); Q_izalat (5) – issiqlik izolyatsiya orqali issiqlik yo‘qotilishi (qozon devorlari orqali) - 1 - 2%; Q_shlak (6) - shlakning fizik issiqligi bilan issiqlik yo‘qotilishi, suyuq kulni tozalash o`txonalari uchun 1 - 2%, quruq kulni tozalash bilan 0,2 - 0,3%.

3. Qozon agregatining samaradorligi bug‘ hosil qilish va uni qizib ketish uchun ishlatiladigan issiqlik miqdorining qozon agregatiga berilgan yoqilg‘i bilan ta'minlangan issiqlik miqdoriga nisbati bo‘lgan foydali ishlash koeffitsienti (F.I.K) qiymati bilan baholanadi. Bizda mavjud bo‘lgan issiqlik balansidan
,

4. Qozonxonaning ishlashi va yoqilg‘i sarfini hisobga olgan holda, F.I.K nisbati bo‘yicha aniqlanadi:

,

bu yerda D - qozonning bug‘ unumdorligi, kg/sek; i_b.q, i_t.s - mos ravishda o‘ta qizigan bug‘ning entalpiyasi va ta’minot suvining entalpiyasi, kJ/kg; B – yoqilg‘i sarfi, m³/soat; - yoqilg‘ining quyi yonish issiqligi qiymati, kJ/m³.

5. Qizigan bug‘ning ma'lum bosim va harorati uchun suv bug‘ining is-diagrammasidan o‘ta qizigan bug‘ning entalpiyasi topiladi.
Ta’minot suv entalpiyasi quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:

bu yerda c_ts – ta’minot suvining issiqlik sig‘imi, kJ/(kg‧grad).

6. Qozon agregatining ish unumdorligini hisobga olgan holda (to‘g‘ridan-to‘g‘ri balans bo‘yicha) F.I.Kini hisoblash soatlik bug‘ ishlab chiqarish va yoqilg‘i sarfini to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘lchash yo‘li bilan aniqlash hisoblanadi. Issiqlik yo‘qotishlari ma'lum bo‘lsa, F.I.Kni teskari balans bilan ham aniqlash mumkin:
 = q₁ = 100– (q₂ + q₃ + q₄ + q₅ + q₆)

4.1-jadval

Laboratoriya ishining hisoblash qismi uchun dastlabki ma'lumotlar.

Yoqilg`i turi	Yoqilg‘i yonish issiqligi, МЖ/кг (МЖ/м^3)	Yoqilg`i sarfi, В, т/soat (м^3/soat)	Bug‘ unumdorligi, D, т/soat	Bug` bosimi, Рbq, МПа	Bug` harorati, tbq, ^оС	Ta’minot suvining harorati, tts, ^оС
Tabiiy gaz	33,8	4500	50	2,7	470	103
Аngren ko`miri	13,44	33	200	6,4	375	102
Маzut	38,6	4,6	50	3,9	290	101