Leksik uslubiyat Reja

Kumush choyshab yopib dala, qir
Qor qo'ynida uxlab yotadi.
Ufqlarga qizil xol tashlab
Zar soch tarab quyosh botadi.  (U.)
Metaforalar nutqni obrazli qiladi, kishida emotsiya, estetik zavq uyg'otadi, obraz yaratishga xizmat qiladi, ona tilimizning inson faoliyati tabiat hodisalarining eng nozik nuqtalarigacha bo'lgan barcha tomonini nafis ifoda eta olishga qodir bo'lgan rango-rang serjilo vositalari mavjudligini ong-shuurimizda ravshan namoyon etadi.
3. Metonimiya (gr. metonumia) narsa va hodisalarni boshqa nom bilan atash demakdir. Metonimiyada mantiqan o'zaro bog'langan ikki so'zdan birining vazifasi ikkinchisiga yuklanadi, so'zning ko'chma ma'nosi esa tushunchalar o'rtasidagi munosabatga asoslanadi. Masalan: Navoiyni o'qidim, zal kuladi. «Nargiz»da ovqatlandim (Og'z.so'zl.) kabi.
Metonimiya badiiy tasvir vositalaridan bo'lib, so'zlashuv, badiiy va publitsistik uslublarda keng qo'llanadi, nutqiy ixchamlik, fikriy lo'ndalik, musiqiylik, tasviriy kuchachaytirish uchun xizmat qiladi, poeziyada asarga ko'tarinki ruh bag'ishlaydi. Misollar: bir stakan ichdim (suv), bir kosani tushirdim (ovqat), «G'ayrat»da tushaman (bekat), Hofizni o'qidim (to'plam, bayoz), paxtazorda zangori kema suzadi, shahar oyoqqa turdi, zal jim bo'ldi kabilar.
4. Sinekdoxa (gr. sinekdoha) metaforaning bir turi bo'lib, predmetning miqdori tushunchasi bilan bog'liq. So'zlovchi o'z nutqining ta'sirini kuchaytirish, fikrni bo'rttirish, tinglovchida fikr obyektiga nisbatan kuchli munosabat tug'dirish maqsadida butun o'rnida qism yoki aksincha, ko'plik o'rnida birlik yoki aksincha ma'no anglatuvchi so'z yoki shaklni qo'llaydi. Masalan: tirnoqqa zor, tuyoq oldim. Boshda gul undirdi. Uyda kim bor? (hovlida deyilmoqchi.) Ey, mard dehqon, bugun hosiling taqdiri hal bo'layotir.
Ko'rinadiki, sinekdoxa kuchli uslubiy vositadir. Undan o'rinli foydalanish mazmunni kuchaytiradi, nutqning ta'sirini orttiradi, nutqqa jo'shqinlik baxsh etadi.


Omonimlarning uslubiy xususiyati
1. Mavjud adabiyotlarda omonimlar omograflar, omoformalar, omofonlar deb ajratiladi. «O'zbek tili stilistikasi»da esa to'rt turga ajratiladi. Uslubiy jihatdan omofonlar va omograflar jiddiy ahamiyatga ega emas: ular to'g'ri yozilsa va to'g'ri o'qilsa bo'lgani. Ammo omoformalar (qaysi turkumga mansubligidan qat'iy nazar) maxsus uslubiy vosita sifatida badiiy ijodda, askiya va turli so'z o'yinlarida alohida ahamiyatga ega.
Og'zaki nutqda yoki axborot xarakteridagi ishlarda omonimning muayyan nutq paytidagi birgina ma'nosi nazarda tutiladi. Masalan, «yer tayg'anchoq» iborasida «yer» so'zining «yemoq» so'zi bilan omonim ekanini hech kim o'ylab o'tirmaydi. Lekin badiiy ijodda bunday so'zlarning turlicha ma'nolari ma'lum bir maqsadga bo'ysundiriladi.
Omonimlardan foydalanish oddiy so'z o'yini yoki shoirning «o'z talantini ko'rsatishi» bo'lmay, balki uning zaminida so'zni to'g'ri ishlatish, uning ma'nosini to'g'ri tushunishga da'vat etish mazmuni yashiringan. 
Publitsistik uslubda so'z tanlashga alohida e'tibor beriladi. Tanlangan so'z voqelikni aniq ifoda etishga, tinglovchida ma'lum bir histuyg'u, davrning aktual masalasiga faol munosabat uyg'otishga ko'maklashadi. Publisist o'z fikr-mulohazalari, ijtimoiy hayotga munosabatini yanada jonliroq ifoda etish uchun barcha nutq stiliga oid bo'lgan so'z-terminlar, ekspressiv ottenka tashuvchi formalar, badiiy uslubga xos tuzilmalar-tasvir vositalari va boshqalardan unumli foydalanadi va shunday qilib o'quvchi qalbiga kirib boradi, uni o'z ta'siriga oladi.
Ma'lumki, o'zbek mumtoz she'riyatida tuyuq janrining yetakchi badiiy vositasi omonimlardir.
Tuyuqlarda birinchi misrada bayon qilingan fikr masalaning qo'yilishi bo'lib, ikkinchi misrada bu fikr rivojlantiriladi, mustahkamlanadi, bo'rttiriladi: uchinchi, to'rtinchi misrada esa avvalgi baytning natijasi sifatida xulosa chiqarilib, shoirning subyektiv munosabatlari, mulohazalari, nozik hissiy kechinmalari aks etadi. Bunda oxirgi misradagi omonim (uning ma'nosi) alohida ahamiyat kasb etadi.
Masalan:
Olmani sundi nigorim – ol! – dedi,
Olma birla bu ko'ngilni ol! – dedi.
So'rdim ersa olmasining rangini,
Ne so'rarsan, olma rangi – ol! – dedi (A.N.)
Tig'i ishqing yorasidir butmagan
Dardini har kimga aytib butmagan.
Hajr sahrosida ahim o'tidin
Onda gul yoxud giyohe butmagan (A.N.)
Omonimlar boshqa she'riy san'atlarda qofiyaning bir vositasi sifatida xizmat qilishi mumkin.[5] Masalan, masnaviy janrida yozilgan she'riy asarlarda misralar omonim bilan qofiyalanadi:
Bo'ying sarvu sanuvbarteg, beling qil,
Vafo qilg'on kishilarga vafo qil. (X.).
Tuyuqlar so'z va yordamchi so'z+so'z formasidagi omonim (shartli omofon) bilan qofiyalanishi mumkin:
La'lidin jonimga o'tlar yoqilur,
Qoshi qaddimni javodin yo qilur.
Men vafosiz va'dasidin shodmen,
Ul vafo bilmonki qilmas, yo qilur.
Dilbarimning sochi sumbul, yuzlari gulzor erur,
Bo'yina oshiq sanavbar, yuziga gul zor erur
(S.S.).
Bundan tashqari, muayyan so'zning omonimik xususiyatini hisobga olib yaratiladigan Lutf san'ati[6] ham mavjudki, bunda bir so'z orqali ikki so'zning ma'nosi o'qila beradi: