Leksikologiya tushunchasi va unda so‘zning mohiyati

2.2. O‘zbek va turk tillari leksik tahlili
So‘zni leksik tahlil qilish tushuntirish, idiomatik, antonim, tezaurus va tezaurus kabi turli lingvistik lug‘atlar yordamida amalga oshiriladi. Xususan, shuni ta'kidlash kerakki, bunday tahlil rus tilining leksik birligiga qaratilgan bo‘lib, u quyidagi xususiyatlarni ko‘rsatadi:
noaniqlikning yo‘qligi yoki aksincha, so‘zning polisemiyasi;
uning turi lug'atning muayyan vaziyatdagi ma'nosi;
sinonimlar;
so‘zning kelib chiqishi;
antonimlar;
so‘zning lug‘at tarkibiga,
cheklangan yoki keng tarqalgan lug‘at tarkibiga mansubligi;
u yoki bu iboraning idiomatik birikmalari.
So‘zning leksik tahlili tasodifiy maktab amaliyoti uchun ixtiyoriy tahlil turidir. Qoida tariqasida, bunday tahlil nazorat vazifasi sifatida berilmaydi.‌
So‘zning leksik dekodlanishini to‘g'ri bajarish uchun quyidagi sxemaga rioya qilish kerak:
Berilgan kontekstdagi so‘zning lug‘at ma’nosini aniqlash.
Agar tanlangan ibora juda qimmatli bo‘lsa, uning boshqa qiymatlarini ko‘rsatishingiz kerak (agar kerak bo‘lsa, rus tilining tushuntirish lug'atidan foydalanishingiz mumkin).
Muayyan kontekstda lug'at ma'nosining turini (to‘g'ridan-to‘g'ri yoki majoziy) aniqlash.
Agar qiymat majoziy bo‘lsa, unda uning ko‘rinishi xarakterlanishi kerak.
So‘zning hozirgi ma'nosida sinonimlar to‘plamini yaratish.
Tanlangan so‘z uchun antonim tanlash.
So‘zning mansubligini aniqlash, ya'ni u dastlab ruscha bo‘lganmi yoki bir vaqtlar butunlay boshqa tildan olinganmi.
Tanlangan so‘zning lug'at tarkibiga, cheklangan qo‘llanilishi yoki umumiy lug'atga tegishli ekanligini aniqlash.
O‘zbek va turk

Oila
1	Bobo	büyükbaba