Laboratoriya mashG`uloti №1 mavzu: laboratoriya ishlarini o`tkazish uchun texnika xavfsizlik qoidalari. Laboratoriya ishlarini bajarishda amal

---

LABORATORIYa MAShG`ULOTI №1
 
MAVZU: LABORATORIYA ISHLARINI O`TKAZISH UChUN TEXNIKA 
XAVFSIZLIK QOIDALARI. 

Laboratoriya ishlarini bajarishda amal 
 qilinadigan umumiy qoidalar 
1. Laboratoriya ishlarini bajarish uchun o`quv gruppasi 3-4 talabadan iborat 
birgadalarga bo`linadi. Brigadalar navbat bilan rejada ko`rsatilgan barcha ishlarni 
bajaradilar. Laboratoriya mashg`ulotlarini nazariy material o`rganilgandan so`ng 
boshlash maqsadga muvofiqdir.
2. Laboratoriyadagi 1-mashg`ulotda talabalar elektrotexnik qurilmalar bilan 
ishlashda amal qilinadigan xavfsizlik texnikasi qoidalari bilan tanishadilar. 
O`qituvchi tomonidan elektrotexnika laboratoriyasining ichki tartiblari bilan 
tanishtirilgach, so`ng har bir talaba, xavfsizlik texnikasidan “Yo`riqnoma” degan 
nazorat varaqasiga imzo qo`yadilar. 
3. Har bir laboratoriya ishini bajarishni boshlashdan oldin talaba savollar 
bo`yicha o`z bilimini tekshiradi. Agar qoniqarli baho olsagina talaba laboratoriya 
ishini bajarishga qo`yiladi 
4. Oraliq savollari bo`yicha qoniqarsiz baho olgan va laboratoriya 
mashg`ulotida bo`lmagan talabalar, qo`shimcha darslarda laboratoriya bajaradilar. 
Qo`shimcha darslarda ham, laboratoriya mashg`ulotini boshlashdan oldin umumiy 
tartib bilan topshiradilar. Agar qayta topshirishda ham oraliq natijasi qoniqarsiz 
baholansa, u holda talaba o`qituvchiga og`zaki topshiradi. 
5. Har bir talaba quyidagilarga e’tibor berishi kerak: 
a) qo`llanma bo`yicha laboratoriya ishi matnini puxta o`rganib chiqish; 
b) laboratoriya ishining elektr sxemasini chizib olish; 
v) bajariladigan laboratoriya ishiga tegishli nazariy ma’lumotlarini 
ko`rsatilgan adabiyotlardan o`rganib chiqish. 
6. Ishni bajarishdan oldin har bir talaba tegishli laboratoriya ishida 
qo`llaniladigan o`lchov asboblari bilan tanishib, ularning pasportida beriladigan 
kattaliklar bo`yicha jadval tuzadilar. Bu jadvalda asbobning nomi, nominal 
kattaliklari, sistemasi, aniqlik klassi, zavoddan chiqqan nomeri aniq ko`rsatiladi. 
O`lchov asboblari strelkalarining boshlang`ich holati nolda bo`lishini albatta 
tekshirish zarur. 
Asbob strelkasini nolga keltirish laborant yoki o`qituvchi ishtirokida 
bajarilishi lozim. 
7. Sxemani sodda, ulovchi o`tkazgich simlarini kesishgan joylarini kamroq, 
hamda tekshirish uchun qulay qilib yig`iladi. Birinchi navbatda tok zanjirlari 
yig`iladi, undan so`ng kuchlanish zanjirlari yig`iladi.
8. Sxemani albatta o`qituvchi yoki laborant tekshirishi shart. Sxemaning 
to`g`ri yig`ilganiga ishonch hosil qilingandan so`ng, laborant yoki o`qituvchi 
ishtirokida sxema tarmoqqa ulanadi yoki sxemaga kuchlanish beriladi. 

---

9. Laboratoriyada nihoyatda ehtiyotlik bilan ishlash zarur. Ishni bajarayotgan 
vaqtda xavfsizlik qoidalariga rioya qilinishiga e’tibor berish kerak. Zanjirga 
kuchlanish berilganda izolyatsiyasiz simlarga, klemmalarga qo`l bilan tegish qat’iy 
man qilinadi. Ayniqsa induktiv g`altaklari, kondensatorlari bo`lgan o`zgaruvchan 
tok zanjirlari bilan ishlashda juda ehtiyot bo`lish kerak, bunday zanjirlarda 
topshiriqni bajarish davomida rezonans hodisasi ro`y berishi mumkin. Bunday 
zanjirlardagi kuchlanish tarmoqdagi kuchlanishdan ancha katta bo`lishi mumkin.
10. Hamma o`lchash va hisoblashlar bajarilgach, olingan natijalar 
o`qituvchiga ko`rsatiladi, agar o`lchash va hisoblash natijalari to`g`ri va yetarli 
bo`lsa, ishni tugatish mumkin. Undan so`ng sxema tarmoqdan ajaratiladi va uni 
dastlabki holatga keltiriladi. LATR, RNO lar boshlang`ich holatga keltirilib 
qo`yiladi, simlar yaxshilab taxlanib o`z joylariga qo`yiladi. 
11. Har bir laboratoriya ishi bo`yicha talabalar hisobot tuzadilar. Hisobotni 
har bir talaba mustaqil, laboratoriyada ko`rsatilgan namunaga asosan tuzadi. 
Hisobot ko`k rangli ruchkada yoziladi, grafik va diagrammalar millimetrovkaga 
qalam yoki sterjin bilan lineyka va tsirkulь yordamida chiziladi. 
12. Hisobotda quyidagilar bo`lishi kerak: