Lekciya-3 Tema: Ta`biyatanıwdı oqıtıw metodikası tarawınıń izertlew metodları

2. Tábiyattanıwdı oqıtıw metodikası pa`niniń tálim-tárbiyalıq áhmiyeti Awızeki oqıtıw metodları joqarıda aytıp o`tkenimizdey, materialdı mug`allimnin` awızeki bayanlap beriwi, gu`rrin` o`tkeriw, kitap penen islesiw bolıp tabıladı.
Metodlar ha`m usıllar kompleks turinde paydalanıladı.
Gu`rrin`. Oqıwshılarg`a bilim beriwdin` jetekshi metodı mug`allimnin` janlı so`zi -gu`rrin` bolıp tabıladı. Gu`rrin` mug`allimnin` jekke o`zine baylanıslı boladı, sonlıqtan da onın` o`zinde oqıwshılarg`a a`dep-ikramlılıqta ta`sir jasaw ushın u`lken mumkinshilikler jasırınıp jatadı.
Mug`allimnin` obrazlı emotsionallı ha`m izbe-iz bayanlap barıwdan ibarat bolıp tabıladı. Gu`rrin` qatan` izbe izlikti saqlawı arqalı mug`allim ha`r qıylı tu`rdegi usıllardı ha`m onı logikalıq islep shıg`ıw usılların qollanadı.
Oqıtıw praktikasında gu`rrin`nin` to`mendegishe tu`rleri: aytıp beriw, bayanlap beriw, xarakterlep beriw, tu`sindiriw, talqılaw qollanıladı.
Gu`rrin` onı ko`rgen adamnın` sayaxatshının`, jas naturalisttin`, turisttin` qanday bolmasın jan`alıqtı ashıwg`a qatnasıwshının` ha`m t.b.lardın` atınan alıp barıladı.
Bayanlap beriw a`tirapımızdag`ı haqıyqatlıqtan alıng`an predmetlerdin` ha`m qubılıslardın` belgilerin, o`zgesheliklerin, qa`siyetlerin, paydalı qazılmalardı, anaw yamasa mınaw ta`biyg`ıy zonadag`ı o`simliklerdin` haywanatlardın` funktsiyasının` ha`m klimattın` o`zgeshelilerin izbe-izlikte bayanlap beriwde qollanıladı.
Xarakterlep beriw-bayanlap beriwdin` qublıs yamasa predmettin` en` tiykarg`ı belgilerin ha`m o`zgesheliklerin atap ko`rsetiwden ibarat bolg`an ha`r tu`rliligi (tawlardı da`r`yalardı, ta`biyg`ıy zonalardı xarakterlep beriw) bolıp tabıladı.
3. Házirgi waqıtta O`zbekstan mekteplerinde ta`biyattanıwdı oqıtıw usılları.
1948-jıldan baslap ta`biyat bilimin baslawısh klasslarda oqıtıw da`wiri o`zgerdi. 1-3 klasslarda ta`biyattı u`yreniw materialı tu`sindirme oqıtıw sabaqlarda u`yrenile baslandı, al ta`biyat ilimi pa`n retinde tek 4-klassqa g`ana kirgizildi ha`m o`zbek tiline awdarılg`an RSFSR mektepleri ushın arnalg`an bag`darlamalar boyınsha biraq jergilikli material paydalanıw arqalı u`yrenildi.
1948-jıl usı bag`darlama tiykarında E.M.Bel`skaya ta`repinen O`zbekstan Respublikası mekteplerinin` 1-4-klasslarına arnalg`an, rus tilinde oqıtılatug`ın bag`darlama metodikalıq ko`rsetpeler du`zildi. Bul ko`rsetpelerde sabaqlarda ha`m sabaqtan tıs waqıtta 1-3 klasslardın` oqıwshıları menen baqlawlar ha`m ta`jiriybeler ju`rgiziwge ayrıqsha dıqqat awdarılg`an edi, ta`biyattanıw tek 4-klassta o`tiletug`ın bolıp sonın` ushın da 1961-jılda O`zbekstannın` ta`biyg`ıy sharayatları kem o`simlikler ha`m haywanatlar du`n`yasınan o`zine ta`n o`zgesheliklerin sa`wlelen-diriwshi «Ta`biyattanıw» sabaqlıg`ı E.M.Bel`skiy ta`repinen basılıp shıqtı.