Laboratoriya

1. elektron balans usuliga ko'ra, aw alo oksidlanish darajasi o'zgargan 
elementlami aniqlaymiz:
K M n04 + F eS 04 + H2SO4 —^ Mn S O4 + K2SO4 + Fe2(S 04)3 + H20
Bu reaksiyada marganesning oksidlanish darajasi +7dan +2 qadar pasayadi, 
temimiki esa +2dan +3 qadar ko'tariladi.
2. Oksidlanish-qaytarilish sxemasini tuzamiz: marganes qaytarildi, u o'ziga 
beshta elektronni qo'shib oldi; Temir +2 oksidlandi, u o'zidan bitta elektron berdi:
Mn+7 + 5e -> Mn2+
Fe2+ -le -> Fe3+
Marganesning xar bir atomi beshtadan elektron oldi, temiming har qaysi atomi 
faqat bittadan elektron berganligi tufayli balans qilish uchun sxemani quyidagicha 
ko'chirib yozamiz:
Mn+7 + 5e -> Mn2+ I 1 
Fe2+ -le -> Fe3+ I 5
3. Sxemadagi oksidlovchi va qaytaruvchi moddalaming formulalari oldiga 
topilgan koeffitsientlamit qo'yib chiqamiz:
2KM n04 + 10FeS04 + H2S 0 4 -» 2M nS04 + K2S 0 4 + 5Fe2(S 0 4)3 + H20
89

---

Ion rlcklron (yoki yarim reaksiyalar) usuli.
Ilu tistildaii foydalanish uchun eng aw al reaksiya tenglamasini sxemasini ionli 
luikUlu yo/ib olish kerak. Bunda oz dissotsilanadigan va cho'km aga tushgan 
11и nldiihir ionlar shaklida yozilmaydi:
К I I К Д Г ’О? + 
H
2
SO
4
—> 
I
2
+ Cr2( 
SO
4
)? 
+ 
K
2
SO
4
+ 
H
2
O 
H11 sxemani ionli shaklda yozamiz:
I + Cr20 72' + H+ -> 2Cr3+ + H20 + 12 
Bu reaksiyada Г qaytaruvchi bo'lib, u oksidlanadi:
2Г -2e = 12
Cr20 72' ioni esa oksidlovchidir, u qaytarilib Sr3+ ioniga aylanadi; bixromat ioni 
larkibidagi 7ta kislorod atomi 14 ta N+ ioni bilan birikib 7 molekula suv hosil qiladi: 
Cr20 72' + 6e + 14H+ = 2Cr3+ + 7H20
SHu tariqa ayrim-ayrim reaksiyalar yozilganidan keyin ulardan birining tagiga 
ikkinchisiga yozib balans qilinadi: