Moddalarning muvozanat vaqtidagi kontsentrasiyalari muvozanat kontsentrasiyasi deyiladi. Yuqoridagi ammiak hosil bo’lishi reaksiyasi uchun to’g’ri va teskari reaktsiyalar N2 + H2 2NH3 V1=k1[N2]1*[H2]3; V2=k2[NH3]2 K=k1/k2 [NH3]2 K= -------------- [N2]1*[H2] - Moddalarning muvozanat vaqtidagi kontsentrasiyalari muvozanat kontsentrasiyasi deyiladi. Yuqoridagi ammiak hosil bo’lishi reaksiyasi uchun to’g’ri va teskari reaktsiyalar N2 + H2 2NH3 V1=k1[N2]1*[H2]3; V2=k2[NH3]2 K=k1/k2 [NH3]2 K= -------------- [N2]1*[H2]
- K - muvozanat konstantasi. Muvozanat holatida reaksiya mahsulotlari kontsentrasiyalari ko’paytmasining dastlabki moddalar kontsentratsiyalari ko’paytmasiga nisbati doimiy son bo’lib, muvozanat konstantasi deyiladi. Muvozanat konstantasi moddalarning tabiatiga, haroratga bog’liq bo’lib, kontsentratsiyaga, bosimga va katalizatorga bo’liq emas. Geterogen reaksiyalarda qattiq moddalar kontsentrasiyasi muvozanat konstantasi ifodasiga kirmaydi. 3Fe (k) +4H2O (g) = Fe3O4(k) +4H 2(g) [H2]4 K = -------- [H2O]4 Kimyoviy reaksiyalarning muvozanat konstantasi asosida izobarik izotermik potensial hisoblanishi mumkin. Go= - RT ln K Ko’rinib turibdiki , Go qiymati kichik bo’lishi uchun K katta qiymatga ega bo’lishi kerak.
Le-Shatele printsipi. Muvozanatda turgan sistemaga biror bir ta’sir ko’rsatilsa, muvozanat buziladi va ma’lum vaqtdan so’ng yangi muvozanat qaror topadi. Bu jarayon muvozanatning siljishi deyiladi. Muvozanatni qay tarafga siljishini Le-Shatele printsipi aniqlab beradi: Muvozanatda turgan sistemaga biron-bir tashqi ta’sir ko’rsatilsa, muvozanat shu ta’sirni kamaytiruvchi reaktsiyaning borishi tarafga siljiydi. N2 + 3H2 = 2NH3H < 0 Ushbu reaksiyada azot, vodorod kontsentrasiyalarining oshishi hamda ammiak kontsentrasiyasini kamayishi muvozanatni o’ngga ammiak hosil bo’lishi tarafga siljishiga olib keladi. Aksincha azot yoki vodorod kontsenrasiyasini kamaytirish hamda ammiak kontsentrasiyasini oshirish muvozanatni chap tarafga siljitadi. - Le-Shatele printsipi. Muvozanatda turgan sistemaga biror bir ta’sir ko’rsatilsa, muvozanat buziladi va ma’lum vaqtdan so’ng yangi muvozanat qaror topadi. Bu jarayon muvozanatning siljishi deyiladi. Muvozanatni qay tarafga siljishini Le-Shatele printsipi aniqlab beradi: Muvozanatda turgan sistemaga biron-bir tashqi ta’sir ko’rsatilsa, muvozanat shu ta’sirni kamaytiruvchi reaktsiyaning borishi tarafga siljiydi. N2 + 3H2 = 2NH3H < 0 Ushbu reaksiyada azot, vodorod kontsentrasiyalarining oshishi hamda ammiak kontsentrasiyasini kamayishi muvozanatni o’ngga ammiak hosil bo’lishi tarafga siljishiga olib keladi. Aksincha azot yoki vodorod kontsenrasiyasini kamaytirish hamda ammiak kontsentrasiyasini oshirish muvozanatni chap tarafga siljitadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
