Ўлчашнинг визуал воситалари Режа

---

6-маъруза. Сатҳ ўлчаш тизимлари. Сатҳ ўлчаш тўғрисида умумий тушунчалар. Сатҳ 
ўлчашнинг визуал воситалари 
 
Режа: 
1. Асосий маълумотлар. 
2.Сатҳ ўлчашнинг визуал воситалари. 
3.Сатҳ ўлчаш воситаларининг таснифи. 
 
Таянч сўзлар:сатх, сатх ўлчагичлар, узлукли ва узлуксиз, шкалали, шкаласиз 
1. Асосий маълумотлар. 
 
Сатҳ деб технологик аппаратнинг ишчи муҳит – суюқлик ѐки сочилувчан жисмлар 
билан тўлдирилиш баландлигига айтилади. 
Ишчи муҳит сатҳи технологик параметр ҳисобланиб, у ҳақдаги ахборот технологик 
аппаратнинг иш режимини назорат қилиш учун, айрим ҳолларда эса ишлаб чиқариш 
жараѐнини бошқариш учун зарур ҳисобланади. Сатҳ ўлчаш воситалари сатҳ ўлчагичлар 
деб аталади. 
Суюқлик ва сочилувчан моддалар сатҳини ўлчаш технологик жараѐнларни 
автоматлаштиришда муҳим аҳамиятга эга. Сатҳни ўлчаш модданинг идишдаги миқдорини 
аниқлаш ва технологик жараѐнда иштирок этаѐтган ишлаб чиқариш ускунасида сатҳ 
ҳолатини назорат қилишдан иборат. 
Ишлаш характери жиҳатидан сатҳни ўлчагичлар узлуксиз ва узлукли (релели) бўлади. 
Релели сатҳ ўлчагичлар модданинг сатҳи маълум баландликка етганда ишлай бошлайди, 
улар сигнализатсия мақсадида ишлатилади ва сатҳ сигнализатори дейилади. 
Бу асбоблар ишлаш принсипи ва тузилиши жиҳатидан бир биридан фарқ қилади. 
Масалан, суюқлик сатҳни ўлчашга мўлжалланган асбобларнинг кўпи сочилувчан 
моддалар сатҳини ўлчаш учун яроқсиз, усти очиқ (атмосфера босими) идишларда 
ишлатиладиган асбоблар эса юқори босимда ишлайдиган идишлар учун яроқсиздир ва 
ҳоказо. 
Сатҳни назорат қилиш асбоблари шкалали ва шкаласиз бўлади. Шкаласиз асбоблар, 
одатда, иккиламчи асбоблар билан бирга ишлайди ѐки сатҳнинг чегараси ҳақида мустақил 
сигнал беради. 
1.1 – жадвалда ўлчаш диапазонига кўра сатҳ ўлчагичлар келтирилган.