Laboratoriya

50
10
20
20
53

---

lozimligini ko’rsatadi.
Demak, 10 qism 50% li erigan 20 qism 20% eritmadan olish kerak,yoki ulami 
1:2 massa nisbatda aralashtirish kerak.
Misol. 50 ml 10% li HC1 eritmasini tayyorlash uchun qancha millilitr 37,235 %- 
li (g= 1,19 g/sm3) HC1 eritmasi va suv kerak?
Yechish. Yuqorida keltirilgan aralashtirish qoidasiga binoan eritma va suvni 
qanday massalar nisbatida aralashtirish kerakligini topamiz. Suv ucbun birinchi 
ustunda nol yoziladi.
Demak, kislota eritmasi va suv massalari quyidagi nisbatda olinishi kerak: 10 : 
27,23
llovadagi jadvaldan 10% li HC1 eritmasini zichligi 1,049 g/sm3 ga tengligini 
topamiz. Tayyorlanishi lozim bo’lgan eritmaning massasi 50-1,049 = 52,45g.
Kimyoviy reaksiyalarni o’tkazishda berilgan massa ulushli eritm alarni
qo’llash
Misol. 500 sm3 20% li HC1 eritmasini (p=l,lg/sm3) to ’la neytrallash uchun 30% 
NaOH eritmasidan (p=I,33 g/sm3) qancha hajm qo’shish kerak?
Yechish. Neytrallash reaksiyasi asosida hisoblash qilamiz. Misolda berilgan 
miqdorlami formulalar ustiga yozamiz;
X sm3 30%, 500 sm3 20%
Agar reaksiyaga kirishayotgan va hosil bo’layotgan moddalar misol sharti 
bo’yicha m a’lum C% (molyar ulush) eritma xolida berilgan bo’lsa, reaksiya 
tenglamasiga muvofiq hisoblash kerak. Undan keyin zichlikni e’tiborga olib 
qo’shiladigan eritmani massasini hisoblash kerak.
Shunday qilib, eritmalarni tarkibi massa ulushida berilgan, demak eritmalarni 
hajmidan ulami massasiga o’tishi kerak. Buning uchun jadvaldan kerakli eritmalarni 
zichligini topamiz.
37*23
10
0
27,23
94

---

500 sm3 20% HC1 eritmasini massasi 
m !=500-l,l=550g mi=550g 
Shu eritmadagi HC1 massasi 
m2=550-0,2=l lOg
Keyin reaksiya tenglamasi asosida 1 lOg HC1 ni neytrallash uchun kerak bo’lgan 
NaOH massasini topamiz:
M(NaOH)=40 g/mol M(HC1)=36,5 g/mol 
n(NaOH)=l mol n(HCl)=l mol 
m(NaOH)=40g
m(HCl)=36,5 g m = 2L; X=120,6g m,= 120,6g 
30% li NaOH eritmasini massasi 
30% li NaOH eritmasini hajmi:
V = 27,2g g 1,33
a) Eritmaning molyalligi Cm 1000 g erituvchida erigan moddaning mollar soni
r
1000