Liz Borbo (fr. Lise Bourbeau, 941-yil 14-fevralda tugʻilgan) — faylasuf, psixolog, oʻqituvchi, pedagog, koʻplab bestsellerlar muallifi, Kvebekdagi eng yirik shaxsiy rivojlanish markazlaridan biri asoschisi

NAZORATCHI VA REGITAL NAZORAT QILISH
Xiyonat va adolatsizlik jarohatlari bilan bog'liq niqoblar kuchli 
nazoratni taklif qiladi. Mendan tez-tez bu ikki jarohatni qanday 
ajratish kerakligini so'rashadi. Ushbu ikki jarohatni nazorat qilish 
motivatsiya va qo'rquvda farqlanadi. Farqni tushuntirish uchun 
keling, baxtsiz hodisaga uchragan er-xotinni misol qilib olaylik.
Erkak xotinining yonida nima bo'lganini aytib beradi: «Men juda 
sekin haydab ketayotgandim, to'satdan o'ng tomondan boshqa 
mashina bizga urildi. O'sha paytda yonimda o'tirgan xotinim meni 
o'sha mashina haydovchisi ayol, ko'rmagan bo'lsa kerak, deb 
ogohlantirmadi. Va u bizga urildi! Oh, bu ayollar, ular mutlaqo 
mashina haydash uchun yaratilmagan! U buni ogohlantirmagani 
uchun xotinini, boshqa ayolni esa mashinani boshqara olmagani 
uchun ishonch bilan ayblab, kulib aytadi. Ayolning jahli chiqib, unga 
javob beradi: “Erim bema’ni gaplarni gapiryapti. Bu ayol endigina 
xiyobondan ketayotgan edi. U bizni ko'rmasligini qayerdan bilaman?
Men mashina haydaganimda atrofga diqqat bilan qarayman. U 
himoya qiladi va oqlaydi.
Vaziyat er va xotinni turli qo'rquvlarga sabab bo'lganini ko'ramiz. Er 
haydashga qodir emasligi uchun hukm qilinishidan qo'rqardi, lekin u 
o'zini eng yaxshi haydovchi deb hisoblardi! O'zining boshqaruvchi 
niqobi ta'sirida u aybdor ekanligini tan olmaydi va har qanday holatda 
ham aybdorni topishi kerak. Xotin boshqa mashina haydovchisidan 
qanday munosabat kutganini tushuntirib, o‘zini oqlaydi. U qattiq 
niqob ta'sirida reaksiyaga kirishadi. Bir tomondan, xotin u ayolni 
e'tiborsizligi uchun qoralaydi (atrofga qaramadi); boshqa tomondan, 
o'z vaqtida erini ogohlantirmagani uchun o'zini ich-ichidan 
qoralaydi. 

---

114
Sizga shuni eslatib o'tamanki, qattiq odamlar ko'pincha o'zlarini 
aybdorliklari tufayli oqlaydilar. Agar ular o'zlarini aybdor his 
qilmasalar, boshqalar bu aybdorlik hissini ularga aks ettirmasliklarini 
va ularni ayblamasliklarini tushunishmaydi. Bundan tashqari, ayol 
erining munosabati tufayli o'zini xiyonat qilganini his qilishi va o'z 
navbatida, nazoratchining xatti-harakatlarini ko'rsatib, shunday javob 
beradi: “Nega boshqalarni ayblayapsiz? Siz mashinani 
boshqarayotganingizni tan ololmaysizmi va atrofda nima 
bo'layotganini o'zingiz ko'rishingiz kerak emasmidi? Yo'q, sizning 
mag'rurligingiz, har doimgidek, aybingizni tan olishga imkon 
bermaydi! Va keyin suhbat ikki nazoratchi o'rtasida, ikkita 
raqobatchi ego o'rtasida bo'ladi. Afsuski, sanab o'tilgan xulq-atvor 
shakllaridan har qandayi faqat jarohatlar tufayli azob-uqubatlarni 
oshirib, Egoni oziq-ovqat bilan ta'minlaydi.