Linux operatsion tizimi

LinuxningOTsifatidagixarakterlixossalari

• 
  Ko’pvazifalilik:birvaqtningo’zidako’pdasturlarbajariladi.
  
• 
  Ko’pfoydalanuvchilarbirvaqtningo’zidabittakompyuterdanfoydaianadi.
  
• 
  Protsessorninghimoyalanganrejimi:(386protectedmode).
  
• 
  Protsessxotirasihimoyasi:dasturdagiuzilishsistemaningosilibqolishinikeltiribchiqarmaydi.
  
• 
  Tejamliyuklash(zagruzka):Linuxdiskdandasturhaqiqatdanhambajaradiganqismlarniginao’qiydi.
  
• 
  Bajariladigan dastur nusxalari orasida yozuv bo’yicha sahifalarning bo’linishi. Bu,dastuming protsesslar — nusxalari bajarilayotgan paytda aynan o’sha bitta xotiradan foydalanishmumkinliginianglatadi.Bundayprotsessxotiragayoziboiishgaurinayotganpaytda,yozibolinayotgan 4 kilobaytli sahifa bo’sh joyga nusxa qilib olinadi. Bunday xususiyat tezkorliknioshiradi vaxotirani tejaydi.
  
• 
  Sahifalarni tuzishni o’z ichiga olgan virtual xotira (ya’ni xotiradan diskka noaktivprotsessning hammasi emas, balki kerak bo’lgan sahifa siqib chiqariladi); diskning mustaqilqismlaridagi yoki faylli sistemalarning fayllaridagi virtual xotiraning hajmi 2 Gbayt; dasturlaramalgaoshirilayotgan paytda virtualxotira o’lchovining o’zgarishi.
  
• 
  DasturlarvadiskliKEShningumumiyxotirasi:bo’shxotiraninghammasidandiskbilanalmashuvnibuferizatsiya qilish uchun foydalaniladi.
  
• 
  Dinamikto’ldiriladigantaqsimlanadigankutubxonalar.
  
• 
  Post-mortem analizi uchun gam dasturlar: otladchik tomonidan nafaqat bajarilayotgan,balkiavariyaviylik bilantugagan dasturni hamtahlil qilishga imkon beradi.
  
• 
  POSIX standarti bo’yicha sertifikatsiyalash, dastlabki matnlar darajasida System V vaBSDstandartlari bilan muvofiqlashtirilganligi.
  
• 
  IBCS2orqalito’ldirilgandasturlarbo’yichaSCO,SVR3,SVR4bilanmuvofiqlashtirilgansig’ishtirish emulyatori.
  
• 
  Barcha dasturlarning dastlabki matnlari mavjudligi. Bunga yadro matniari, drayverlar,tuzib chiqish va ilovalar matnlari ham kiradi. Ushbu matnlar erkin tarqatiladi. Hozirgi davrda birqancha firmalar tomonidan Linux uchun qator kommersiyaga oid dasturlar dastlabki matnlarsizta’minlanmoqda,lekin nimaiki bo’shbo’lsa, bo’shligichaqolaveradi.
  
• 
  POSIXstandartidavazifalarni boshqarish.
  
• 
  Yadrodaprotsessorningemulyatsiyasi,shuninguchunilova(qo’shimcha)soprotsessorningemulyatsiyasito’g’risidaqayg’urmasahambo’ladi.Albatta,soprotsessormavjudbo’lsa,aynan u ishlatiladi.
  
• 
  Milliyalfavitvabitimlarniqo’llab-quwatlash,shujumladanrustilini,yangilariniqo’shibolish imkoniyati.
  
• 
  Ko’plabvirtualkonsollar:bittadispleydabirvaqtningo’zidaklaviaturadano’tkaziladiganmustaqilishlar seanslari.
  
• 
  Ko’ptarqalganqatorfayllarsistemalariniqo’llab-quvvatlash(MINIX,Xenix,SystemVfaylsistemalari);4Terebaythajmgava255belgigachanomlaribo’lganfayllargaega,o’zyetakchifayllarsistemasining mavjudligi.
  
• 
  DOS (yoki OS/2FAT) bo’limlariga ochiq kirish: DOSning Linux fayl sistemasiningqismigao’xshaydi; VFAT(WNT,Windows 95)ni qo’llab-quvvatlash.
  
• 
  Linuxni DOS fayl sistemasiga o’rnatish imkonini beradigan UMSDOS maxsus faylsistemasi.
  
• 
  HPFS-2OS/22.1faylsistemasigakirish(faqato’qish).
  
• 
  CD-ROMningbarchastandartformalariniqo’llab-quvvatlash.
  
• 
  TCRIP tarmog’ini,Ftp,Telnet,NFS va h.k.ham kiradi, qo’llab-quvvatlash.Birnechadasturlarning birvaqtning ichidabajarilishi qandayko’rinishgaega?
  

Virtualmultikonsoldebatalmishnarsabirdispleydabirnechakonsollarishinitashkillashtirish imkonini beradi. Birinchi konsolda translyatsiya protsessi ishga solinadi. Alt-F2klavishlari kombinatsiyasi bilan ikkinchi konsolga o’tish ro’y beradi. Translyatsiya davom etadi,lekinaynivaqtdabirinchikonsoldispleyekranidaikkinchikonsolningyangitasviribilanalmashtiriladi.Masalan,undamatnmuharririishgatushiriladi.Alt-F3kombinatsiyasibilanuchinchi konsolga o’tiladi, unda otladchik ishga solinadi va h.k. Odatda, sistemada 8 ta konsolbo’ladi,lekin64tagachao’rnatishmumkin. Istalganvaqtda xohlagankonsolga o’tishmumkin.
Alohidakonsoldahammatnli,ham grafikalidasturishlatishmumkin.
Bo’shturgankonsollarningbiridaXWindowsSystemdarchalisistemasiniqo’yibyuborish mumkin. Ekranda darcha ochasiz va DOOM o’yinini o’ynaysiz. Tarmoq orqali partnyorbilano’ynashmumkin.Boshqadarchalarda—ma’lumotlarbazasi,pochta,muharrir,translyatsiyava h.k.
Shundayqilib,birvaqtningo’zidako’pkonsollarishlaydi,ulardanbiridaesaXWindowsSystemningko’p darchalari ham bor.
Bundan tashqari, sistemada bir vaqtning o’zida fon jarayonlari ishlaydi, ular displeygama’lumot bermaydilar, lekin o’z ishlarini qiladilar, masalan, modem orqali ma’lumot beradilar,printerda yozadilar, tarmoq bo’ylab pochta jo’natadilar va h.k. Fon jarayonini foydalanuvchiningo’zi ham keltirib chiqarishi mumkin va vujudga kelgan sharoitga binoan OS ham paydo qilishimumkin (jo’natish uchun pochta bo’lganda, yozish uchun ma’lumot bo’lganda, modem orqalialoqa vaqtiboshlanganda va h.k.).
Linuxko’pprotsessorlimashinalarda(32protsessorgacha)hisoblabberilganmateriallarning fizik jihatdan paralelligini yo’qotishni ta’minlaydi, lekin buning bir vaqtningo’zida bir necha dasturlarning bajarilishiga aloqasi yo’q. Operatsion sistema bir vaqtning o’zidabitta protsessorda bir necha vazifalarni bajarish imkonini beradi, bunda bir sekundning o’zidayuzlabmarta bir vazifadan ikkinchisiga o’tkazibturadi.