Lipidlar almashinuvi Reja

Lipidlar almashinuvi
Reja:

• Lipid haqida tushuncha. Lipidlar almashinuvi nima?
• Lipidlarning organizmdagi biokimyoviy ahamiyati va vazifalari.
• Lipidlar almashinuvi buzilishi.
• Lipidlar almashinuvi normallashishi uchun zarur ko’rsatmalar.

Lipid haqida tushuncha. Lipidlar almashinuvi nima?
Tirik organizm hayot faoliyatida Lipidlar muhim ahamiyatga ega. Lipidlar biologik membrananing asosiy komponentlaridan biri boʻlib, hujayralarning oʻtkazuvchanligiga, koʻpgina fermentlarning faolligiga taʼsir koʻrsatadi, nerv impulsini uzatishda, muskullar qisqarishida, hujjatlararo kontaktlarni yuzaga keltirishda va immunokimeviy jarayonlarda qatnashadi. Lipidlar organizmlarga oziq moddalar bilan tushib turadi. Jumladan, odam organizmiga go‘sht va go‘sht mahsulotlari (5 -20%), sut (3%), sut mahsulotlari (25%), baliq (5 -10%), tuxum (10%), sabzavot va un maxsulotlari bilan tushib turadi. Lipidlarning hazm bo‘lishi ichaklarda, asosan, o‘n ikki barmoq ichakda o‘tadi.
Lipidlar almashinuvi jarayoni
Foiz sifatida tanadagi triglitseridlar miqdori 95% ni tashkil qiladi, qolgan 5% xolesterin, vitaminlar (yog'da eriydigan), FFA (erkin yog'li kislotalar) va fosfolipidlardir.
Lipidlar almashinuvining asosiy tarkibiy qismlariga lipidlarning so'rilishi, tashilishi, almashinuvi va organizmda saqlanishi kiradi. Jarayon ichakdagi oziq-ovqatdan lipidlarning so'rilishi bilan boshlanadi. Keyin lipidlar limfa tizimi va qon orqali tana hujayralariga ko'chiriladi. Bundan tashqari, tananing ehtiyojlariga qarab, lipidlar energiya ishlab chiqarish uchun ishlatiladi yoki kelajakda foydalanish uchun zaxirada saqlanadi.
Lipidlar almashinuvidagi buzilishlar salomatlik uchun jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Masalan, xolesterin va triglitseridlarning yuqori darajalari ateroskleroz kabi yurak-qon tomir kasalliklarini rivojlanish xavfini oshirishi mumkin. Ba'zi genetik kasalliklar lipid almashinuvining buzilishiga va giperkolesterolemiya va lipodistrofiya kabi noyob irsiy kasalliklarning rivojlanishiga olib kelishi mumkin.
Lipidlar almashinuvi murakkab biologik jarayon bo'lib, organizmning salomatligi va normal ishlashini saqlashda muhim rol o'ynaydi. Lipidlar yoki yog'lar (qadimgi yunoncha lipidlar so'zining ma'nosi yog') hujayra membranalarining asosiy tarkibiy qismlari bo'lib, muhim energiya manbalari sifatida ishlaydi.
Mutlaqo barcha lipidlar inson tanasi uchun muhimdir, ammo agar lipid almashinuvi buzilgan yoki me'yordan oshsa, lipid komponentlari salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Bu ko'pincha xolesterin va triglitseridlarga (TG) tegishli. Xolesterin hujayra membranalari, gidroksi kislotalar (safro kislotalari), steroidlar, informonlar va boshqalar uchun juda muhim komponent hisoblanadi.
Lipid almashinuvi tanamizda yuzaga keladigan juda murakkab va juda muhim metabolizmdir. Uglevod almashinuvi, oqsil almashinuvi va lipid almashinuvi mavjud. Lipidlar almashinuvi, birinchi navbatda, yog'lar va yog'lardan hosil bo'ladigan moddalar almashinuvidir. Va lipidlar almashinuvi xolesterin sintezi, uning metabolizmi, chiqarilishi, ko'chishi va boshqalarni o'z ichiga oladi. Ya'ni, global miqyosda lipid almashinuvi yog'larning metabolizmidir, ammo shifokorlar amaliyotida va bemorlarimiz ongida lipid almashinuvining buzilishi qon testida xolesterin muvozanatini ko'rgan holat deb ataladi: jami, yuqori zichlik, past zichlik va triglitseridlar. Ya'ni, muntazam amaliyotda biz lipidlar almashinuvining buzilishini nomutanosiblik - dislipidemiya - xolesterin va triglitseridlar almashinuvi o'rtasidagi munosabatlarning buzilishi deb ataymiz.
Bular diabet bilan og'rigan bemorlar, arterial gipertenziya bilan og'rigan bemorlar, chekuvchilar. Vegetarianlarda biz ko'pincha lipid almashinuvining buzilishini ko'ramiz. Semirib ketgan odamlar - bu kam jismoniy harakatchanlik yoki haddan tashqari jismoniy faollik va noto'g'ri ovqatlanish bilan ajralib turadigan nosog'lom turmush tarzini olib boradigan odamlar.