Layli va majnun

Oriental Renaissance: innovative, 
educational, natural and social sciences
 
 
VOLUME 1 | ISSUE 1 
ISSN 2181-1784
 
306 
w
www.oriens.uz
2021
 February 
 
ko‘lka tashlovchi har nav tasodifiy chizg‘ilar, tor maishiy sharoitlar shoir tomonidan 
ustalik bilan o‘chiriladi…”
11
– deya o‘z xulosasini keltiradi. 
3. Abduqodir Hayitmetov. Ijodkor Navoiy ijodida “Layli va Majnun” 
dostonining o‘rni haqida gap yuritar ekan, davr tazyiqlarini inobatga olishga, ishq-
muhabbat mojarolarini davr voqealariga moslashtirishga (Navoiy davrini XX asrning 
70-yillariga qiyosan o‘rganishga) majbur bo‘lganligiga guvoh bo‘lamiz: “Alisher 
Navoiy o‘z qahramonlaarining ayanchli taqdiri orqali o‘z davridagi ezilgan xalq 
ommasining taqdirini ham aks ettirgan va bunday o‘rinlarda xalq ommasining keskin 
noroziligini ham ifoda etgan…”
12
4. Olim Sharafiddinov.
13
Alisher Navoiy hayoti va ijodi haqida fikr yuritgan 
ijodkor, shoir hayot yo‘li bilan birgalikda, asarlarining tahliliga ham alohida boblar 
ajratadi. “Layli va Majnun” nomi ostidagi bobda quyidagi fikrlarni bayoniga guvoh 
bo‘lamiz: “Layli va Majnun” mashhur arab afsonasi sujetida yozilgan dostondir. 
Shoir unda bir-birini sevgan oshiq-ma’shuqning boshidan kechirgan qayg‘uli 
voqealarni, ularning halokatga uchrashlarini … yozadi”. 
5. Aziz Qayumov. Ijodkor Navoiy yaratgan “Layli va Majnun” asaridagi Qays 
obraziga alohida to‘xtalganligiga guvoh bo‘lamiz. Ijodkor Qaysning dunyoga kelishi 
va ta’lim olishidan tortib, Layliga oshiq bo‘lib qolgan “Majnun”ga aylanishini 
alohida ta’kidlaydi va quyidagicha xulosa yasaydi: “Dostonning yakulovchi bobida 
Navoiy bu g‘am dostonini “yig‘lay-yig‘lay tugatdim” deb xabar qiladi, dardman, 
ishqli kishilarni ulug‘laydi, yasama, qalbaki ishq egalarini qoralaydi… Shoir 
o‘quvchilarining ishq g‘ami bilan shod bo‘lishlarini va shunda uni ham yod 
etishlaridan umidvor bo‘ladi”.
14
6. Saida Narzullayeva. “Sovet Sharq xalqlari adabiyoti tarixida “Layli va 
Majnun” mavzusi” (Тема «Лейли и Меджнун» в истории литератур народов 
Советского Востоко) nomli doktorlik dissertatsiyasi muallifi, dostonning kelib 
chiqish tarixidan tortib obrazlar qiyosi, sujet va kompozitsion tuzilishgacha bo‘lgan 
barcha ma’lumotlarni o‘sha davr ruhida aks ettirgan bo‘lsada, lekin hozirgi kunda 
ham o‘zining salmog‘ini yo‘qotmaganligiga amin bo‘lamiz. Olima “Layli va 
Majnun” turkumidagi dostonlarda dastlab Majnun yetakchi obraz bo‘lgani, 
11
O‘sha asar. 89-bet 
12
Ҳайитметов А. Навоий даҳоси. – Тошкент: Ғафур Ғулом нашриёти, 1970-y. 
13
Шарафиддинов О. Алишер Навоий (Ҳаёти ва ижоди) – Тошкент: Ғафур Ғулом нашриёти, 1971.
14
Қаюмов А. Алишер Навоий (шоирнинг ҳаёти ва ижоди ҳақида лавҳалар) –Тошкент: Камалак, 1991. 85 б.

---