Liderlik boshqaruv va kuzatuv tushunchalari va ularning farqlari Reja

SAMARALI LIDERLIKKA VAZIYATLI YONDOSHUVLAR. Raxbarlik jarayonidagi murakkabliklarni xal kilishda 4 ta vaziyatli modellar ishlab chikilgan: Fidler raxbarligining vaziyatli modeli, Mitchel va Xausning «yul-maksad» yondoshuvi, Xersi va Blansharning xayot sikli nazariyasi va raxbar tomonidan karor kabul kilishning Vrum-Yyeton modeli.
Fidler raxbarligining vaziyatli modeli. Bu model raxbar xatti-xarakatigaga ta’sir etuvchi 3 ta omilni ajratib kursatadi:
Raxbar xamda jamoa a’zolari orasidagi munosabat.
Vazifa tarkibi. Vazifaning shakllanishida aniklik va odatiylik.
Lavozimli vakolatlar.
Fidlerning fikricha, uyoki bu raxbarning uslubi doimiy xisoblanadi. Fidler fikricha, odamlar munosabatlariga karatilgan raxbarning uslublari raxbar uchun vaziyatlarda samaralirokdir. Bunday uslub raxbarning ta’sir ettirish imkoniyatini kengaytiradi.
Mitchel va Xausning «yul-maksad « yondoshuvi.
Ularning «yul-maksad» yondoshuvi raxbarlarning vaziyatga munosib ravishda raxbarlik uslubini kullashni talab etadi.
«Yul-maksad» termini kutilishlar nazariyasi kabi tushunchalarga yakin, shuningdek urinish–unumdorlik, unumdorlik–natijalar kabilar xam shular jumlasidandir. «Yul-maksad» yondoshuvi raxbar xulk-atvorining motivlashtirishga, konikishga va xodimlar mexnat unumdorligiga ta’sirini tushuntirishga xarakat kiladi. Xaus raxbarlikning kuyidagi uslublarini kurib chikkan: kullab-kuvvatlash uslubi; instrumental uslub; karor kabul kilishda xodimlar ishtirokini ragbatlantiradigan uslub va muvaffakiyatga karatilgan uslub.
Xersi va Blansharning xayot sikli nazariyasi. Pol Xersi va Ken Blanshar xayotiy sikl nazariyasi deb atalgan liderlikning vaziyatli nazariyasini ishlab chikdilar. Bunga asosan samarali liderlik uslublari bajaruvchilarning yetukliligiga boglik buladi. Liderlikning bajaruvchilarning yetukligi darajasiga mos bulgan 4 ta uslublari mavjud: kursatmalar berish, «sotish», ishtirok etish, vakolatni uzatish.
Raxbar tomonidan karor kabul kilishning Vrum-Yyeton modeli. Vrum-Yyettonning karorlar kabul kilish modeli e’tiborni karorlar kabul kilish jarayoniga karatadi. Bu modelda karorlar kabul kilishning avtokratik uslubdan boshlab keyin konsultativ va tula katnashishi bilan tugaydigan 5 ta raxbarlik uslublari mavjud.
Siz uzingiz muammoni yechasiz yoki karor kabul kilasiz.
Siz uz xodimlaringizni kerakli axborotni kabul kilasiz va keyin muammoni uzingiz xal kilasiz.
Siz muammo taallukli bulgan xodimlarga muammoni individual bayon kilasizda ularning goya va takliflarini tinglaysiz. Ushbu fikrlarni xisobga olgan yoki xisobga olmasdan xolda karor kabul kilasiz.
Siz uzingizning xodimlaringiz guruxiga muammoni bayon etasiz va butun jamoa barcha goyalar va takliflarni tinglaydi. Bunday fikrlarni xisobga olib yoki xisobga olmasdan siz karor kabul kilasiz.
Siz uzingizning xodimlaringiz guruxiga muammoni bayon etasiz. Bu guruxga «uzingizning» karoringizni ma’kullashlarini istab ta’sir utkazishga xarakat kilmaysiz, balki butun gurux ancha ma’kul xisoblagan xar kanday karorni kabul kilishni va bajarishni xoxlaysiz.